Morgunblaðið - 10.06.1989, Page 15

skálda og listamanna eins og Bena-
vente og Garcia Lorca í útlegð.
Spölkorn frá eru höfuðstöðvar La
Prensa, éins þekktasta dagblaðs í
spænskumælandi löndum, í glæsi-
byggingu í frönskum búrbon-stíl. A
kaffihúsinu sitja menn enn og
hugsa, skrifa, yrkja og tala. Hvert
borð er setið, enginn skarkali, tón-
list á lægri hávaðaskalanum, heims-
kunn ítölsk lög í bland við innlend,
latnesk-amerísk með eggjandi
hljóðfalli, en hér er engum skilning-
arvitum ofboðið. Við næsta borð
situr blaðamaður og skrifar viðtal
við miðaldra listmálara. Á tali
þeirra heyrist að stórsýning mun í
vændum. Buenos Aires er full af
list og listaáhuga, bókmenntir,
myndlist, tónlist, húsagerðarlist,
kvikmyndir. Argentína er ennþá
land bókarinnar og ríkrar list-
hneigðar meðal fólksins. Athygli
vekur hve bókaverzlanir eru víða
en sjónvarps- og hljómtækjaverzl-
anir fáar.
Innst í horninu á Café Tortoni
situr ungt par og hvíslast á með
blossa ástar í augum, tvinna hönd-
unum saman. í Buenos Aires er
ástin ekkert í felum. Hún er útum
allt, ástfangið fólk á götunni geng-
ur í faðmlögum, vefst hvort um
annað á göngunni, ástríðufullir
hnykkir tangósins í hreyfíngunum,
þrýstist saman í djúpum kossi sem
tekur engan endi, upp við húsvegg
eða dyr, í kvikmyndahúsunum,
bílunum, alls staðar. Rómantík er
hér enn við völd, lífsmáti los Porten-
os. Merki poppheimsins sjást varla.
Það er líkast og Buenos Aires hafi
hlaupið yfir það úrkynjunarskeið,
sem tröllríður vestrænni menningu
í dag, á rætur sínar í útvarps-, sjón-
varps- o g myndbandafárinu og birt-
ist í lélegri tónlist, sem nauðgað er
upp á fólk í fjölmiðlunum, í af-
skræmdri myndlist, afkáralegri
tízku og heimi ofbeldis á hvíta tjald-
inu og sjónvarpsskermum markaðs-
hyggjunnar.
Þar sem.þú situr og sötrar kaff-
ið rifjast upp myndir dagsins og
líða fyrir sjónir hver af annarri. I
morgun stóðstu á Maí-torgi og
horfðir á dómkirkjuforhliðina, sem
líkist meir rómversku eða grísku
hofi. „Salvum fac populum tuum“,
gjör lýð þinn fqálsan! Þetta er frels-
arakirkja. Hún er ekki aðeins reist
frelsaranum Jesú Kristi og heilagri
guðsmóður til dýrðar, heldur einnig
San Martín, E1 Libertador, hers-
höfðingjanum og frelsishetjunni,
sem ásamt Símoni Bolívar í Venezu-
ela átti stærstan þátt í að losa Suð-
ur-Ameríku undan oki Spánveija.
Árið 1S17 hóf hann för sína við
mikið harðræði gegnum torfær
Andesfjöllin til að frelsa einnig
Chile og Perú. í kapellu í miðju
hliðarskips hinnar fögru dómkirkju
hvíla líkamsleifar San Martíns og
hermenn standa þar stöðugt vörð.
Þegar voldugar raddir þýzka org-
elsins fylla hvelfíngarnar minnistu
þess, að meistara Páli ísólfssyni
stóð til boða að setjast hér að,
meðan hann var starfandi í Leipzig,
en hann hvarf heim til íslands í
andleysið og allsleysið í staðinn.
í Cabildo, sem áður var ráðhús,
sést vel byggingarstíll nýlendu-
tímans, þótt búi sé að nema tvo
boga af hvorum enda þess. Við
Maí-torg hefur saga Argentínu
gerzt öðrum stöðum fremur. Hér
voru fyrstu pólitísku þingin og frels-
isfundirnir. Héðan lagði San Martín
upp, fullur af nýrri framtíðarsýn,
hertur af hugsjónaeldi. Nú standa
hér stjórnarráðshúsiði Casa
Rosada, og þinghúsið í nýklassísk-
um stíl. Glæsileikinn heldur áfram
á Avenida de Mayo og ekki síður á
Breiðstræti 9. júlí, kennt við þjóð-
hátíðardaginn, en þann dag árið
1810 lýstu Argentínumenn yfir
sjálfstæði sínu.
Menning Argentínu er evrópsk í
grunninn, enda rekja næstum allir
Argentínumenn ættir sínar til Evr-
ópu og játa rómversk katólska trú,
en menningin hefur þróast í nýjum
jarðvegi við nýjar aðstæður og því
er hún fersk, mögnuð og stór í snið-
um eins og landið sjálft. Öll sönn
list á með einhveiju móti upptök
sín í náttúrunni og sama gildir um
hefðirnar. Listin endurspeglar sam-
band mannsins við náttúruna,
skynjun hans og upplifun. Kröftug
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR10., JÚNÍ, 1989 15
Argentína er eitt af fæðubúrum heimsins. Sérstök sveitamenning
hefúr þróazt hjá hinum svonefndu „Gauchos".
Heimsókn Jóhannesar
Páls páfa og áframhald-
andi upplifun hennar
náttúra Argentínu nærir listina og
magnar spennu hennar, víðáttum-
ar, andstæðumar, endalausar slétt-
umar og himinhá fjöllin, skógar og
ekmr, fljót og fossar, ísbreiður og
fmmskógar. Hér verður ástin list
og ástríðan brýzt út í listinni í enda-
lausri glímu mannsins við náttúr-
una, lífíð og dauðann.
Þú borgar kaffið, sem kostar 12
ástrali eða tæpar tíu krónur, og
gengur út í hressandi kvöldloftið.
Verzlanimar em að loka um níu-
leytið og fjöldi fólks á ferli. Hér búa
líka um 12 milljónir að útborgum
meðtöldum. Fólk gengur mikið í
þessu góða veðri, léttstígt og glað-
vært í görðum Palermo, á breið-
strætunum og torgunum. Kliður af
fótataki og mannsröddum blandast
nið af umferðinni. Þú færð hálsríg
af að horfa eftir fallegu stúlkunum
á Carlos Pellegrini og Avenida
Cordóva, en vatn í munninn af til-
hugsun um steikumar í La Cabana
á Avenida Entre Rios. Þótt þú sért
ekki mikil Iqötæta kemstu ekki hjá
því að smakka þessar heimnsfrægu
steikur, parilla.
Við dyrnar á Punta Recoleta
stendur roskinn herramaður, sjálfur
eigandinn, og býður gott kvöld, vin-
gjarnlega,. Hann er vel klæddur,
og útlit hans, fas og málfar vísa,
til ítalsks upprana. Fylgir gesti til
borðs. Þú svipast um, sýnist þú
vera í garðskála eða gróðrarstöð,
því að grænar hitabeltisjurtir skipta
salnum að endilöngu. Eða er hér
myndagallerí, því að málverk hanga
á víð og dreif innanum plönturnar?
Hvaða rauðvín er gott með svona
steik? spyrðu þjóninn. Hann mælir
með Merlot frá Cordóva-héraði. Þú
veltir þvi uppí þér, yfír tunguna,
undir broddinn, áður en þú rennir
vænum sopa hægt niður. Glóð þess
yljar. Vín gerast ekki betri. Kjötið
er meyrt og rautt í sárið. Aldrei á
ævinni hefurðu bragðað jafngóm-
sæta steik og hefurðu þó reynt
mörg vertshús vítt og breitt um
heiminn.
Meðan steikin rennur uppí þér
hugsarðu um ópemhúsið. Þetta
hefði átt við Rossini, annan eins
sælkera, sem lagði tónsmíðar á hill-
una á miðjum aldri til að gerast
kokkur í París. En Cólon í Buenos
Aires er stærra en Parísaróperan,
sem var þó fyrirmynd hennar, vígt
1908 og rúmar 3.500 manns.
Hvíthærður öldungur opnaði þunga
hurðina. „Cerrado — todos en
vacaciones“, lokað, allir í fríi núna,
segir hann, en fylgir samt með
glöðu geði förumanni af íslandi um
allt húsið. „Óperan framleiðir alla
búninga, sviðsmyndir og allt sem
þarf til sýninganna, meira að segja
skóna. Hér vinna 1000 manns þá
8 mánuði ársins, sem óperan starf-
ar.“ Hann man allar stórstjörnurn-
ar, frægustu listamenn heimsins,
hefur hlustað og þjónað þeim.
Söngvararnir Camso, Schipa, Gigli,
Tetrazini, Lily Pons, Domingo,
Pavarotti, Callas, dansaramir Font-
eyn, Nijinsky, Nureyev, tónskáldið
Richard Strauss og Stravinsky.
Þessir eru honum minnisstæðastir
af öllum, að ógleymdum hljómsveit-
arstjóranum Arturo Toscanini, sem
var fastráðinn óperustjóri þijú sýn-
ingartímabil, þegar hann lenti upp
á kant við La Scala.
Hljóðfærasafn Cólon-leikhússins
er einstakt í sinni röð í heiminum.
í einföldum, fomfálegum glerskáp-
um í anddyrinu em dýrgripir strok-
hljóðfæra, smíðuð í Cremona á ít-
alíu af Antonio Stradivari um
1710—1720, önnur eldri eftir Amati
og Guraneri, sem smíðaði fíðluna
handa Paganini. Tóngæði þessara
hljóðfæra em svo einstök að þér
finnst sóun að loka þau inni í skáp.
Er manninum nóg að hlusta á gervi-
hljóðin úr glymskröttum nútímans
í stað þess að heyra streng hljóma
við tré? Það er hjartalaus hljómur,
en hér snýst allt um hjartað — el
Corazon — hjartað ræður.
Þú hrekkur upp af þessum hug-
leiðingum, þjónninn stendur við
borðið. Eftirrétt? Já, argentínska
osta og Tio Pepe. Roquefort-ostur-
inn bragðast eins vel og í Frakk-
landi, Emmenthaler betur ení Sviss,
og Tio Pepe hefur ljúfara bragð en
spænskur forfaðir þess.
Eigandinn stendur enn við dymar
og kveður með handabandi. „Hasta
pronto"! Nóttin er ung. Næst er að
líta inn á Carim að sjá tangó og
fleira skemmtilegt. Þú ert ekki í
París, Madrid né Róm. Samt finnst
þér eitthvað minna á það, sem snart
þig þar endur fyrir löngu. Andrúm
þess stíls, sem mótaði mannlíf Evr-
ópu millistríðsáranna, þekki ég að-
eins af bókum Tomasar Mann, Stef-
ans Zweig, Laxness og annarra
snilldarhöfunda. Sú veröld er nú
horfin Vestur-Evrópu og ég hélt
hún væri að eilífu týnd og glötuð.
En hún býr enn og blómstrar í
Buenos Aires.
Höfundur hefur starfað að ferða
málum síðustu þtjá áratugi.
eftirJón ValJensson
Heimsókn Jóhannesar Páls páfa
til Islands er atburður, sem lengi
verður í minnum hafður. Að hafa
eftirmann heilags Péturs, mitt á
, meðal okkar, hlusta á ræður hans,
' heyra þennan hlýlega og föðurlega
leiðtoga tala okkar eigin móður-
mál, biðjandi um blessun yfir land
og lýð, er upplifun, sem situr áfram
í huga manns og gefur nýja tilfinn-
ingu fyrir hlutverki hans og köllun.
Samverastundirnar með honum á
Þingvöllum og í Reykjavík vom eins
og stefnumót við Guðs kristni allra
tíma — að upplifa okkar eigin sögu 1
og þann sameiginlega trúararf, sem
við njótum með kristnum mönnum
um allan heim.
Útimessa páfans hjá Landakots-
kirkju var hápunktur ferðar hans —
hátíðleg, heilög stund í nærvera
Guðs í hinu allrahelgasta altaris-
sakramenti. Þgar hann lyfti sakra-
mentinu í höndum sér og mælti á
íslenzku: „Sjá Guðs lamb, sjá þann
sem ber burt syndir heimsins," þá
var það í senn sterkur vitnisburður
trúar hans og kirkjunnar á sífellda
návist freslsara okkar í heilagri
kvöldmáltíð og jafnframt köllun til
manna að þiggja þann helgandi
kraft, sem okkur veitist í líkama
Krists: „Sælir em þeir, sem boðnir
em til veizlu lambsins."
Allan sunnudaginn eftir messu
páfa var stöðgur straumur fólks á
Landakotshæð, og margt manna
kom í kirkju að skoða sig um og
skynja þann blæ tilbeiðslunnar og
heilagleikans, sem þar er að fínna
við altarið. Þar geta menn enn feng-
ið að sjá ýmsa merkisgripi, sem
tengjast páfaheimsókninni: græna
hökulinn, sem hann bar í messunni
og saumaður var af Karmelsystmm
í Hafnarfirði — biskupsstólinn, sem
Ríkharður Jónsson skar listilega út
og gefinn var Kristskirkju við vígslu
hennar, en var nú sæti páfa í mess-
unni, — bænabekkinn, þar sem
hann baðst fyrir frammi fýrir altar-
inu í helgistundinni á laugardaginn,
— og að lokum Maríustyttuna
(Reykhóla-Maríu), sem páfi krýndi I
á laugardag með listilegri kórónu
(líkneskið er nú staðsett vinstra
„Það er sérstök ástæða
til að benda á, að þessi
helgistaður er opinn
alla daga og að fólk er
velkomið að skoða sig
þarum.“
megin við kórinn, yfír kertunum,
sem fólk kveikir í minningu látinna
ástvina sinna). En kór kirkjunnar
er fagurlega skreyttur með blóm-
um, sem skrýddu altarispallinn í
hámessunni á sunnudaginn.
Það er sérstök ástæða til að
benda á, að þessi helgistaður er
opinn alla daga og að fólk er vel-
komið að skoða sig þar um, haf-
andi þó í huga að raska ekki ró
þeirra, sem þar kunna að vera
staddir til tilbeiðslu og fýrirbæna.
Þegar okkur verður ljóst, hvað
rauða ljósið, sem sífellt logar í kirkj-
unni, táknar, þ.e.a.s. að líkami
Krists sé nálægur hjá altarinu og
varðveittur í mynd brauðsins í sk.
Guðslíkamahúsi, þá skiljum við bet-
ur, hvers vegna fólk hneigir sig
frammi fyrir því og göngum með
lotningu um þennan helgistað.
Geta má þess, að messumar á
virkum dögum, næstu vikuna eftir
páfamessuna, verða með hátíðlegra
sniði en venjulega, vegna þess að
við viljum veita gleði okkar útrás.
Sérhvem virkan dag ársins frá
mánudegi til föstudags er messa
kl. 18 í kirkjunni og er öllum opin.
Á laugardögum er messa kl. 14 og
ekki færri en þijár messur á sunnu-
dögum.
Tilgangurinn með þessu skrifí er
ekki sá að draga lútherska menn
frá þeirra eigin kirkju og ræktar-
semi við hana. Hér er aðeins vakin
athygli á því, að enn er hægt að
halda áfram að gera tilfínningu
okkar áþreifanlegri fyrir vináttu-
heimsókn páfans til okkar Islend-
inga, með þvi að skoða sig um í
dómkirkju Krists konungs á Landa-
kotshæð, í andrúmslofti gleði og
tilbeiðslu frammi fyrir altari Guðs.
Höfundur er guðfræðingur.
i
| Metsölublað á hveijum degi!
Max, Henson
í MAX-húsinu, við úliðina
á Haskaaai, Skeifnnni
Opið í dag, laugardag, kl. 10-16
Virka daga kl. 12-18