Morgunblaðið - 01.12.1985, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR1. DESEMBER1985
Norrænir sósíaidemókratar lýsa stuðningi við kjarnorkuvopnalaus Norðurlönd:
Alþýðuflokkurinn ekki
hafður með í ráðum
ANKER Jargenaen lýsti því yfir i
blaðamannafundi í hádeginu í gœr,
sem haldinn var í tengslum við ráð-
stefnu þingmanna um kjarnorku-
vopnalaus Norðurlönd, að sósíal-
demókratafiokkar i Norðurlöndum
myndu halda ifram að vinna að fram-
kvjemd hugmyndarinnar um kjarn-
orkuvopnalaus Norðurlönd. Þetta var
gert in samriðs við Jón Baldvin
Hannibalsson formann Alþýðuflokks-
ins.
Jón Baldvin sagði i samtali við
Morgunblaðið í gær að hann hafi
komið til ráðstefnunnar til þess að
skýra sín sjónarmið á þeirri for-
sendu að þar yrðu ekki gerðar nein-
ar ályktanir. „Það liggur alveg fyrir
hver okkar afstaða er,“ sagði Jón
Baldvin. „Við vísum alveg á bug
tillögu um einhliða yfirlýsingu um
kjarnorkuvopnalaus svæði. Og það
sem fyrir liggur er ósköp einfald-
lega það að ágreiningur er um þetta
mál milli jafnaðarmannaflokka á
Norðurlöndum.
í ræðu minni lagði ég áherslu á
að öryggi lýðræðisríkja í Vestur-
Evrópu byggðust á samstarfi þeirra
í Atlantshafsbandalaginu og varn-
arsamstarfi Vestur-Evrópu við
Bandarikin. Einhliða yfirlýsing
sumra landa innan bandalagsins,
eins og t.d. um kjarnorkuvopnalaus
svæði er að mínu mati ósamrýman-
leg sameiginlegu öryggisáætlunum
þessara landa. Ég hef enga trú á
því að fá ríki geti tekið sig út úr
bandalaginu og náð sér skilmálum
án þess að veikja samningsstöðu
og öryggi hinna þjóðanna. Þetta
Smjörið
hækkar mest
MJÓLK og mjólkurvörur hækka í
verði i morgun, minudag, um 6—7 %,
nema smjör sem hækkar um 7,7 %.
Mjólkurlítrinn hækkar úr 33,30 i
35,40 kr. (6,3%), rjómalítrinn úr
202,10 í 215,10 kr. (6,4%) og undan-
renna úr 22,80 í 24,30 kr. hver lítri
(6,6%). 1 kíló af skyri hækkar úr
56,30 í 60,20 kr. (6,9%), kíló af 1.
flokks smjöri úr 380,70 í 410,20 kr.
(7,7%) og 1 kíló af 45% osti úr
310,60 í 330,50 kr. (6,4%). Allt er
þetta hámarkssmásöluverð. Verð á
kindakjöti og öðrum búvörum hefur
ekki verið ákveðið en búist er við
því í næstu viku.
þýðir að allar umræður um kjarn-
orkuvopnalaus svæði á að ræða
innan bandalagsins og þær á að
ræða á þeim grundvelli að um
gagnkvæma samninga sé að ræða
milli Atlantshafsbandalagsins og
Varsjárbandalagsins. Ég er sam-
mála þeirri afstöðu sem norska
ríkisstjórnin setti fram að einhliða
yfirlýsing komi ekki til greina og
framkvæmd á hugmyndum um
kjarnorkuvopnalaust svæði sé svo
flókin og háð svo mörgum skilyrð-
um t.d. þeim að Sovétmenn fjarlægi
sin kjarnavopn sem beint er að
Vestur-Evrópu og Norðurlöndum.
Af þessum sökum er hugmyndin
pólitískt barnaleg og í annan stað
varasöm frá varnarsjónarmiði og
siðferðilega heldur vafasöm líka
vegna þess að hún rýfur samstöðu
þeirra sem þurfa að standa saman.
Rökin sem alltaf eru notuð eru þau
að þetta sé aðferð til að skapa
gagnkvæmt traust og því er til að
svara að Norðurlöndunum er ekki
vantreyst. Vantraustið er milli
stórveldanna og því eru þetta veik
rök.“
BANKAEFTIRLITIÐ hefur marg-
sinnis á síðustu 10 árum vakið at-
hygli yfirstjórna Seðlabankans og
lltvegsbankans á slæmri stöðu Haf-
skips hjá Útvegsbankanum. Að sögn
Þórðar Ólafssonar, forstöðumanns
bankaeftirlits Seðlabankans, var
fyrst gerð athugasemd í þessa veru
í skýrslu árið 1975, síðan tvívegis
árið 1977, aftur 1978 og 1980. Skýrsl-
ur þessar komu inn á borð til þriggja
viðskiptaráðherra á þessu tímabili,
Ólafs Jóhannessonar, Tómasar
Árnasonar og Svavars Gestssonar.
Frá þessu er skýrt á forsíðu Þjóðvilj-
ans í gær og sagt að sáralítil viðbrögð
hefðu verið hjá viðkomandi stjórn-
völdum nema árið 1979, þegar við-
skiptaráðuneytið krefst þess að yfir-
stjórn Útvegsbankans fari eftir
ábendingum bankaeftirlitsins. Svav-
í ræðu sinni sagði Jón Baldvin
m.a.: „Hvað vakir fyrir kúgurunum
í Kreml? Ætla þeir að leggja undir
sig Vestur-Evrópu á sama hátt og
Mið- og Austur-Evrópu? Nei. Þeir
ar Gestsson formaður Alþýðubanda-
lagsins var þá viðskiptaráðherra.
„Það er rétt, ég krafðist þessa
og skrifaði Seðlabankanum enn-
fremur bréf um þetta mál,“ sagði
Svavar í samtali við Morgunblaðið
í gær. „Þarna var ekki eingöngu
um Hafskip að ræða, heldur einnig
önnur gælufyrirtæki íhaldsins eins
og Shell og Olíumöl hf., sem þá,
ásamt Hafskip, voru að setja Ut-
vegsbankann á hausinn. Þá voru
gerðar ráðstafanir til þess að taka
á þessum málum og í síðustu ríkis-
stjórn neyddust menn til að leggja
fram fjármuni úr ríkissjóði til
þess að tryggja stöðu sparifjáreig-
enda gagnvart Útvegsbankanum
og stöðu bankans gagnvart sínum
viðskiptamönnum yfirleitt. Á síð-
þurfa á henni að halda eins og
Kínverjar á Hong Kong. Að öll
Evrópa verði þeirra áhrifasvæði.
Það heitir „Pax Sovietica", „Hinn
sovéski friður“.“
ustu tveimur til þremur árum
hefur hins vegar sigið mjög á
ógæfuhliðina í þessum efnum.“
En var farið að kröfu þinni?
„Mér er kunnugt um það að
Seðlabankinn tók mjög alvarlega
á málum Útvegsbankans á þessum
tíma og ég hygg að það hafi verið
gert í framhaldi af þessu bréfi. Ég
tel því að þessar ábendingar
bankaeftirlitsins þá hafi haft
áhrif, hins vegar ekki nægileg
áhrif. Því það sem skiptur máli í
þessu sambandi og hefur alltaf
legið fyrir, er að Útvegsbankinn
er of lítill banki til að standa við
allar þær skuldbindingar sem á
honum hvíla. Og því hefur mín
afstaða alltaf verið sú að það eigi
að sameina Útvegsbankann öðrum
bönkum," sagði Svavar Gestsson.
Fyrsta
sjúkraflugið
EKIÐ var á gangandi mann
skammt frá Saurbæ á Hvalfjarð-
arströnd rétt eftir miðnætti að-
faranótt laugardags. Maðurinn
slasaðist mjög mikið og var fluttur
með sjúkrabifreið á Akranes.
Þangað sótti þyrla Landhelgis-
gæslunnar, TF-SIF, hann og flutti
á Borgarspítalann. Þetta var
fyrsta sjúkraflug þyrlunnar.
Maðurinn liggur nú á gjörgæslu-
deild spítalans og samkvæmt upp-
lýsingum sem Morgunblaðið fékk
í gær er hann talinn í lífshættu.
En hvaða vald hafa bankaeftir-
litið og Seðlabankinn til að hafa
afskipti af rekstri annarra banka?
Þórður Ólafsson verður fyrir svör-
um: „Þegar um viðskiptabanka er
að ræða nær vald bankaeftirlitsins
og Seðlabankans ekki lengra en til
þess að gefa ábendingar," sagði
Þórður. „Það eru hlutaðeigandi
bankastjórn og bankaráð sem ráð-
stafa fé bankans og bera fulla
ábyrgð á rekstrinum. Hins vegar
ber bankaeftirlitinu að tilkynna
viðskiptaráðherra þegar í stað ef
það telur að rekstur einstakra
banka sé óheilbrigður. Viðskipta-
ráðherra er yfirmaður bankamála
og hann getur gripið til aðgerða
sem varða starfsemi bankans."
Að sögn Þórðar er þessu öfugt
farið með sparisjóði. Um þá gilda
lög sem kveða á um að þeir megi
ekki lána einstökum viðskiptavin-
um sínum fram yfir ákveðið há-
mark: „Bankaeftirlitið fylgir því
mjög fast eftir að sparisjóðir virði
þessa reglu, og ég get fullyrt að
aðgerðir okkar í þá veru hafa
komið í veg fyrir mörg gjaldþrot
sparisjóða," sagði Þórður.
Nú um áramótin taka gildi ný
bankalög, þar sem þetta ákvæði
sem takmarkar útlán til einstakra
lánþega er fellt niður. „Ég veit að
starfsmenn sparisjóða eru al-
mennt óánægðir með að þetta
ákvæði falli úr gildi. Það hefur
reynst þeim ákveðinn styrkur og
bakhjarl, sem gerir þeim auðveld-
ara að vísa frá hættulega háum
lánbeiðnum," sagði Þórður Ólafs-
son.
Aðventukvöld í
Dómkirkjunni
MISRITTOI varð í frétt í Morgun-
blaðinu í gær um aðventukvöld í
Dómkirkjunni í Reykjavík. Það er
klukkan 20.30 í kvöld, en ekki klukku-
stund síðar eins og sagði. Þetta leið-
réiiist hér með.
Dvftlin hér farin að fara
í taugarnar á skipverjum
— segir Óskar Gíslason, skipstjóri á Skaftá,
sem nú er kyrrsett í Antwerpen-höfn
Antwerpen, 30. nóvember. Frá (jui Bjarnadóttur frétUriUr* Morgunblaómiis.
ÞÝSKIR eigendur Húsár, sem Hafskip hf. var meö á leigu, lögöu fram
kröfur um skuldagreióslur í Antwerpen á föstudag. Bragi Ragnarsson,
framkvæmdastjóri Hafskipsskrifstofunnar í Rotterdam, sagði í morgun
aö sú krafa hefði komið sér á óvart þar sem eigendurnir lögðu hald á
vörur sem fiutningsgjöld höfðu ekki verið greidd fyrír, síðast þegar
Húsáin var í Antwerpen. Eigendur varanna urðu að leysa þær út frá
lögfræðingum eigenda Húsár. „Þeir vildu þá fá tæpa 100.000 dollara
greidda og vörurnar voru meira virði en það,“ sagði Bragi. „Þeir fengu
þá það sem þeir kröfðust og þess vegna kemur þessi nýja skuldakrafa
mér mjög á óvart.“
Bragi og Magnús Magnússon,
framkvæmdastjóri skrifstofu
Hafskips í Ipswich, eru í fríi með
konur sínar og börn hjá Sveini
Péturssyni, framkvæmdastjóra
Hafskipsskrifstofunnar í Ham-
borg, nú yfir helgina. „Við erum
hér samankomnir til að slappa
af en ekki til að funda um mál-
efni Hafskips," sagði Sveinn.
„Það er gott hljóð í okkur í einka-
lífinu og úti er snjór og fallegt
veður.“ Bragi sagði að þeir þre-
menningarnir hefðu ekki gert sér
neina grein fyrir þessari lélegu
afkomu fyrirtækisins. „Við höfð-
um engan aðgang að bókhaldi
Hafskips heima og okkur var
sagt síðast á fundinum heima í
október að engir verulegir erfið-
leikar hrjáðu fyrirtækið."
Það var þungt hljóðið í óskari
Gíslasyni, skipstjóra Skaftárinn-
ar, í morgun, en skipið hefur nú
verið kyrrsett hér í Antwerpen 1
átta daga. „Það gerist ekkert
núna yfir helgina og enginn veit
hvað tekur við á mánudaginn,"
sagði hann. „Ætli það þurfi ekki
að fara með þetta mál fyrir dóm-
stólana og reyna að sanna að
Skaftáin er nú í eigu íslenska
skipafélagsins en ekki Hafskips.
Þetta mál hefur nú fengið að
dragast allt of lengi, dvölin hér
er farin að fara í skapið á skip-
verjum og það þarf að huga í
alvöru að því að flytja hluta af
mannskapnum heim.“
Allir skipverjar geta farið
frjálsir ferða sinna og það er
ekki fylgst með skipinu. „Sá
misskilningur að ég sé í varð-
haldi hér um borð og það sé
fylgst með skipinu hefur víst
heyrst heima," sagði óskar, skip-
stjóri. „Það var komið með hand-
tökuheimild á mig um borð þegar
skipið var kyrrsett en hún hefði
aðeins verið notuð ef ég hefði
sýnt einhvern mótþróa eða verið
ósamvinnuþýður." óskar ætti
tveggja ára fangelsisvist yfir
höfði sér og yrði „persona non
grata“ í Antwerpen-höfn ef hann
reyndi að koma Skaftánni ólög-
lega úr höfn.
MorgunblaAiö/Júlfus
Hafskip — Útvegsbankinn:
Bankaeftirlitið hefur oft bent
á slæma stöðu Hafskips