Morgunblaðið - 08.09.1989, Blaðsíða 11

M0RG,UN»I.AÐ1D FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 1989
11
lliflllli
ÍIIIÉÉ
ígHlfSÉ
Ljósmynd/Ólafur Bragason
norðan stórbaugslínunnar sé aðal-
markaðssvæði íslendinga vegna
áætlunarflugs og er þá miðað við
núverandi og væntanlegar flugvéla-
tegundir til millilandaflugs.
Island er miðsvæðis milli tveggja
risastórra efnahagsheilda, annars
vegar Sovétríkjanna og hins vegar
Bandaríkja Norður-Ameríku. Margt
bendir til „Bandaríkja Evrópu" og
víst er að ríki Evrópubandalagsins
verða eftir 1992 mjög sterk efna-
hagsheild. Ef ísland getur haldið
sérstöðu sinni og notið bestu kjara
sem sjálfstæð þjóð utan fyrr-
greindra bandalaga, gefur það okk-
ur ýmsa möguleika á flutningum
um ísland milli fyrrgreindra heims-
álfa. Það má Íáta sér detta í hug
flutning á fólki af norrænu bergi
brotnu frá landnemasvæðum í Norð-
ur-Ameríku til íslands og áfram til
Skandinavíu og auðvitað til baka.
Flutningar fólks milli Norður-
Ameríku og Sovétríkjanná eru einn-
ig mjög spennandi kostur. Hafa
verður þó í huga að á næstu áratug-
um eru væntanlegar mjög hrað-
fleygar þotur til farþegaflutninga.
Þær munu geta flogið með allt að
fjórföldum hljóðhraða, en farþega-
þotur í dag fljúga á u.þ.b. 0,74-0,86
af hljóðhraða. Flugferð milli Evrópu
og Ameríku mun þá væntanlega
vara í 2 klukkustundir í stað um 8
klukkustunda nú.
3. Fríverslunarsvæði á
Keflavíkurflugvelli. Verði ísland
utan fyrrgreindra efnahagsheilda,
en með bestu kjör, gæti verið mögu-
leiki að sækja frumunninn varning
eða hráefni, frá hvoru meginlandinu
sem væri, fullvinna hérlendis, flytja
út sem fullunna vöru og nýta sér
íslensk tollafríðindi. Að þessu hafa
írar unnið á flugvelli sínum í Shann-
on um margra ára skeið. Tölvubún-
aður eða annar léttur tæknibúnaður
hefur reynst hentugur til starfsemi
af þessu tagi.
4. Leiguflug íslendinga í út-
löndum. Um margra áratuga skeið
hafa flugfélög okkar stundað leigu-
flug vítt um heim. Þessi markaður
er enn fyrir hendi, en samkeppni
er hörð og mikil. Þó má ætla að
nægt rými sé þar enn fyrir íslenska
athafnaþrá.
5. Vöruflutningar með flugi.
Með reglubundnu vöruflugi Federal
Express, um Keflavíkurflugvöll til
Asíu, hefur opnast nýr markaður
fyrir afurðir okkar. Auðvitað væri
best að Islendingar önnuðust þenn-
an flutning sjálfir, en vandinn er
sá, að vöruflutninga verður að hafa
í báðar áttir til þess að hagkvæmni
náist. íslensk flugfélög ættu vafa-
laust í erfiðleikum með að fá nægan
flutning á leiðinni Asía-Ísland, til
þess að flutningar af þessu tagi
bæru sig. Federal Express fer vafa-
laust ekki lengi um ísland með vöru-
flutninga sína frá Evrópu til Asíu,
en Bandaríkjamenn munu vera í
viðræðum við Sovétmenn um loft-
ferðasamning. Þegar hann liggur
fyrir verður leiðin yfir Síberíu opin
fyrir þá, en hún er mun styttri en
leiðin um ísland. Þá væri þess
óskandi, að íslensk flugfélög gætu
tekið við þessum flutningum og
treyst Asíumarkaðinn til frambúðar.
Til þess að vöruflutningar með
flugi geti orðið umtalsverðir frá
landinu, er nauðsynlegt að reisa
fullkomna útflutningshöfn fyrir
flug. Sá aðbúnaður sem er þar nauð-
synlegur er mjög dýr og vafasamt
að arðbært sé að koma honum upp
nema á einum stað á landinu.
Keflavíkurflugvöllur er væntanlega
heppilegasti staðurinn fyrir slíka
útflutningshöfn. Vörur, sem senda
ætti með flugi, yrði þá að flytja
þangað frá öðrum stöðum á landinu.
Ef þessi hugmynd yrði að veruleika,
þá þarf áður að skipuleggja vöru-
flutningakerfi innanlands með hent-
ugum flugvélum, eða á annan hag-
kvæman hátt.
Það sem hér hefur verið sagt er
vissulega hugarleikfimi. En ætlunin
var að hvetja til umræðu og benda
athafnamönnum framtíðarinnar á
þá kosti, sem gætu verið fyrir hendi.
Ég vil að lokum þakka öllum þeim
sem lögðu mér lið við þessar vanga-
veltur og sérstaklega Pétri P. John-
son hvað varðar sögulega umfjöllun
mína, en hann geymir hafsjó af fróð-
leik um flugmál. Að endingu vil ég
leggja áherslu á, að í umfjöllun þess-
ari koma fram mínar eigin skoðan-
ir, en ekki endilega opinber stefna
stjórnvalda.
Rithöfundasamband íslands og Bókasambandið:
Virðisaukaskatti á bæk-
ur mótmælt harðlega
STJÓRN Rithöíúndasambands íslands álítur að menningarlegt stór-
slys sé í uppsiglingu verði sú stefiia stjórnvalda að veruleika að virð-
isaukaskattur leggist af fiillum þunga á bækur á sama tíma og ann-
að prentað mál eins og blöð tímarit sé undanþegið skattinum, segir
meðal annars í ályktun frá samtökunum. í ályktun frá Bókasam-
bandi íslands er skorað á stjórnvöld að undanskilja íslenskar bækur
virðisaukaskatti og sagt að sjaldan hafí verið brýnni þörf á því enn
nú að styrkja stöðu bókarinnar.
Ennfremur segir í ályktun Rit-
höfundasambandsins: „Flest þau
ríki heims er telja bókmenntir ein-
hvers virði, hafa undanþegið þær
skattlagningu, þó svo hafi e'kki ver-
ið hér. Eigi nú að bíta höfuðið af
skömminni með því að lúxusskatta
bókmenntir í samanburði við annað
prentað mál, má telja það jafngilda
yfirlýsingu frá stjórnvöldum um að
þau telji bókmenntasköpun í ald-
anna rás ekki hafa reynst íslending-
um skóbótarvirði.“
þeirrar skattheimtu. Þetta verður
enn öfugsnúnara í ljósi þess að af-
notagjöld útvarps- og sjónvarps-
stöðva verða einnig undanþegin
virðisaukaskatti."
Að Bókasambandi íslands standa
Bókavarðafélag íslands, Félag
bókagerðarmanna, Félag íslenskra
bókaútgefenda, Félag íslenskra
bókaverslana, Félag íslenska prent-
iðnaðarins, Hagþenkir — félag höf-
unda fræðirita og kennslugagna,
Rithöfundasamband íslands og
Samtök gagnrýnenda.
Loðnukaup fyrir 18 milljónir króna:
Of hátt verð miðað
við markaðsaðstæður
- segir Krislján Ragnarsson
„ÞETTA verð er of hátt miðað við núverandi markaðsaðstæður en
með tilliti til framtíðarhagsmuna okkar töldum við rétt að greiða
það og höfðum samtök verksmiðjumanna með okkur i því,“ sagði
Kristján Ragnarsson, fi'amkvæmdasljóri Landsambands íslenskra
útvegsmanna, í samtali við Morgunblaðið.
í ályktun Bókasambandsins segir
að ekki sé farið fram á að bækur
njóti forréttinda umfram aðra miðla
heldur að þær hafi sömu stöðu í
skattamálum og og önnur útgáfa
prentaðs máls og miðlun efnis á
öldum ljósvakans. „Með hliðsjón af
því að íslensk tunga á í vök að
veijast og stjórnvöld standa að sér-
stöku málræktarátaki væri fráleitt
að lesefni í bókum bæri virðisauka-
skatt en annað prentað efni sem
þjóðinni stendur til boða yrði án
íslendingar greiða Grænlending-
um rúmar 17,8 milljónir íslenskra
króna fyrir 31 þúsund tonn af
loðnukvóta þeirra, eða 576 krónur
fyrir tonnið. Það er sama einingar-
verð og Færeyingar greiða Græn-
lendingum fyrir 40 þúsund tonn af
loðnu. „Við vildum frekar greiða
þetta verð heldur en eiga það á
hættu að vera ekki með í framtíð-
inni,“ sagði Kristján Ragnarsson.
Höfum við gengiö til góðs?
í grein minni frá því á þriðjudag
4. sept. hafa fallið niður að því er
virðist tvær dálkalínur svo ekki er
hægt að sjá á hvaða forsendum ég
byggi ákveðna og allalvarlega
reikninga og fullyrðingar um þá
raunalegu raunvexti sem margir
verða nú að bera. Feitletruðu orðin
hafa fallið niður, en kaflinn sem
um ræðir á að hljóða:
Vextir geta vissulega verið miklu
hærri, a.m.k. þar sem Seðlabankinn
fær að ráða. Verðbólga í þessum
mánuði, ágúst 1989 er 13,4% eða
0,035% á dag. Vanskilavextir eru
í sama mánuði samkvæmt
ákvörðun Seðlabankans 0,125%
og skulu reiknast sem dagvextir.
Það gerir raunvexti upp á 0,09% á
dag sem jafngildir rúmlega 39% á
ári. Mjög stór hluti af skuldum
landsmanna ber því í dag 39% raun-
vexti, sem hljóta að vera þeir hæstu
í heiminum. Við getum tekið dæmi
um Vestfírðing sem skuldar helm-
inginn í frystihúsi sínu og lendir í
vanskilum. Það tekur þá bankann
nákvæmlega 767 daga eða rétt rúm
2 ár að eignast allt frystihúsið og
gæti sjálfsagt stytt þann tíma með
lögfræði og innheimtukostnaði, allt
saman fyllilega löglegt. Ég veit
ekki hvort nokkur getur sjálfum sér
um kennt að lenda í vanskilum við
þessi skilyrði, og eðlilegra fyndist
mér að nota annað orðalag í dag-
blöðunum en að segja að frystihús-
ið hafi tapað svo og svo miklu af
eigin fé. Af slíku orðalagi mætti
halda að það borgaði sig ekki leng-
ur að veiða fisk og frysta á Is-
landi, hagkvæmara fyrir þjóðina að
fjölga bönkunum.
Einar Júlíusson