Morgunblaðið - 21.05.1989, Blaðsíða 18

18 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. MAÍ 1989
FOLKIÐ
ÁHJARA
VERALDAR
„Horfðu þá í andlit
hyaltminarinnar4'
Bcejarbragur meö undurbliöu
fótstigí í hvolfi noröursins
eftir Árno Johnsen/ myndir Rognar Axelsson
„EF EITTHVAÐ blæs á móti
og leiði kemur upp, horfðu þá
I andlit hvaltannarinnar," sagði
Kavsaluk um leið og hún rétti
mér hvaltönn með útskornu
andliti í rótarendanum, andliti
af svo ísmeygilega brosandi
Thulebúa, að það er ekki hægt
annað en að hrífast með. Það
er galdur að búa í Thule, landi
hinna löngu nátta, íss og
ótrúlegrar taktfestu þar sem
náttúruöflin ráða för, en ekkert
er eðlilegra þeim þúsund íbúum
sem kallast Thulefólkið. Það
er alvörugefið fólk sem nýtur
þess að brosa þegar færi gefst,
en veruleikinn í Thule er í sjálfu
sér ekki brosmildur, vinna og
aftur vinna til þess að hafa í
sig og á, en eitt andsvar þessa
fólks í harðgeru umhverfi er
vissulega brosið. Það er
undarlegt að bera saman
brauðstritið, brosið og
hamingjuna hjá hinum ýmsu
þjóðum og þjóðflokkum
jarðarinnar. Upplagið og
vaninn í þeim efiium er
ótrúlega misjafiit. Hvarvetna
er hamingjuna að fínna hjá
jarðarinnar börnum án þess að
nokkur tengsl séu í sjálfii sér
á milli auðlegðar og fátæktar.
Bros Thulebúanna er einlægt,
og hlýtt.
Fánýt tilþrif fiokkast fljótt
úr í samfélagi þar sem
lífið og tilveran kallar á
raunsætt mat og tök til
þess að lifa af. Fölskva-
laus framkoma verður í því aðals-
merki þess fólks þegar allt kemur
til alls, ekki endilega tilþrifalítið,
heldur hitt að það kemur hver til
dyranna eins og hann er klæddur,
bæði í heitum og köldum litum,
þótt umgjörðin sé í svörtu og hvítu
undir bláma himins og hafíss. Jafn-
ve! í Grænlandi sjálfu er Thule fjar-
lægt fólki í öðrum byggðum, ef til
vill fyrst og fremst vegna þess að
Frá bæjarbragnum í Qaanaaq.
þar svífur sérstæður andi yfir enda-
lausum ísbreiðum. Þangað-komast
skip aðeins einu sinni á ári, þann
mánuð sem sumarið staldrar við,
en staða Thulebyggðarinnar svo
langt norðan við næstu byggð veld-
ur því að ímynd Thule lendir ein-
hvernveginn utan við hið daglega
amstur Grænlendinga. Þannig er
reyndar um fleiri byggðir Græn-
iands, en engin þeirra hefur eins
mikinn styrkleika og Thule, fimm
pláss með fimmtán til fimm hundr-
uð íbúa og dagleiðir á milli á hunda-
sleðum.
Niður undir fjörunni þar sem
ísruðningurinn ræður ríkjum nær
11 mánuði ársins liggja fleytur
Thulebúanna, trillur og skektur, en
þær eru flestar í stærstu byggð-
inni, Qaanaaq. Einu borði ofar í
bátslagi byggðarinnar standa lítil
hús efnaminnstu veiðimannanna,
en ofar í þorpinu fara húsin stækk-
andi þótt hvergi virðist of í lagt og
húsin lítil miðað við það sem þekk-
ist í okkar landi. Grænlendingar eru
okkar næsti granni í vestri og ekki
lengra á milli landanna en svo að
af hæstu fjöllum Vestfjarða sést
birtan af Grænlandsjökli í góðu
skyggni. Grænland er á hinn bóginn
stærsta eyja í heimi og stendur
undir nafni. Það er liðlega klukku-
stundar flug milli stranda íslands
og Grænlands, en þegar við Morg-
unblaðsmenn ákváðum að heim-
sækja Thule könnuðum við mögu-
leika á að fljúga á lítilli flugvél frá
íslandi til Thule. Vegalengdin
reyndist vera álíka löng og milli
Reykjavíkur og Moskvu. En þeir
eru ekki að velta fyrir sér vega-
lengdum í Thule, selurinn er á
sínum stað, rostungarnir eiga sinn
tíma, náhvalirnir sinn og ísbjama-
veiðarnar standa yfir í ákveðinn
tíma. Málið snýst því ekki um vega-
Orfik Duneq útskurðarmaður, en
útskurðarlist Thulebúanna í bein
er með sérstökum stíl.