Morgunblaðið - 12.01.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1988
Bretland:
Whitelaw segir af sér
London, Reuter.
VISCONT William Whitelaw,
vara-forsætiaráðherra Bret-
lands, baðst lausnar frá embætti
sinu á sunnudag af heilsufars-
ástæðum og Margaret Thatcher
hefur ekki í hyggju að ráða
annan í hans stað. Sir Geoffrey
Howe, utanríkisráðherra, verð-
ur nú næstæðsti ráðherra
Bretlands og tekur við stjóm
landsins þegar Thatcher er er-
lendis.
Whitelaw, sem er 69 ára gam-
all, sagði að hann þyrfti að segja
starfi sínu lausu vegna hjartaá-
fallsins sem hann fékk í desember.
„Læknar hafa sagt mér, þrátt fyr-
ir góðan bata minn, að það væri
óráðlegt fyrir mann á mínum aldri
að taka í framtíðinni á sig það
álag sem ávallt fylgir mikilvægu
ráðherraembætti. Mér þykir það
leitt, en ég tel mig því knúinn til
að biðja þig að samþykkja afsögn
mína,“ segir meðal annars í upp-
sagnarbréfí Whitelaws til Thatc-
hers. ,
Reuter
Viscount William Whitelaw
nær níu ár,“ bætti Thatcher við.
„Þú hefur átt þátt í að móta þær
aðgerðir, sem, með þínum eigin
orðum, hafa breytt stöðu Bret-
lands til hins betra bæði hérlendis
og erlendis."
Whitelaw var áhrifamesti ráð-
herra ríkisstjómar Thatchers og
gegndi lykilhlutverki í að koma
stjómarfrumvörpum gegnum lá-
varðadeildina. Afsögn hans gæti
orðið mikið áfall fyrir stjómina,
sem býr sig nú undir stormasamt
þingár þar sem lávarðadeildin
gæti staðið á móti ýmsum stjóm-
arfrumvörpum. Whitelaw verður
hins vegar áfram vara-leiðtogi
íhaldsflokksins, en þeirri stöðu
hefur hann gegnt frá árinu 1975,
eða síðan hann tapaði fyrir Thatc-
her í leiðtogakjörinu. Breskir
fréttaskýrendur segja að Thatcher
eigi eftir að sakna Whitelaws, því
hún hafi ætíð snúið sér til hans í
þrengingum. Sem formaður nok-
kurra nefnda ríkisstjómarinnar
hafi hann oftlega verið fenginn til
að leysa erfiðustu vandamálin.
Reuter
Olíumengun viðHollands-
strendur
Þúsundir fugla sem lent hafa í olíubrák rekur nú á fjörur í
Hollandi. Reynt hefur verið að þvo þá og fæða til að bjarga
þeim. Mengunin er einhver sú mesta sem um getur við Hollands-
strendur en ekki er vitað um orsakir hennar. Að sögn samgöngu-
málaráðherra landsins berast böndin að óþekktu skipi sem losað
hafi 100 tonn.af gamalli olíu í Norðursjó.
Whitlaw hefur einnig starfað
sem leiðtogi lávarðadeildar breska
þingsins, en við því starfí tekur
Belstead lávarður, umhverfísmála-
ráðherra. Thatcher hefur sam-
þykkt afsögnina en hún tók fram
að mikill missir væri að Whitelaw.
Hún sagði að staða hans sem
vara-forsætisráðherra hefði verið
einstæð vegna mikilla hæfíleika
hans og hún verði lögð niður þeg-
ar hann hætti störfum. „Ég hef
treyst á visku þína og staðfestu í
Belgía:
Hugðist leika
John Wayne
en særði
vin sinn
Antwerpen, Reuter.
DRUKKINN Belgi hugðist
leika John Wayne á knæpu
í borginni Antwerpen í
Belgiu en tókst ekki betur
til en svo að hann særði vin
sinn.
Maðurinn var orðinn vel við
skál og bjóst til að létta á sér
á salemi knæpunnar. Dymar
vom læstar en hann dó ekki
ráðalaus, sagðist skyldu gera
þetta eins og John Wayne, dró
upp byssuhólk og hleypti af
fjómm skotum til að vinna á
læsingunni. Hann hitti ekki
skrána þótt hann hefði eitt sinn
verið félagi í Villtavesturs-
klúbbi heldur höfnuðu skotin í
félaga hans sem svaf fyrir inn-
an dymar. Að sögn iögreglu
er sá úr lífshættu eftir skurðað-
gerð.
Ný skýrsla bandaríska varnarmálaráðuneytisins:
Brýnt að þróa nákvæman
hefðbundinn vopnabúnað
Of mikil áhersla á fælingarmátt kjarnorkuvopna
Washington, Reuter.
RONALD Reagan Bandaríkjaforseti mun í dag, þriðjudag, fá í hend-
ur skýrslu, sem sérfræðingar vamarmálaráðuneytisins hafa tekið
saman um vopnabúnað Bandarikjanna og Atlantshafsbandalagsins. í
henni kemur fram það álit að treyst hafi verið um of á fælingar-
mátt kjarnorkuvopna og hvelja höfundarnir til þess að þróuð verði
ný og nákvæm vopn sem heyra undir hinn hefðbundna herafla.
Skýrslan var birt á sunnudags-
kvöld og segir í henni að heraflinn
þurfí að ráða yfír nákvæmum hefð-
bundnum vopnum blossi upp svæðis-
bundin átök. Segir ennfremur að
þess háttar vopn geti komið í veg
fyrir að risaveldin beiti kjamorku-
vopnum í hugsanlegum átökum.
Höfundar skýrslunnar, sem eru 13
sérfræðingar sem starfa á vegum
bandaríska 'vamarmálaráðuneytis-
ins, benda á að framlög Banda-
ríkjanna og annarra aðildarríka
Atlantshafsbandalagsins til vamar-
mála hafí dregist saman að undanf-
ömu og af þeim sökum kunni að
reynast erfitt að þróa og smíða nýj-
ar tegundir hefðbundinna vopna.
Fred Ikle, aðstoðarvamarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði í
viðtali við Aeuíers-fréttastofuna að
Reagan forseta yrði afhent skýrslan
í dag en hún hefur þegar verið send
til ríkja NATO og bandamanna
Bandaríkjanna í Asíu. Embættis-
menn í vamarmálaráðuneytinu
sögðu að þeir Frank Carlucci vamar-
málaráðherra og Colin Powell,
öryggisráðgjafí Bandaríkjaforseta,
hefðu þegar fengið skýrsluna í hend-
ur, sem er 68 blaðsíður að lengd.
Ýmsir virtir sérfræðingar tóku þátt
í gerð skýrslunnar og má þar nefna
Henry Kissinger, fyrrum utanríkis-
ráðherra, og Zbigniew Brzezinski,
fyrrum öryggisráðgjafa.
Ikle aðstoðarvamarmálaráðherra
lagði áherslu á nauðsyn þess að
mótuð verði framtíðarstefna í vam-
armálum og sagði það sérlega
mikilvægt þar sem langan tíma tæki
að þróa og smíða vopnin. „Við verð-
um að vinna að því að gera heraflan-
um kleift að verja það sem veija
skal án kjamorkuvopna," sagði Ilke.
„Við einfaldlega getum ekki leyft
okkur að veija milljörðum dollara til
smíði rangra vopna,“ bætti hann við.
í skýrslunni er ekki skýrt ná-
kvæmlega hvers konar vopn beri að
þróa en höfundamir nefna þó að
nákvæmari flugskeyti og sprengjur
muni reynast sérlega milkilvægur
búnaður í framtíðinni auk þess sem
nefndar em til sögunnar flugvélar,
sem em þeirrar náttúm að þær koma
ekki fram á ratsjám. Nefnt er að
vegna minnkandi framlaga Vestur-
landa til vamarmála kunni að
reynast nauðsynlegt að falla frá
smíði risástórra flugvélamóðurskipa
og kafbáta.
Ikle sagði einnig í viðtalinu við
fréttamann Reuters að ríkjum Atl-
antshafsbandalagsins bæri að veita
meiri fjármunum til hefðbundinna
vopna í geimnum auk þess sem þróa
yrði betri og ömggari ijarskipta-
hnetti fyrir herstjómir bandalagsins.
í skýrslunni er lýst yfir stuðningi
við geimvamaráætlun Reagans for-
seta og segir í henni að hugsanleg
átök með hefðbundnum vopnabúnaði
muni óhjákvæmilega einnig teygja
sig út í geiminn þar sem njósna- og
fjarskiptahnettir risaveldanna em á
sveimi.
Svíþjóð:
Sovétríkin verða ekki
stórveldi án umbóta
- segir ritsljóri Prövdu
Stokkhólmi, Reuter.
VIKTOR Afanasíjov, ritstjóri
Prövdu, málgagns sovéska komm-
únistaflokksins, sagði á ráðstefnu
í Stokkhólmi f gær að umbótahug-
MÁLASKÓL
myndir Míkhaíls S. Gorbatsjovs
Sovétleiðtoga yrðu að ná fram að
ganga ætluðu Sovétríkin sér að
vera áfram stórveldi.
Ummæli Afanasíjovs þóttu óvenju
afdráttarlaus þrátt fyrir að sovéskir
embættismenn hafí að undanfömu
rætt vanda Sovétríkjanna af meiri
hreinskilni en menn hafa átt að venj-
ast í samræmi við „Glasnost-stefnu"
Gorbatsjovs Sovétleiðtoga. Ritstjór-
inn kvaðst óttast að Sovétríkin yrðu
„minni háttar stórveldij yrðu hug-
myndir Gorbatsjovs ekki að vemleika
en bætti við að ráðamenn væm stað-
ráðnir i að hrinda þeim í framkvæmd.
í máli Afanasíjovs kom einnig fram
að framlög til vamarmála gerðu að
verkum að ekki væri unnt að veita
fjármunum til aðkallandi málaflokka.
Sænska dagblaðið Dagens Nyhet-
er skipulagði ráðstefnuna og var
umræðuefhið hvort vænta mætti
breytinga í Sovétríkjunum. Blaðið
gaf í gær út sænska útgáfu af Pröv-
du og var ráðstefnan haldin að því
tilefni en í gær hófst opinber heim-
sókn Níkolajs Ryzhkovs, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna.
Nokkrir vestrænir sérfræðingar
sem þátt tóku í ráðstefnunni létu í
ljós þá skoðun að umbótastefnu Gor-
batsjovs stæði ekki eingöngu ógn af
skriffinnum, eins og hann hefur þrá-
faldlega lýst yfír, heldur virtist
almenningur eystra ekki tiltölulega
hallur undir áætlanir þessar. Afan-
asíjov sagði það rétt vera að yfirvöld
hefðu „áhyggjur af skriffínnum" en
bætti við að almenningur í Sovétríkj-
unum styddi umbótahugmyndimar
af heilum hug. Kvað hann þúsundir
bréfa berast inn á ritstjómarskrif-
stofur Prövdu og væri undantekning-
arlítið verið að hvetja foiystu
kommúnistaflokksins til framkvæma
áætlanir Gorbatsjovs um endurskipu-
lagningu og umbætur.
Skoðanakannanir sem gerðar hafa
verið í fjölmörgum Evrópuríkjum
sýna að Svíar eru sérlega efíns um
umbótahugmyndir Gorbatsjovs og er
talið líklegt að ferðir sovéskra kaf-
báta í sænskri landhelgi valdi þar
nokkru um.