Tíminn - 24.10.1965, Blaðsíða 6

6
é
TÍIVIINN
SUNNUDAGUR 24. október 1965
BEZTIHEMANMUNDUR-
INN ER GÚÐ MENNTUN
— Rætt við Rosu Weber, þingmann
Frú Rósa Weber, þingmaSur.
Heillandi tónlist og glaðir
söngvar hafa lengi verið tengd-
ir nafni Vínar, höfuðborgar
Austurríkis. Vissulega hefur
tónlistin átt þar mikinn gróð-
urreit um langan aldur, en
sennilega telja þeir, ,sem
mannkynssögu skrá, að margir
atburðir, sem þar hafa gerzt
á sviði stjómmála, ómi með
þyngri hljóm en tónlistin, í
lífi einstaklinga og þjóða. í
Vín sátu löngum keisarar og
drottningar heimsveldis, sem
ýmist efldist eða hnignaði,
þaðan var stjórnað styrjöldum,
og þar spruttu upp miklar
menningarstofnanir.
Vínarborg ber ekki svip höf-
uðborgar hins hlutlausa aust-
urríska lýðveldis, sem stofnað
var eftir siðustu heimsstyrjöld.
Hún er enn keisaraborgin í
öllu yfirbragði sínu. Hallir með
furðulegum skrúðgörðum,
kirkjur með himingnæfandi
tumum, ótal menjar auðs og
li^taf, sem safnað y^ir sajnan,
úr víðlendu ríki, yfírgnæfa
hversdagsbrag nútímá 'bórgar.
Menn fara ekki víða um
borgina án þess að rekast á
menjar tengdar nafni Maríu
Theresíu, sem réði þar rikjum
1740-1780, enda var hún með-
al ástsælustu þjóðhöfðingja
hins mikla keisaradæmis og
markaði spor, sem seint mást.
Um mann hennar er sagt á
einum stað, að hann hafi eink-
um haft það sér til ágætis, að
vera hagsýnn fjármálamaður,
sem lét eftir sig mikinn auð,
þrátt fyrir dýrar ástmeyjar og
mikil fjárútlát við að stofna
dýragarð hjá Schönbrunnhöll-
inni. Þau hjón eignuðust sext-
án böm og var María Theresía
þeim ástrík móðir, en ströng.
Þótt gaman sé að hnýsast i
fortíðina, þá stendur okkur
nær að reyna að fræðast um
nútíðina. Hverju skyldu konur
ráða í hinu austurríska lýð-
veldi? Hver er opinberlega
þeirra hlutur í stjórn landsins?
Um raunvemleg áhrif kvenna
er hvergi neinar hagfræðitöl-
ur að finna!
Bezt er að ráðast beint til
verks og hafa samband við ein-
þverja þeirra kvenna, sem sæti
eiga á þingi. Þegar gengið er
í þá miklu byggingu, sem hýs-
ir þjóðþingið, er gott að hafa
notið frásagnar dr. Antons
Kolbabek, sem ritað hefur bók,
sem er í senn saga hússins og
þingsins, og manna fróðastur
er um hvort tveggja. Húsið
reyndist vera um hundrað ára
gamalt og var byggingameist-
ari þess danskur, Theophilos
Hansen að nafni. Himingnæf-
andi súlur, marmarastyttur og
koparlikneski skreyta bygging-
una, en verkamenn eru að
starfi við aðalinnganginn, svo
að við verðum að láta okkur
nægja inngangana að húsabaki.
í lok síðustu styrjaldar
skemmdist húsið mikið, þing-
salurinn eyðilagðist nær allur,
en nú er senn lokið endur-
byggingu og viðgerð á öllu
húsinu.
Ekki stendur á vinsamlegri
fyrirgreiðslu innan dyra í
þinghúsinu, fremur en annars
staðar hjá hinum viðfelldu
Vínarbúum og göngu okkar
þar um víðáttuna lýkur í frem-
ur nöturlegum fundar- og
biðsal sósíaldemókrata-
flokksins.
Þrír stjórnmálaflokkar eiga
fulltrúa á þingi í Austurríki.
Stærstur er ”Volkspartei“, sem
á 81 þingmann, þar af þrjár
konur, og er það íhaldsflokkur.
Næststærstur er flokkur sósíal-
demókrata, sem hefur 76 þing-
menn, þar af sjö konur. Þessir
tveir flokkar mynda nú saman
ríkisstjórn. í stjórnarandstöðu
eru aðeins 8 þingmenn frjáls-
lynda flokksins. Þessir 165
þingmenn eru kosnir hlut-
bundinni kosningu fjórða
hvert ár í 25 kjördæmum og
skipa hina raunverulegu lög-
gjafarsamkundu. En í ”efri
fylki landsins fulltrúa eftir.
fólksfjölda og sitja þar 54 full-
trúar. Þessi deild hefur tak-
markað stöðvunarvald varð-
andi samþykktir löggjafar-
deildarinnar.
Þarna í þinghúsinu hitti ég
að máli glæsilega konu, sem
heitir Rósa Weber og er for-
seti sambands austurrískra
iðnverkakvenna. Hefur húm
setið á þingi í sex ár, sem
sem þingmaður fyrir Vín, enda
Þinghúsið í Vín.
fædd þar og uppalin. Spurði
ég hana fyrst, hvernig háttað
væri þátttöku kvenna í stjórn-
málum í Austurríki.
Konur fengu kosningarrétt og
kjörgengi við stofnun hins
fyrra lýðveldis árið 1918 svar-
aði frú Weber, og við erum
síður en svo ánægðar yfir því,
að nú í dag skuli vera nákvæm-
fyrir Vínarborg
lega jafn margar konur á
þingi og sátu hið fyrsta þing
1918, eða tíu talsins. Ekki er
þó öll saga sögð með því.
Áhrif þeirra á stjómmál hafa
stóraukizt utan þingsins og
innan þings hefur vegur þeirra
verið allmikill. Eftir að síð-
ara lýðveldið var stofnað að
seinni heimsstyrjöldinni lok-
inni, hafa tvær konur verið
deildarforsetar og konur hafa
verið formenn sumra mikil-
vægustu þingnefndanna, t.d.
fjárhagsnefndar. Þóttí starf
þeirrar konu illa samræmast
þeirri kenningu, að konur hafi
ekkert vit á fjármálum. Hér
sem annars staðar fer mestallt
þingstarfið fram í nefndum.
Sem stendur er ég formaður
félagsmálanefndar. Frú Rósa
Jockmann, sem setið hefur
lengst allra kvenna á þingi,
eða tuttugu ár, er ritari þings-
ins, en það embætti gengur
næst embætti þingforseta. Frú
Jockmann er mikil merkis-
hún fjögur ár í fangabúðum.
Taka konur mikinn þátt í
kosningum?
Já, þær sækja betur kjör-
fundi en karlmenn og er þó
kosningaþátttaka hér óvenju-
lega mikil. Við síðustu þing-
kosningar kusu um 90% kjós-
enda og enn fleiri við forseta-
kosningamar. Hér í Vín er
rétt um helmingur okkar
flokksmanna konur og leggja
þær mjög mikið starf á sig fyr-
ir flokkinn, bæði áróðursstörf
og almenn félagsstörf. Það er
sízt óréttlátt með tilliti til
starfs þeirra í flokknum, hve
fáar þeirra sitja á þingi.
Til þess tel ég að liggi tvær
meginorsakir. Til þess að kom-
ast i öruggt sæti á framboðs-
lista verða menn að vera bún-
ir að vinna lengi í flokknum
Hver er þá skýringin á því,
að svo er?
og vera vel inni í öllum mál-
um og því verður ekki neitað,
að þegar verið er að velja
efstu menn á listana, þá eru
konurnar gagnrýndar miklu
meir og dæmdar harðar en
karlmennirnir. í öðra lagi eru
flestar konurnar, sem mikið
starfa í flokknum, giftar og
eiga heimili að annast. Sára-
fáir eiginmenn eru hrifnir af
því, að eiginkonan verji flest-
um kvöldum og öðrum frí-
stundum í stjórnmálavafstur.
Þetta tvennt veldur því, að
miklu færri konur eru í æðstu
stöðum flokksins en störf
þeirra verðskulda.
Eru margar þeirra kvenna,
sem á þingi sitja, háskóla-
menntaðar.
Nei, aðeins tvær, en þó er
það hærra hlutfall miðað við
tölu kvenna á þingi, en gerist
meðal karla. Önnur þessi kona
er hagfræðingur, hin er kenn-
ari og uppeldisfræðingur, sem
einkum fjaUar um mál afbrota-
unglinga auk almennra
kennslumála.
Hveraig hagið þið kosninga-
baráttúnni? Gangið þið í hús
og takið í hendur á fólki o.
s. frv., eins og frambjóðendur
gera í Bandaríkjunum?
Frú Weber glotti og sagði:
Ekki ennþá, en hægriflokk-
urinn er farinn að beita þeim
aðferðum, svo við komumst
naumast hjá því að semja okk-
ur líka að þeim sið innan
skamms. Nei, enn fer okkar
kosningaáróður fram á opin-
berum fundum, en gallinn er
sá, að fundina sækja yfir-
leitt ekki aðrir en traustir
flokksmenn og við verðum
einmitt að finna nýjar leiðir
ti, þess að ná sambandi við
óráðnu kjósendurna. Það er
líka stórkostlegt vandamál fyr-
ir okkur, að kosningabaráttan
verður kostnaðarsamari með
hverjum kosningum. En ég er
hrædd við áróðursaðferðir eins
og þær, sem við vorum að
minnast á að notaðar væru í
Bandaríkjunum. Það á ekki
að eiga sér stað, að blandað
sé saman jafn ólíkum málefn-
um og stjórnmálunum og því.
hve mörg börn frambjóðandi
getur komið með upp á ræði'
pall. Menn verða þó að eiga
eitthvert einkalíf. Því miður
eru forsetakosningarnar hér
að færast æ meir í þetta horf
Þá er yfirleitt aðeins kosið
um þrjá menn — einstaklinga
— en ekki stefnur og sú bar
átta verður alltof persónuleg
Með listakosningum er því yf
irleitt til lykta leitt fyrirfram
eða þegar búið er að raða á
listana, hverjir komast að oe
þá verður kosningabaráttan
sjálf aldrei eins harkalega per
sónuleg.
Hvaðan lá leið yðar, frn
Weber, inn í þingið?
Ég hef verið starfandi i
flokknum síðan 1940 og í tutt
ugu ár hef ég verið fastui
starfsmaður Sambands austur
rískra iðnverkakvenna.
Eru það pólitísk samtök? §
Framhald á bls. 11
deild.“ þingsins kjósa hin níu kona. A styrjaldarárunum sat