Morgunblaðið - 30.10.1988, Síða 10

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1988
10 B
ÁTTU FKKI
STRAUJÁRN,
JÓN BERG?
AF GLETTNI OG GAMANSEMI EYJASJÓMANNA
eftir Áma Johnsen
Gamansemi meðal sjómanna
er sérstakur þáttur í mannlífinu
um borð, þeirri veröld sem skips-
rúmið skapar. Þar er oft tekist
á eins og vera ber í lifsins ólgu-
sjó, en sumstaðar er þessi um-
ræddi prakkaraskapur ræktaður
meir en á öðrum stöðum. Glettni
i þessum efnum hefur lengi verið
aðalsmerki sjómanna í Eyjum og
þar eru margir hugmyndaríkir
prakkarar.
Jon Berg Halldórsson var lengi sjó-
maður f Vestmannaeyjum, lengst
af skipstjóri og stýrimaður, en í
sjómannadagsblaði Morgunblaðsins
fyrir tveimur árum var viðtal við
Jón Berg um ýmis prakkarastrik
hans til sjós og lands, en Jón Berg
var frægur fyrir uppátektir sínar.
Ég ræddi við nokkra sjómenn sem
voru með honum til sjós og fískaði
nokkrar sögur um Jón Berg og
samferðamenn hans í lífsins kómidí
þegar menn sáu færi á að bregða
á leik. Öllum bar saman um að Jón
Berg væri afbragðsmaður að vera
með, en hann er með ólíkindum
stríðinn þótt hann þoli illa stríðni
sjálfur. Mönnum reyndist jafnan
erfítt að stríða honum á móti því
hann var varari um sig en slægasti
refur. Þó gekk það stundum. Stund-
um þótti hann ganga fram á bjarg-
brún í atganginum en að öllu jöfnu
var um að ræða græskulaust gam-
an, en þó hann væri svona stríðinn
á sjónum stillti hann sig alltaf þótt
eitthvað gengi ekki eins og það
átti að ganga á þiifarinu, lokaði þá
brúarglugganum og sparkaði í stað-
inn í ákveðinn stokk í brúnni. Jón
Berg býr nú í Hafnarfirði, en vinn-
ur sem verkstjóri á Keflavíkurflug-
velli. Enn er hann iðinn við kolann
í lúkarsstílnum enda glettnin hans
aðalsmerki.
ÞÚ VERÐUR AÐ SKILA
SÍMANÚMERINU
„Hann plataði mig helvíti illa einu
sinni," sagði Sveinn Tómasson.
„Það var þegar ég fékk mér síma
í fyrsta sinn. Þá voru símanúmerin
á nýju símunum öll komin upp fyr-
ir 2000, en svo vildi til að ég frétti
af því að það væri að losna síma-
númer sem Jón í Bólstaðarhlíð hafði
haft, 1619, sem mér fannst mjög
gott númer. Ég fékk númerið og
hringdi síðan til allra vina, kunn-
ingja og frænda og tilkynnti þeim
númerið á símanum hjá okkur.
Þetta var þó nokkur viðhöfti. Svo
gerist það fljótlega að síminn hring-
ir og í honum er maður sem segist
vera Sigurgeir á Símstöðinni og því
miður verði hann að tilkynna mér
að það hafí verið mistök að ég fengi
þetta númer og það verði því tekið
af mér, annar eigi að fá það. Ég
svaraði því til að mér fyndist þetta
ansi hart, ég væri nýbúinn að
hringja í fullt af fólki og tilkynna
því númerið og búinn að borga af
símanum. Því miður, sagði Sigur-
geir, þú verður að skila símanum.
Og þar við sat.
Nokkru seinna hitti ég Sigurgeir
úti á götu og vind mér að honum
með þunga og ætla að fara að æsa
mig upp út af símanum. Ég sá fljót-
lega að Sigurgeir vissi ekkert hvað-
Morgunblaðið/Ámi Johnsen
Jón Berg Halldórsson.
an á hann stóð veðrið og þegar
Sigurgeir sagði ósköp rólegur að
hann kannaðist ekki við þetta, það
væri augljóst að þetta væri einhver
misskilningur, og því klárt að ég
héldi númerinu, þá rann upp fyrir
mér að það var helvítið hann Jón
Berg sem hafði hringt. Oft reyndi
hann eftir þetta að plata mig en
tókst ekki, því það kunna nú fleiri
að vera varir um sig. Hins vegar
gat hann brugðið sér í allra kvik-
inda líki í síma og hann var sérlega
þolinmóður að ná fram hrekkjunum.
Hann var í rauninni slíkur uglu-
spegill að vera alltaf að útbúa eitt-
hvað sem hann gat hrekkt með.
Flest var það saklaust, en símaplat-
ið hjá honum var það versta."
JÚ, EN ÉG MÆTI ÞÓ“
„Mér er sérstaklega minnis-
stætt," sagði Sverri Tomm, „atvik
um borð í Krissunni. Jón Berg var
þá stýrimaður hjá Sveini Hjörleifs.
Þeir voru að fara út eftir landlegu
og það vantar eina fjóra eða fimm
skipveija. Jón Berg var alveg snar-
vitlaus og sótbölvaði öllu draslinu.
Rétt í því kemur Sveinn skipstjóri
um borð, þrælmildur. Jón Berg hélt
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Sveinn Tómasson.
áfram að bölsótast út í þá sem ekki
mættu og kallaði þá öllum illum
nöfnum og Sveinn fer að taka und-
ir hjá stýrimanninum." Og hvað
með þig,“ segir Jón Berg þá við
Svein,“ mér sýnist þú vera blind-
fullur sjálfur.“ „Já, en ég mætti þó,
Nonni minn,“ svaraði Sveinn að
bragði, sjálfur skipstjórinn.
GRÍPTU, JÓN BERG
Einu sinni þegár Jón Berg var
skipstjóri á ísleifí IV lá hann utan
á Isleifí nýja við bryggju í Eyjum.
Brúin á ísleifi IV var lægri en brú-
in á ísleifi, en Jón Berg stóð á brú
síns skiþs og var eitthvað að gaspra
og espa mannskapinn. Sveinn Tóm-
asson var þá á Isleifi og átti ein-
hverra harma að hefna á Jóni Berg,
en það skiptir engum togum að
hann þrífur tveggja lítra mjólkur-
femu úr kostkassanum, kastar fast
og snöggt yfír á brúna til Jóns
Bergs um leið og hann hrópar til
Jóns Bergs, sem var algjörlega óvið-
búinn: „Gríptu Jón Berg.“ Jón Berg
greip femuna fímlega, en skotið var
svo fast að hún hvellsprakk og
mjólkin fossaði yfír skipstjórann.
Það var óhemju bjart yfír augna-
ráði Sveins þá stundina, en Jón
Berg varð að galla sig upp á nýtt
og það var hlegið dátt um borð í
ísleifunum, allir nema Jón Bérg.
ÞAR STÓÐ ÞÁ HÁLFFULL
MYSUKANNA Á BORÐI
Einu sinni þegar Jón Berg var
skipstjóri á ísleifí IV við Jan Mayen
þá brá svo við sem oftar að það
gerði ruddabrælu og það var lagst
undir eynna í var. Jón Berg var í
brúnni, en skyndilega heyrist söng-
ur og mikil gleðilæti frammi í skip-
inu. Jón Berg tekur kóssinn á gal-
skapinn til þess að huga að hvað
sé á seyði. Það lá fljótt ljóst fyrir,
allir strákamir vom komnir á urr-
andi fyllirí og á borðinu stóð kanna
af stærri gerðinni hálffull af mysu.
Jón Berg gerði könnuna upptæka
með það sama og strákamir létu
sér vel líka. Síðan gerði Jón Berg
allsheijar leit í skipinu, en ekkert
fannst, ekki dropi af mysu.
Tvisvar endurtók sagan sig í
túmum, eitt allsheijar fyllirí og
endurtekin leit, en aldrei fann Jón
Berg neitt og undi illa að sjá ekki
við strákunum. Á landleiðinni, þeg-
ar ljóst var 'að þeir fæm ekki aftur
til Jan Mayen, lá Jón Berg í Loga
háseta, núverandi skipstjóra og
aflakló á Smáey frá Vestmannaeyj-
um, og spurði hann þangað til Logi,
sem var forsprakki strákanna,
nennti ekki að kvelja skipstjórann
lengur og sagði að hann hefði verið
að ganga fram hjá mysunni allan
túrinn, því hún væri einfaldlega á
lóðabelgjunum og hristist svo §andi
vel þar.
ERTUVISSUMAÐ
BÆRINN EIGIEKKIAÐ
BORGA ÞETTA?
„Við skmppum yfír til Didda á
fluginu, áttum heima við hliðina á
honum," sagði Magnús Helgason
góðvinur Jóns Bergs í Eyjum,
„þetta var um eittleytið í hádegis-
matnum. Jón Berg veður beint að
símanum og spyr hvort hann megi
ekki hringja rétt augnablik. Jú, jú,
það var í lagi, og hann hringir til
Sveins Hjörleifssonar skipstjóra á
Kristbjörgu, en Jón Berg var lengi
stýrimaður hjá honum og þeir gönt-
uðust endaiaust og er álitamál hvor
hafði meira gaman af, en Sveinn
fór oftar með slakari útkomu frá
þeim leik því hann var svo fljótfær.
Sveinn kemur í símann og Jón Berg
þykist vera sótari, segist hafa verið
að sóta hjá honum í gær og nú
þurfí hann að borga. Þá var hann
búinn að hringja í marga og leika
sama leikinn, en verðlagði misjafn-
lega og mest hjá Sveini Hjörleifs-
syni, 1.200 krónur, en allt niður í
400 krónur. Sveini fannst þetta
fokdýrt og æsti sig reiðinnar býsn
yfír þessu okri, sótarinn róaði út-
vegsbóndann niður og sagði að
þetta hefði verið orðið nauðsynlegt.
„Mér finnst þetta samt dýrt,“ sagði
Sveinn, „en ertu viss um að bærinn
eigi ekki að borga þetta?" Nei, nei,
svaraði Jón Berg, þetta er allt
einkabisness.
Einn staðurinn sem hann hringdi
í var heimili Rúnu og Henna Sigur-
munds. Jón Berg tilkjmnti Rúnu að
hann myndi koma klukkan tvö dag-
inn eftir og þá yrði allt að vera
klárt, dautt á hitakatlinum og helst
enginn hiti á ofnunum. Það var
orðið vel kalt og komið langt fram
yfir tvö þegar Henni kom heim og
Rúna beið ennþá eftir sótaranum í
ísköldu húsinu, en ekki leið á löngu
þar til Henna datt í hug að það
væri maðkur í mysunni og upp frá
því kallaði hann Jón Berg alltaf
sótarann.
HVENÆR LOSNAÐIR ÞÚ
ÚR STEININUM?
Þeir eltu dálítið grátt silfur sam-
an Gvendur Eyja skipstjór' jg Jón
Berg. Einu sinni voru þeir á sömu
bíósýningu og í hléi .þegar Jón Berg
stendur upp, sér hann Gvend Eyja
hinum megin í salnum sem var full-
ur af fólki, en Jón Berg er ekkert
að tvínóna og kallar yfír allan sal-
inn. „Sæll Gvendur Eyja, hvenær
losnaðir þú úr steininum?" Það var
fátt um svör, enda hafði staðið illa
á.
Þremur eða ijórum árum síðar
eru þeir félagar aftur á mannamóti
við svipaðar aðstæður, en þá var
það Gvendur Eyja sem kallaði í Jón
Berg að óvörum yfír fullan sal af
fólki: „Jón Berg, ertu hættur að
beija konuna þína?“
LÁTUM OKKUR NÚ SJÁ,
GVENDUR EYJA
Gvendur Eyja fór í Stýrimanna-
skólann i Eyjum og þá þurfti að
hafa öll plögg á hreinu og meðal
annars sakavottorð. Þá var Frey-
móður Þorsteinsson fógetafulltrúi í
Eyjum og hann fékk skeyti með
upplýsingum um sakavottorð
Gvendar Eyja. Yfirleitt voru þessi
skeyti ein lína, en nú brá svo við
að sakaskrá Gvendar Eyja fyllti
þijú stútfull eyðublöð og fógeta
þótti ástæða til að fjalla um málið
við kempuna. Fógeta lá hátt rómur
sem væri hann sífellt á vígvellinum
í stórstyijöld og stjómaði liðsmönn-
um, en fólk á biðstofu komst ekki
hjá að heyra hvað fram fór innan
dyra.
„Látum okkur nú sjá, Gvendur
Eyja, látum okkur nú sjá,“ sagði
fógeti, „þetta er það skrautlegasta
sakavottorð sem ég hef séð. Látum
okkur nú sjá, hér hefúr þú verið
tekinn fyrir söng á almannafæri og
aftur ertu tekinn fyrir söng á al-
mannafæri. En hvað er að sjá þetta
Guðmundur, þama virðist þú hafa
farið út af laginu, það er. ekkert
minnst á söng.“
ERTU EITTHVAÐ
FLUGHRÆDD VINAN
Einn af gömlum skipsfélögum
Jóns Bergs sagði að það hefði verið
hreinasta plága að fara með Jón
Berg í land í siglingum. Hann
þurfti að húsvitja í allar búllur borg-
arinnar og gat aldrei setið kyrr.
„Maður þurfti að hafa hlaupaskó
til þess að hafa við honum á þessu
brölti," sagði Sveinn Tómasson af
sama tilefni.
í einni slíkri ferð fór Jón Berg
sem oftar í búð sem seldi alls kyns
prakkaradót og þar keypti hann
skinnpjötlu sem hefur reynst honum
dijúg sem mús á ólíklegustu stöð-
um. Með því að draga skinnpjötluna
kafloðna í bandi hefur hann látið
yfírveguð hjón fara í loftköstum á
sunnudagsgöngu og hann hefur
enga landhelgi í þeim efnum. Einu
sinni var hann með félögum sínum
í flugvél á milli lands og Eyja.
Hann kom loðpjötlunni haganlega
fyrir og þegar flugfreyja fór eina
eftirlitsferðina tók hann í tvinnann
og skinnpjattlan fór af stað. Flug-
freyjan sá óargadýrið og stirðnaði
upp af hræðslu, en stillti sig um
að hrópa vegna stöðu sinnar. Jón
Berg leit ósköp sakleysislega á flug-
freyjuna og sagði: „Ertu eitthvað
flughrædd, á ég að halda f hendina
á þér vinan."
SKREIÐ UNDIR SÆNG
HJÁSINNI
HEITTELSKUÐU
„Við vorum fyrir austan á síld,“
sagði Svenni Tomm. „Hilmir Þor-
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Jón Berg- og Svenni Tomm spjalla á léttu nótunum á sjómannadaginn í Vestmannaeyjum fyrir nokkrum
árum.