Morgunblaðið - 08.09.1988, Síða 6

a
S&6Í íi3HMHTH3<s
jTMMn linjHHiva rrnsEŒV
6 B
MORGUNBLAÐIÐ, VIDSKIPn/AIVINKULÍF FIMMTUDAGUR 8. SEPTEMBER 1988
Tækni1
Stríkmnerki stiiðlíi að
bættrí stjómun fyrírtækja
Notkun þeirra hverfandi lítil hér á landi
STRIKAMERKI sem vörueinkenni hafa verið að ryðja sér til rúms
í heiminum síðasta áratuginn og nú er svo komið að stór hluti er-
lendrar vöru sem seld er hér á landi er með strikamerkingum. ís-
lenskir framleiðendur eru eitthvað byijaðir að nota strikamerkingar
á umbúðir sínar, en verslanir hafa ekki notfært sér möguleika þeirra
nema takmarkað enn sem komið er. Einungis þijár verslanir hér á
landi eiga búnað til að lesa strikamerkingar. en það eru Áfengis-
og tóbaksverslus ríkisins í Kringlunni og á Ólafsvik og Fríhafnar-
verslunin í Leifsstöð.
í bæklingi sem EAN-nefndin hér
á landi hefur gefið út, er að fínna
eftirfarandi lýsingu á strikamerkj-
um: „Strikamerkið er vélrænt vöru-
einkenni sem er hæft til vélræns
aflestrar. Það er myndað með fjölda
af samsíða strikum og eyðum af
misjafnri breidd sem prentuð eru á
ljósan bakgrunn samkvæmt
ákveðnu skipulagi. Þetta vöruein-
kenni má lesa með skanna og öðrum
ljósvirknibúnaði." Á strikamerkjun-
um eru jafnframt 13 tölustafir sem
standa fyrir land, framleiðanda og
vörunúmer.
Til að koma á samræmingu á
evrópsku vörunúmerakerfí voru
stofnuð alþjóðasamtök árið 1974
af tólf ríkjum Evrópu. Samtökin
nefnast International Article Num-
bering Association, skammstafað
EAN. Yfír tuttugu ríki eiga nú að-
ild að samtökunum og er ísland
eitt þeirra. Samræming hefur einn-
ig verið gerð á strikamerkjum
EAN-samtakanna og bandarískum
strikamerkjum. Sérstök EAN-nefnd
sér um að úthluta strikamerkjum
hér á landi, en eftirtaldir aðilar eiga
fulltrúa í henni: Félag íslenskra iðn-
rekenda, Félag íslenskra stórkaup-
manna, Kaupmannasamtök Is-
lands, Samband íslenskra sam-
vinnufélaga og Verslunarráð ís-
lands. Um fjörutíu íslensk fyrirtæki
hafa þegar fengið úthlutað númer-
um fyrir strikamerkingar og eru
mörg þeirra byijuð að prenta strika-
merkingar á umbúðir sínar. Iðn-
tæknistofnun sér um daglegan
rekstur númerabanka og úthlutun
númera, fyrir hönd EAN-nefndar-
innar. Þá leiðbeinir hún fyrirtækj-
um við uppsetningu og kaup á tækj-
um, notkun merkjanna og er með
hverskonar ráðgjafaþjónustu varð-
andi notkun þeirra.
Bætt stjórnun fyrirtækja
Morgunblaðið hafði samband við
nokkra þá sem sæti eiga í EAN-
nefndinni til að spyijast fyrir um
notkun strikamerlq'anna og hvernig
gengi að koma notkun þeirra á
hér. Haukur Alfreðsson hjá Iðn-
tæknistofnun, sem kemur einna
mest fram fyrir hönd EAN-nefndar-
innar, sagði að notkun strikamerk-
inga stuðlaði fyrst og fremst að
betri stjómun fyrirtækja. Strika-
merkin hafa fram til þessa mest
verið notuð á nauðsynjavörur og í
matvöruverslunum, en notkun
þeirra verður þó sífellt algengari
hjá öðrum verslunum og á skrifstof-
um, enda notkunarmöguleikamir
óteljandi að sögn Hauks. í verslun-
um má meðal annars nota þau til
að fylgjast með hreyfíngum allra
vömtegunda inn og út úr verslun-
inni. Þannig geta verslunareigendur
áttað sig á því hvaða vörur seljast
mest og hveijar alls ekki og hagað
innkaupum eftir því. Allt eftirlit
með birgðahaldi verður því miklu
nákvæmara. En til þess að verslun
geti notfært sér strikamerkin þarf
hún að eiga ákveðinn búnað. Af-
greiðslukassar þurfa að vera tengd-
ir lesara og í þeim þarf að vera
minni til að taka við upplýsingum
og geyma þær eða kassinn er tengd-
ur tölvu sem hefur að geyma vöru-
skrá og upplýsingar um verð og
vörutegund. Tölvuna má svo tengja
við tölvukerfi verslunarinnar, þann-
ig að hún sameinist birgðabók-
haldi, lagerskrá o.s.frv. Þetta auð-
veldar versluninni að fylgjast með
stöðunni á hveijum tíma og lækkar
rýmun.
Iðnrekendur geta nýtt sér strika-
merkingamar á svipaðan hátt, til
að fylgjast með því hvar pöntun er
stödd í framleiðslunni, birgða- og
skrifstofuhaldi og við tímaskrán-
ingu starfsfólks (í stað stimpil-
klukku) svo eitthvað sé nefnt.
Strikamerkin má nota í stað vöm-
númera innan fyrirtækisins, en
Samband íslenskra samvinnufélaga
hefur einmitt nýtt sér þau á þann
hátt. Þá eru lífeyrissjóðimir að
hugðleiða að taka upp strikamerki
til að fylgjast með lífeyrissjóðs-
greiðslum launþega og iðgjöldum,
sagði Haukur.
Þurfa ekki að loka
Þeir sem lengst hafa notað
strikamerki em bandaríkamenn, en
notkun þeirra hefur aukist stöðugt
í Evrópu á undanförnum ámm.
Magnús Finnsson, hjá Kaupmanna-
samtökunum sagði í samtali við
blaðamann að Norðurlöndin hefðu
gert með sér samkomulag fyrir
tæpum tíu ámm um að halda að
sér höndunum hvað þetta varðar.
Aðallega af hræðslu við hækkun
vömverðs í upphafí. Það er þó tæp-
lega í gildi lengur þar sem notkun
þeirra hefur vérið tekin upp í Nor-
egi, Svíþjóð og Danmörku. Eins og
fyrr segir em strikamerkin ekki
notuð nema í fáum verslunum hér-
lendis enn sem komið er. Það er
hjá íslenskum markaði í Leifsstöð,
einni skóverslun í_ Kringlunni og
tveimur útsölum Áfengis- og tó-
baksverslunar ríkisins, í Kringlunni
og Ólafsvík. Þá hefur heyrst að
tvær verslanir, Útilíf í Glæsibæ og
Húsasmiðjan ætli ' að taka upp
strikamerkin, auk þess sem sama
fyrirkomulag og er í Kringlunni
verður á útsölustöðum ÁTVR í
Mjóddinni og Hafnarfirði.
Verslunarstjóri ÁTVR í Kringl-
unni sagði í samtali að strikamerk-
ingamar gerðu þeim kleift að fylgj-
ast mjög náið með lagemum, dag-
legri hreyfíngu á ákveðnum tegund-
um og að fá mánaðarlegt yfirlit
yfir reksturinn. Þegar verðbreyt-
ingar em þurfa þeir heldur ekki að
loka líkt og aðrir útsölustaðir
ÁTVR, þar sem hægt er að fram-
kvæma verðbreytingamar á örfáum
mínútum í strikamerkingakerfinu.
Framleiðendur
Eins og fram hefur komið eru
um fjörutíu fyrirtæki búin að fá
úthlutað númerum og strikamerkj-
um, en þaU em ekki öll farin að
nota þau ennþá. Þeir framleiðendur
sem fyrstir tóku upp strikamerking-
ar vom þeir sem flytja út vömr í
neytendaumbúðum, en í Banda-
ríkjunum og Evrópu er það skilyri
að strikamerkingar séu á umbúð-
um. Haukur Alfreðsson taldi þó að
flestir þessara framleiðenda væm
byijaðir að koma númerunum á
sínar pakkningar. Gosdrykkir frá
Sól hf. og Vífílfelli og kex frá Kex-
verksmiðjunni Frón, em komnar
em með strikamerki og litlar skyr-
dósir frá Mjólkursamsölunni. Stefnt
er að því að allar umbúðir þaðan
verði komnar með strikamerkingar
á næsta ári, að sögn Odds Helga-
sonar hjá Mjólkursamsölunni.
Sláturfélag Suðurlands hefur
einnig verið að kanna möguleikann
á að taka upp notkun strikmerkja,
en yfírmenn þar sögðu að ekki
væri vitað hvenær af því yrði. Einn
helsti annmarkinn á því að setja
strikamerki á umbúðimar, að sögn
eins starfsmanna SS, er sá að þyngd
sömu vömtegundar í pakkningum
er mismunandi, sem þýðir að nauð-
synlegt yrði að stimpla verðið inn
við kassann og því ekki víst að
strikamerkin væm endilega hag-
kvæm. Hjá Iðntæknistofnun feng-
ust þó þær upplýsingar að þetta
ætti ekki að vera vandamál því
hægt væri að strikamerkja vömna
hvort sem væri hjá framleiðanda
eða í versluninni þó svo innihald
pakkninga væri ekki alltaf það
sama. Sama væri að segja um vör-
ur sem seldar em eftir vigt, eins
og ávexti og sumar kjötvömr, þær
væri vel hægt að strikamerkja. Til
þess væm notaðir sérstakar vigtar
og límmiðar með strikamerkjum.
Hjá afurðasölu Sambandsins hef-
ur lengi verið til búnaðaður til að
prenta strikamerkingar og gert ráð
fyrir þeim á umbúðum, en ekki
hefur verið farið út í að nota hann
í þeim tilgangi enn sem komið er.
Einn viðmælandi blaðsins sagði að
það stæði m.a. í veginum að sams-
konar pakkningar væm notaðar
utan um mismunandi vömtegundir,
en hver vömtegund verður að hafa
sitt númer á strikamerkjunum.
Verslunareigendur halda
að sér höndunum
Aðeins fáar verslanir eiga búnað
til að lesa af strikamerki, eins og
þegar hefur komið fram, en að því
er blaðamanni var tjáð þurfa
70-75% af vömnum í viðkomandi
verslun að vera með strikamerking-
um til að uppsetning á slíkum bún-
aði borgi sig. Þar sem fáar innlend-
ar vömr em komnar með strika-
merki vantar þó nokkuð upp á að
þetta hlutfall náist og enn meira
hjá stórmörkuðunum sem hafa
fleira á boðstólnum en matvömr.
Hvorki Mikligarður né Hagkaup
hafa því í hyggju að koma sér upp
búnaði fyrir strikamerkingar á
næstunni og Magnús Finnsson taldi
ekki líklegt að kaupmenn almennt
væm á leið út í miklar flárfestingar
þar sem útlit er fyrir samdrátt hjá
þeim á næstunni.
Þegar Hagkaup opnaði í Kringl-
unni var þetta athugað, en niður-
staðan var að ekki borgaði sig að
setja upp búnað fyrir strikamerk-
ingar að svo stöddu, sagði Þorsteinn
Pálsson hjá Hagkaup. Hann er
þeirrar skoðunnar, að það sé ekki
verslananna að byija á koma sér
upp kerfí fyrir strikamerkingar, það
verði ekki gert fyrr en framleiðend-
ur séu tilbúnir með strikamerktar
umbúðir. Framleiðendur sem rætt
var við sögðu aftur á móti að ef
verslanir kæmu sér upp þessum
búnaði, væri engin spuming að
þeir fæm að strikamerkja sínar
IÐNFYRIRTÆKI OG VERSLANIR
Bjóðum pallarekka, hillur, skápa og aðrar lagerinnréttingar frá LINK 51.
Góð verð. Topp gæði.
Leitið upplýsinga hjá Verslunardeild Sambandsins.
VERSLUNARDEILD
SAMBANDSINS
HOLTAGÖRÐUM • SÍMI 681266
GENGISBREF
-

I... ;
ORI IC.C; A VOXTT JN
SKIPHOLTI50C, SIMI688123
Gengisbréf eru
hentug og gefa
háa ávöxtun
Verðtryggð og óverðtryggð
veðskuldabréf óskast í
umboðssölu.
Ávöxtun Gengisbréfa sl. 3 mán 6 mán 12 mán
Raunávöxtun á ársgrundvelli 15,9% 15,1% 16,7%
Heildarávöxtun á ársgrundvelli 69,0% 51,0% 47,9%
★ Háávöxtun
★ Bréfín eru að jafnaði innleysanleg samdægurs
★ Ekkert innlausnargjald teídð við innlausn
bréfanna
Skráð er daglegt gengl bréfanna. Gengl 01.09.88 er 1.526.
Verð á Genglsbréfl aö nafnvlrðl 5.000,- er kr. 7.565,-
Verð á Gengisbréfl að nafnvlrðl 50.000,- er kr. 75.650,-
Nánarl uppl. velta Kristján V. Kristjánsson, viðsklptafræðingur
ogSlgurðurörn Sigurðarson, vlðsklptafræðingur.
Ráðstefna um
strikamerkingar
RÁÐSTEFNA um strikamerki
og strikamerkingar verður
haldin á Hótel Holiday Inn hinn
21. september nk. og er þessi
ráðstefna haldinn í tengslum
við sýninguna „Tölvur á tölvu-
ári“ sem hefst í Laugardalshöll
um þetta leyti. Það eru tölvun-
arfræðinemar sem standa að
þeirri sýningu, svo og þessari
ráðstefnu um strikamerkin
ásamt EAN-nefndinni á Islandi.
Aðalfyrirlesari á ráðstefnunni
verður Ame Rask frá danska ráð-
gjafarfyrirtækinu Logisys og mun
hann flytja fyrirlesturinn á ensku.
Jón Sævar Jónsson mun fjalla um
nauðsynlegan búnað við notkun
strikamerkinganna og hvemig
staðið er að strikamerkjavæðingu.
Tryggvi M Þórðarson mun ræða
um hugbúnað og strikamerki og
Haukur Alfreðsson hjá Iðntækni-
stofnun mun halda erindi er nefn-
ist: Hvað er að gerast á íslandi
varðandi strikamerkingar?