Morgunblaðið - 21.06.1987, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1987
SPÁMAÐURINN
MUHAME
ARABIA OG UPPRUNI MUHAMEÐS
Við lok sjöttu aldar var Arabía land skurðgoðadýrkunar, hjátrúar og fáfræði.
Landinu var skipt milli ættflokka og kynkvísla, sem áttu í stöðugum erjum
og herjaði hver á annan. Því verður það að teljast ganga kraftaverki næst að
einn maður skyldi gjörbreyta lífi araba á mjög skömmum tíma. Hann hét
Múhameð. Hann sameinaði landa sína um ein varanleg trúarbrögð og lagði
grundvöllinn að voldugu, langlífu stórveldi.
úhameð var
fæddur í
Mekka um
570 e.Kr.
Hann var
kominn af
merkum ætt-
flokki, Ko-
reish að nafni. Flestir merkustu
menn Mekkaborgar áttu rætur að
rekja til þessa ættflokks. Koreishí-
tar voru verðir Kaba, en innan
veggja Kaba voru um hálft fjórða
hundrað grófar og ófágaðar guða-
myndir úr steini. Til Arabíu, úr
öllum áttum, kom látlaus straumur
pílagríma til Mekka að dýrka guði
sína á helgum stað.
Múhameð, sem misst hafði báða
foreldra sína (faðir hans dó áður
en drengurinn fæddist, móðir hans
þegar hann var sex ára) var alinn
upp af föðurbróður sínum, Abu
Taleb. Abu Taleb var kaupmaður
og þegar Múhameð hafði aldur til
varð hann úlfaldalestarstjóri hjá
frænda sínum. Það var á löngum
ferðum yfir eyðimörkina sem hon-
um gafst gott tóm til þess að sökkva
sér niður í hugsanir um eitt og
annað.
Múhameð var vel metinn í
Mekka. Hann var heiðarlegur,
tryggur og áreiðanlegur. Hann var
ekki sérlega vel máli farinn, en var
kurteis í framkomu, átti blítt bros
og var hláturmildur. Samt sem áður
fannst mörgum hann kynlegur
kvistur sakir þess að hann var mik-
ill dýravinur og eins fyrir hitt, að
hann lagði ekki hug á konu.
I þjónustu ekkjunnar
Tuttugu og þriggja ára gamall
gekk Múhameð í þjónustu auðugrar
ekkju, sem hét Khatija. Þá var hún
komin fast að fertugu, en hélt vel
fegurð sinni. Hún varð mjög ást-
fangin af hinum laglega lestar-
stjóra, og að nokkrum tíma liðnum
biðlaði hún til hans. Þó að furðu
sætti, er miðað er við aldur henn-
ar, ól hún manni sínum sex böm.
Af þeim voru fjórar telpur og tveir
piltar. Piltbömin dóu í frum-
bemsku. Hjónabandið var einkar
hamingjusamt. Það náði yfír röska
tvo áratugi og aldrei lagði Múham-
eð hug á aðra konu í öll þessi ár.
Múhameð gerði ekki miíclar kröf-
ur til lífsins og auðhyggja lá honum
fjarri, en tóm til andlegra íhugana
mat hann mikils. Frændi Khatiju,
gamall maður, sem hét Waraka,
hafði oft verið í ferðum með Mú-
hameð er hann stjómaði úlfaldalest-
unum. Waraka var trúskiptingur.
Hafði verið kristinn, síðan gyðing-
trúaður. Hann hafði frætt Múham-
eð um margt í trúarbrögðum
kristinna manna og gyðinga. Mú-
hameð hafði nú nægan tíma til að
hugleiða það sem hann hafði lært,
og við síaukna hugleiðslu varð hann
vantrúaðri á helgisiðina í Kaba. Að
Kaba í Mekka, mesti helgistaður múhameðstrúarmanna.
lokum hafnaði hann þeim með öllu,
sannfærður um að til væri aðeins
einn Guð. í rauninni er ekkert
skrýtið við það, að hann samræmdi
þessa æðstu veru, Allah, herra
Kaba, því að Allah er stytting á
orðinu al-ilah, sem þýðir guðinn.
Spámaður hlaut að boða mönnum
að Allah einn væri uppspretta alls
í þessu lífi og hinu komanda, hann
skyldi vera tilbeðinn. Múhameð var
fullviss um, að spámaður hans
mundi koma fram fyrr eða seinna.
Múhameð hafði mikla þörf fyrir
einveru. Skammt frá Mekka var
tumasmiður, Mount Hira að nafni,
og í litla, dimma hellinum hans í
íjallshlíðinni eyddi Múhameð mörg-
um stundum við hugleiðslu. Arið
610 kom kallið.
Kallið kom
Dag nokkum, þegar Múhameð
var heima hjá sér, greip hann ofsa-
legur skjálfti, hann löðursvitnaði
og missti meðvitund. Er hann hafði
náð sér eftir þetta leyndardómsfulla
veikindakast hélt hann að vanda til
hellisins og við næturkomu hallaði
hann sér út af á steingólfið, hjúpað-
ur skikkju sinni. Hann hafði
naumast lokað augunum þegar
hann heyrði rödd kalla: „Múham-
eð.“ Til að byija með þorði hann
ekki að opna augum, en röddin
endurtók nafn hans hvað eftir ann-
að. Hann opnaði loks augun. Fyrir
framan hann stóö skínandi björt
vera. „Endurtak!" bauð hún honum.
„Endurtak í nafni drottins, sem
skóp alla hluti, sem myndaði mann-
inn úr jarðarleir. Endurtak í nafni
hins hæsta, sem kenndi mönnunum
að nota penna, kenndi þeim það,
sem þeir kunnu ekki.“
Múhameð hlýddi, fullur lotning-
ar, og þegar honum varð orða vant,
sagði veran: „O, Múhameð, vissu-
lega ertu sendiboði Allah, og ég er
Gabríel engill." Að svo mæltu hvarf
engillinn.
Frá sér numinn af þessum mikla
boðskap staulaðist Múhameð út úr
hellinum, flýtti sér heim, eins og
hann var þó utan við sig, vakti
Khatiju og stamaði út úr sér því
sem hann hafði séð og heyrt. Á
augabragði og af fögnuði tók hún
á móti honum sem útvöldum spá-
manni Allah.
Múhameð bjóst við annarri opin-
berun bráðlega, en þegar svo fór
ekki ásótti hann efi og ótti. Sú saga
gengur, að í örvæntingu sinni hafi
hann verið kominn að því að fleygja
sér niður af Hirafjalli, er Gabríel
birtist aftur og endurtók: „Vissu-
lega ertu Múhameð, sendiboði
Guðs.“ Það var fyrir föstu og bæna-
hald að Múhameð sannfærðist um
að köllunin hafði ekki verið draum-
ur einn.
Helztu mennirnir í fámennum
trúskiptingaflokki Múhameðs voru
Abu Bekr, góðvinur hans, ríkur
kaupmaður (Abu Bekr átti eftir að
verða fyrsti kalífinn) og Ali, ungur
sonur Ábu Tabeks, sem Múhameð
hafði tekið í fóstur.
Fundir fyrstu trúskiptingana
voru haldnir í fullri leynd, því að
Múhameð var ofurljóst að Koreis-
hítar mundu snúast gegn sér af
mestu hörku. „Endurtak," sagði
hann við áheyrendur sína og þá
minntust þeir orða Allah, töluð af
munni hans sjálfs. Þessi orð voru
seinna skrifuð á pálmaviðarblöð, og
eftir dauða Múhameðs var þeim
skeytt við eitt handrit af Kóranin-
um.
Önnur opinberun sem Múhameð
reyndi var þýðingarmikil. Á fjórum
árum hafði hann' aðeins áunnið
fjörutíu fylgjendur. Nú var sagt við
hann: „Rís upp og aðvara.“
Múhameð hikaði ekki. Hann
stefndi Kóreishítum til fjallsins
Hira, og þar sem hann stóð á kletti
fyrir ofan þá, svipmikill maður í
skikkju sinni, með brennandi dökk
augu og mikið skegg, sagði hann
hátíðlega: „Mér hefur verið boðið
að vara ykkur við, þið öðlist enga
gæfu nú eða síðar, ef þið játið ekki
Einn og Aðeins Guð.“ Koreishítar
reiddust og vildu ekki heyra meira.
Upp frá þessu boðaði Múhameð
opinberlega fyrirmæli Allah, sem
höfðu að geyma í raun og veru lang-