Morgunblaðið - 19.09.1986, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIP, FQSTUDfGU-P 19r SEPTEMBER 19$6
B 13
Café, stóll frá <—• Pelikan
Design í Danmörku.
Finnar, Norðmenn
og Svíar
Eyjólfur heldur svo áfram að
segja frá norrænum húsbúnaði og
hönnun á honum og beinir talinu
að Finnlandi. „Finnar," segir hann
„hafa lengi verið framarlega i allri
hönnun og hefur þeim sem við
hana fást verið veittur mikill stuðn-
ingur heima fyrir. Blómaskeið
finnskrar hönnunar var þó
tvímælalaust tengt Alvar Aalto og
því sem hann gerði. Um þessar
mundir eru ekki svo ýkja mörg fyrir-
tæki í Finnlandi sem leggja mikla
rækt við toþþhönnun, en það ber
hins vegar mjög mikið á þeim sem
það gera. En þar er einnig fjöldi
húsgagnafyrirtækja sem framleiða
varning sem fer beint til Rúss-
lands, sem er heljarstór markaður
fyrir finnsk húsgögn. En finnsk
topphönnun stendur ávallt fyrir
sínu.
Norðmenn og Svíar hafa ekki
verið eins áberandi, en það eru
alltaf einhverjir sem skara fram úr.
Sá sænskur hönnuður sem hefur
haft mest áhrif í Svíþjóð er án efa
hinn háaldraði Bruno Mathsson.
Hann hannaði formspennt hús-
gögn, en sennilega er stóllinn
hans, Eva, hans frægasta verk og
út frá honum og í hans anda hafa
verið framleidd fjöldamörg af-
brigði. Bruno Mathsson hefur
stofnað sjóð sem veitt er úr á
Norðurlöndunum einu sinni á ári
og hefur það hlutverk að styðja
við bakið á ungum, efnilegum
hönnuðum. í Noregi má nefna
Ingmar Relling, sem einnig hefur
gert formspennta stóla. Hann er
einn af þeirra þekktari húsgagna-
hönnuðum. í seinni tíð hefur einnig
borið þar nokkuð á hópi ungra
hönnuða sem komu fram með
hugmyndir að nýjum setmöguleik-
um fyrir nokkrum árum og hafa
verið að þróa þær síðan. Þessir
stólar hafa fengist hér á landi og
byggja á því að viðkomandi notar
hnén til að styðja á móti bakinu
og á þetta að vera mjög hollt.
Balans heitir eitt þessara af-
brigða."
íslensk hönnun
„Því miður er það fremur lítið
sem á sér stað í islenskri hönnun
um þessar mundir. En nú er tæki-
færi fyrir alla að spreyta sig, því
af stað er að fara samkeppni á
vegum Félags húsgagna- og inn-
réttingaframleiðenda um ný
íslensk húsgögn með það fyrir
augum að stuðla að nýjum hug-
myndum í húsgagnaiðnaði sem
eflt gætu iðnaðinn. Þessi sam-
keppni nýtur stuðnings Iðnlána-
sjóðs og Iðnþróunarsjóðs og bind
ég miklar vonir við hana. Ef þeir
sem hafa eitthvað fram að færa,
Eva, stóll Bruno Mathsson,
framleiddur af DUX. Hann
er formspenntur eins og
fleiri stólar á meðfylgjandi
myndum, en með þvi er átt
við að ákveðnir hlutar viðar-
ins eru sveigðir undir pressu
í vélum.
fara ekki af stað núna, þá veit ég
ekki hvenær þeir ættu að gera
það. En aðalbreytingin sem hefur
orðið á landi á undanförnum tíu
árum tel ég að sé tilkoma sérversl-
ana þar sem fólki gefst kostur á
því að sjá og kynna sér fyrsta
flokks hönnun. Fólk þarf að sjá
þessi húsgögn til að sjónmennt í
þessum efnum fái að þróast. Mér
þykir alltaf vænt um það þegar
fólk lítur inn hjá okkur og segist
bara vera að gleðja augað. Þá er
tilganginum náð.
Það litla sem komist hefur í
framleiðslu af góðum íslenskum
húsbúnaði hefur selst vel og virð-
ist hafa fallið í kramið hjá landan-
um. Til dæmis hafa Pétur
Lúthersson og Valdimar Harðar-
son hannað húsgögn sem sett
hafa verið í framleiðslu, svo eitt-
hvað sé nefnt. Sóley, verðlauna-
stóllinn hans Valdimars, er
framleiddur í Vestur-Þýskalandi og
því eins konar íslensk-þýsk blanda.
Svo var að koma á markaðinn stóll-
inn Viktor, sem er hönnun Péturs
Lútherssonar, framleiddur í Hús-
gagnaiðjunni á Hvolsvelli. Einnig
hafa lampar sem Ósk Þorgríms-
dóttir hefur hannað i samvinnu við
eiginmann sinn, Hollendinginn
Rob van Beek, verið settir í fram-
leiðslu í Hollandi, en Ósk lærði í
Danmörku. Það er mikið um að
boðið sé í íslenska hönnuði erlend-
is frá og þeir neyðast í mörgum
tilfellum til að taka þeim tilboðum
þó að þá langi í rauninni miklu
fremur að starfa hér heima. Það
er þrátt fyrir allt eitthvað sem tog-
ar í okkur hér. En það er ekki
skrýtið að fólk taki þessum vinnu-
tilboðum þegar lítið sem ekkert
er að gera hér á landi fyrir fólk
með þessa menntun, það er að
segja í launuðum störfum með
þokkalegri vinnuaðstöðu. Ég starf-
aði um tíma í D.anmörku, en stóðst
ekki mátið að halda heim þegar
tækifæri gafst."
Þroskandi að fá
gagnrýni
„Fólk er smám saman að átta
sig á því að hönnun hlutanna skipt-
ir sköpum. Þetta hefur til dæmis
komið skýrt fram í allri umræðu
um íslensku ullina, þar er fólk allt
í einu að átta sig á því að það er
hönnunin sem allt strandar á.
Þetta á jafnt við um ull og hús-
búnað," segir Eyjólfur. „Hins vegar
er erfitt um vik á meðan ekki er
meira af vel hönnuðum íslenskum
húsbúnaði á markaðnum. En nú
er bara að vona að sem flestir
taki við sér. Samkeppnin sem ég
minntist á er tækifæri sem ég hef
trú á að islenskir hönnuðir láti sér
ekki úr greipum ganga. Þá kemur
einnig vonandi að því að fólk fari
að fá viðbrögð við þvi sem það er
að gera. Það hefur mikið vantað á
það hér á landi. Það má ekki
gleyma því að það er feikilega
þroskandi fyrir alla að fá sann-
gjarna og vel unna gagnrýni."
EJ