Morgunblaðið - 20.02.1990, Qupperneq 21

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. FEBRÚAR 1990
. MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20, FEBRUAR 1990
21

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Vantraust á fjár-
málastjórn ríkisins
Fjórir þingmenn Framsókn-
arflokksins hafa lagt fram
á Alþingi tillögu til þingsálykt-
unar um uppskurð og hagræð-
ingu í ríkiskerfinu. Hún gerir
ráð fyrir því að Alþingi feli ríkis-
stjórninni að setja nú þegar á
fót vinnuhópa til að móta tillög-
ur um hagræðingu og uppskurð
í ríkiskerfinu. „Starfsmarkmið
ríkisstofnana verði endurmet-
in“, segir í tillögutextanum, „og
þau markmið, sem til grundvall-
ár eru lögð við reksturinn, skil-
greind að nýju og afnumin sjálf-
virkni í útgjöldum . . .“ Tillag-
an gerir ráð fyrir því að ríkis-
stofnanir fái sjálfstæðan fjár-
hag og stjórnendur þeirra beri
ábyrgð á að halda þeim innan
fjárlagarammans. Gera skal út-
tekt á ýmsum þáttum í rekstri
ríkisstofnana, sem bjóða má út,
og huga áfrarh að sölu ríkis-
fyrirtækja. Lokaorð tillögutext-
ans eru þessi: „Miðað verði við
að fækka ríkisstarfsmönnum
um 1,5-2% á næstu þremur'
árum.“
Það vakti athygli að enginn
þeirra ellefu ráðherra, sem
ríkisstjórnina skipa, tóku þátt í
umræðunni. Flestir þeirra vóru
fjarverandi; létu ekki svo lítið
hlusta á umfjöllun þingis. Til-
lagan fékk á hinn bóginn góðar
undirtektir hjá stjórnarand-
stæðingum. Þeir kröfðuzt þess
hins vegar að Alþingi, fjárveit-
ingavaldið, veldi hönnuði sparn-
aðarátaksins í stað ríkisstjórar-
innar. Hún væri sá „valdamikli
vinnuhópur“, sem siglt hafi
ríkisbúskapnum upp á sker tíu
til tólf þúsund milljóna króna
halla á tveimur árum [1989 og
1990]. Alþingi beri að taka fram
fyrir hendur ríkisstjórnarinnar
að þessu leyti á sama hátt og
aðilar vinnumarkaðarins hafi
tekið fram fyrir hendur hennar
með mótun nýrrar efnahags-
stefnu í gerð síðustu kjarasamn-
inga.
I greinargerð flutnings-
manna segir:
„Hallinn á ríkissjóði gæti orð-
ið um 5.000 milljónir króna á
þessu ári [1989] og e.t.v. annað
eins á því næsta [1990]. Tíu
þúsund milljóna króna halli á
ríkissjóði á tveimur árum svarar
til að hann tapi um fímmtán
500 tonna frystitogurum eða
sem svarar 700 einbýlishúsum
. . . Ráðið til þess að bregðast
við tapi ríkissjóðs er að skera
upp ríkiskerfið og beita hagræð-
ingu. Eitt brýnasta verkefnið í
íslenzku efnahagslífi er upp-
skurður ríkiskerfisins
Þetta eru orð í tíma töluð.
Hins vegar verður ekki séð að
stjórnarflokkarnir eða ríkis-
stjórnin stefni að þessu marki,
hvorki við fjárlagagerð né fram-
kvæmd fjárlaganna. Það sést
bezt af hrikalegum ríkissjóðs-
halla, þrátt fyrir stóraukna
skattheimtu. Skuldir ríkissjóðs
hlaðast upp. Vaxtagreiðslur í
ár verða um 10.000 m.kr. Hlut-
fall vaxta í ríkisútgjöldum nálg-
ast óðfluga að vera hið sama
og hlutfall framkvæmda á veg-
um ríkisins.
Dæmin, sem varða veg
stjórnarinnar í ríkisfjármunum,
spanna flest aukna eyðslu.
Dæmi: 1) Fjölgun ráðherra úr
9 í 11. 2) Áform um stofnun
nýs ráðuneytis, þótt verkefni
þess hafi ekki verið ákveðin.
3) Stofnun Atvinnutryggingar-
sjóðs og Hlutafjársjóðs á næst-
liðnu ári við hlið Byggðastofn-
unar. 4) Útgjaldahækkun ráðu-
neyta, ekki sizt fjármálaráðu-
neytisins,_ við síðustu fjárlaga-
gerð. 5) Á árabilinu 1980-1990
hækkuðu ríkissjóðsútgjöld um
20,7% að raungildi og ríkis-
starfsmönnum fjölgaði á sama
tíma um 3.300 manns. Á síðustu
árum hefur störfum í ríkis-
búskapnum fjölgað jafnt og þétt
á sama tíma sem störfum hefur
fækkað á hinum almenna vinnu-
markaði og atvinnuleysi hefur
vaxið meira en dæmi eru um
síðustu tvo áratugi.
Tillaga íjögurra þingmanna
Framsóknarflokks, sem hér hef-
ur verið fjallað um, er vantraust
á fjármálastjórn ríkisins, eins
og hún hefur verið liðin miss-
eri. Það er rétt, sem fram kem-
ur í greinargerð þingmannanna,
„að halli ríkissjóðs verður ekki
brúaður með skattahækkun-
um“._ Ríkisstjórnin hefur þegar
sett íslandsmet í skattheimtu á
fólk og fyrirtæki. Þar verður
ekki öllu lengra gengið.
Efnisatriði tillögunnar eru
góðra gjalda verð. Alþingi ber
hinsvegar að kjósa sparnaðar-
nefndina eða fela fjárveitinga-
nefnd að gera strangar tillögur
um niðurskurð, hagræðingu og
aðhald. Flutningsmenn tillög-
unnar komast ekki, þrátt fyrir
þarfar ábendingar, sem falla að
sjónarmiðum stjórnarandstöð-
unnar, hjá pólitískri ábyrgð á
ríkisstjórninni eða fjármála-
stjórninni meðan þeir styðja
ríkisstjórnina, m.a. við sam-
þykkt og framkvæmd fjárlaga.
Heimsókn Vaclavs Havels:
Morgunblaðið/Bjami
Litið inn íHöfða
Er heimsókn Vaclavs Havels forseta var undirbúin lét hann f ljós ósk
um að heimsækja fundarstað leiðtoga risaveldanna haustið 1986,
Höfða. Þar tók Davíð Oddsson borgarstjóri á móti forsetahjónunum
°g fylgdarliði þeirra á tröppunum. Havel heilsaði nokkrum löndum
sínum og borgarfulltrúum áður en hann skoðaði fundarherbergið fræga
og ritaði nafn sitt í gestabókina þar. Þröngt var á þingi og áttu starfs-
menn utanríkisráðuneytisins fullt í fangi með að ryðja Olgu Havlovu
forsetafrú braut í gegnum fréttamannaskarann á eftir eiginmanninum.
Er borgarstjóri lýsti tilhögun leiðtogafundarins furðaði Havel sig á
því að stóll Reagans skyldi ekki hafa vísað í austur og stóll Gorbatsjovs
í vestur. „Það er annars ótrúlegt að svona stórir hlutir skuli hafa
verið ákveðnir í svo litlu herbergi," sagði Havel.
Blaðamannafiindur forseta Tékkóslóvakíu:
hafa mótandi áhrif á ritstörfin í
framtíðinni. „Gefist mér aftur tóm
til að sinna ritstörfum mun ég áreið-
anlega ekki skrifa leikrit um þessa
reynslu mína. Ég efast raunar um
að ég gæti skrifað slíkt leikrit og
jafnvel þótt ég gerði það þá myndi
leikritið ekki vera tvær klukkustund-
ir að lengd heldur myndi sýningin
taka nokkra mánuði!“ Aðspurður
kvaðst Havel ekki vita hvort hann
gæfi kost á sér í embætti forseta
eftir að kjörtímabili hans lýkur í jún-
ímánuði en þá munu ftjálsar kosning-
ar fara fram í landinu. „í raun er
það ekki undir mér komið. Það fer
eftir vilja þeirra pólitísku afla sem
nú eru starfandi í Tékkóslóvakíu.
Ég get aðeins samþykkt tilnefningu
þeirra eða hafnað henni.“
Viðbrögð við hruni
kommúnismans
Forsetinn var spurður hvort hann
teldi stuðning erlendis frá við lýðræð-
isþróunina í Tékkóslóvakíu mikil-
vægan og hvaða augum hann liti
kommúnista á Vesturlöndum sem
ekki vildu ræða eigin fortíð eða fortíð
flokka sinna. Forsetinn vitnaði til
tékknesks spakmælis „Hjálpaðu
sjálfum þér og þá munu aðrir hjálpa
þér.“ Hann kvað þetta eiga við um
baráttu lýðræðissinna í Tékkósló-
vakíu. „En vissulega gleðja viðbrögð
erlendra ríkja okkur.“ Forsetinn
sagði að menn yrðu sjálfir að ákveða
hvernig þeir brygðust við hruni
kommúnismans. „Vilji menn lýsa
yfir því með skýrum og ótvíræðum
hætti að þeir séu eða hafi verið
kommúnistar er engin ástæða til að
láta það ógert“.
Havel sagðist telja að Sovétmenn
væru reiðubúnir til að kalla herlið
sitt frá öllum löndum Austur-Evrópu
og að samningaviðræður um brott-
flutning Rauða hersins frá Tékkósló-
vakíu gætu orðið til þess að ryðja
brautina að þessu marki. Sagðist
forsetinn vona að þetta leiddi af sér
frekari slökun á spennu í samskiptum
austurs og vesturs. Það væri hins
vegar Sovétríkjanna að ákvarða hve-
nær heraflinn yrði fluttur á brott.
Þessi þróun myndi síðan hafa áhrif
á stöðu mála í álfunni allri.
Að blaðamannafundinum loknum
var Havel viðstaddur hátíðarsýningu
í Þjóðleikhúsinu á leikritinu „Endur-
bygging". Um kvöldið hélt forseti
íslands opinbera móttöku til heiðurs
Havel og eiginkonu hans, Olgu
Havlovu. Havel hélt síðan af landi
brott um klukkan tíu á sunnudags-
morgun áleiðis til Ottawa í Kanada.
Brottförin tafðist í rúma klukkustund
vegna þess að forsetinn fór í stutta
skoðunarferð um Reykjavík áður en
haldið var til Keflavíkurflugvallar.
„Ég vissi ekki að hér
væri töluð tékkneska“
HÓPUR fólks af tékkneskum
uppruna, sem búsett er hér á
landi, fagnaði Vaclac Havel
Tékkóslóvakíuforseta er hann
kom til Hótel Sögu frá Keflavík-
urflugveili. Fólkið hrópaði á
tékknesku: „Lifí Havel“ og „Lifi
Charta 77“. „Ég vissi ekki að hér
á íslandi væri töluð tékkneska,"
sagði forsetinn þegar hann heils-
aði löndum sínum.
Mikill fögnuður var í hópi Tékk-
anna vegna komu Havels. „Hann
er að gefa okkur frelsið aftur,“
sagði Magnús R. Magnússon, sem
er borinn og bamfæddur í Tékkó-
slóvakíu en hefur búið á íslandi frá
1948. „Þetta er staðfesting á því,
sem hefur gerzt í Tékkóslóvakíu,"
sagði Olga Franzdóttir. „Nú fara
menn að trúa því í alvöru að það
hafí gerzt, sem við höfum fylgzt
með í fjölmiðlum.“ Olga hefur búið
hér frá 1963.
Tékkarnir ákváðu að safnast
saman við Hótel Sögu þar sem allt
útlit var fyrir að þeir fengju ekki
tækifæri til að hitta forsetann við
neitt annað tækifæri, en Davíð
Oddsson borgarstjóri bauð þeim
hins vegar til móttökunnar í Höfða
síðar um daginn og bætti þar með
úr því hversu stuttan fund fólkið
átti með Havel á Sögu. Ari Lieber-
mann, Tékki búsettur hér á landi,
kom að máli við Morgunblaðið og
sagði að leitað hefði verið eftir því,
meðal annars við sendifulltrúa
Tékkóslóvakíu hér, að fá að eiga
fimm mínútna fund með forsetan-
um til þess að tjá honum stuðning.
Tékkum hefði sámað mjög að ekki
hefði verið orðið við þeirri málaleit-
an. „í fyrsta sinn í marga áratugi
eru Tékkar hvar sem er stoltir af
forseta sínum og _við vildum sýna
honum stuðning. Ég er mjög þakk- |
látur Davíð Oddssyni. Hann sýndi ►
að hann er sá eini hér á íslandi, ;
sem mundi eftir okkur. Því miður
náðist ekki til okkar allra, þannig í
að sumir vissu ekki af boðinu í
Höfða,“ sagði Ari.
Nokkrir herstöðvaandstæðingar
voru einnig mættir fyrir framan
Hótel Sögu er Havel bar að garði
og veifuðu þeir spjöldum með slag-
orðum um úrgöngu íslands úr
NATO og brottrekstur vamarliðs-
ins. i
Stend við orð mín hvort sem
ég er andófsmaður eða forseti
- sagði Vaclav Havel er hann rakti ástæður heimsóknar sinnar til Islands
Olga Havlova forsetafrú:
Betra en að vera spurð
af öryggislögreglunni
VACLAV Havel, forseti Tékkósló-
vakiu, sagði á fúndi með íslenskum
og erlendum blaðmönnum á laug-
ardag að nokkrar ástæður hefðu
búið að baki því að hann hefði
ákveðið að sækja Islendinga heim.
Nú þegar ákveðið hefði verið að
innleiða lýðræði í Tékkóslóvakiu
væri vitanlega athyglisvert að
sækja heim það Iand sem ætti elsta
starfandi þing i heimi. Þá minnti
hann á að upphaflegt tilefni heim-
sóknarinnar hefði verið boð um
að vera viðstaddur frumsýningu
Þjóðleikhússins á leikritinu „End-
urbygging". „Ég vil standa við orð
mín hvort sem ég er andófsmaður
eða forseti". Víða var komið við á
fundinum og sagði Havel m.a. að
hann vissi ekki hvort hann yrði
áfram forseti eftir að frjálsar kosn-
ingar hefðu farið fram í heima-
landi hans. Þá fjallaði hann stutt-
lega um lýðræðisþróunina í
Tékkóslóvakíu og kvaðst telja að
Sovétmenn væru reiðubúnir að
kalla herafla sinn heim frá löndum
Austur-Evrópu.
Havel sagði í stuttu ávarpi er hann
flutti, að nokkru áður en hann var
kjörinn forseti Tékkóslóvakíu um
áramótin heýði honum borist boð um
að koma til íslands og vera viðstadd-
ur frumsýningu á leikritinu „Endur-
bygging". „Og ég vil standa við orð
mín hvort sem ég er andófsmaður
eða forseti Tékkóslóvakíu". Á fund-
inum gat Havel þess að hann hefði
ekki séð uppfærslu á neinu leikrita
sinna í rúm 20 ár. Hins vegar hefði
hann nýlega verið viðstaddur sýn-
ingu á einþáttungi í Prag.
í fótspor víkinga
Forsetinn vék að því að hann og
fylgdarlið hans væri á leið til Banda-
ríkjanna og kvað það viðeigandi að
höfð væri viðdvöl á íslandi. „Tékkar
eru nú að uppgötva Bandaríkin og
það er sagt að víkingar hafi fundið
Ameríku og því fylgjum við nú í fót-
spor þeirra. Að auki hefur nafnið
Reykjavík yfir sér hljóm friðar. Tékk-
neska ríkisstjórnin hefur sett sér það
markmið að boða frið á annan og
djúpstæðari hátt en stjórnvöld gerðu
áður og því varð þetta fallega nafn
höfuðborgarinnar okkur hvati til að
koma til Islands". Forsetinn gat þess
að tékkneska ríkisstjórnin stæði nú
í samningaviðræðum við Sovétmenn
um brottflutning Rauða hersins og
því hefðu Tékkar áhuga á landi sem
hefði engan her.
Havel vék einnig að því að Vigdís
Finnbogadóttir, forseti Islands, hefði
áður staðið framarlega í leikhúslífi
íslendinga og hefði það vakið áhuga
hans á landi og þjóð en Havel er sem.
kunnugt er eitt þekktasta leikskáld
Tékka. Hann minnti á að forseti ís-
lands hefði á árum áður verið leik-
hússtjóri Leikfélags Reykjavíkur.
Sjálfur gæti hann vel hugsað sér að
gerast leikhússtjóri er forsetaferli
hans lyki og þá ef til vill stjórna litlu
og framsæknu leikhúsi. Hann lét
þess getið að hann hefði boðið for-
seta Islands að koma til Tékkósló-
vakíu. Þær upplýsingar fengust á
skrifstofu forseta íslands í gær að
ekki hefði verið um formlegt boð um
opinbera heimsókn að ræða. Algengt
væri að forseti íslands fengi óform-
leg boð um að sækja heim erlend
ríki og yrði málið kannað nánar.
Skilningur smáþjóða
Havel sagði að í landfræðilegu til-
liti væri ísland nokkuð langt frá
Evrópu en andlega og í pólitískum
skilningi stæðu landsmenn nærri
þjóðum Evrópu. „Við búum hins veg-
ar í Evrópu miðri en eigum engu að
síður langa leið fyrir höndum ætlum
KONAN á bak við Vaclav Havel
heitir Olga. Til hennar skrifaði
hann 144 fræg bréf úr fangels-
inu, sem siðan hafa verið birt
opinberlega. Þar segir hann ein-
mitt á einum stað að þau hjónin
komi úr ólíku umhverfi, hún úr
verkamannastétt, hann af
menntamönnum, hún sé raunsæ
og lítið tilfinningasöm, standi
föstum fótum á jörðinni, og ekki
sé hægt að hnika henni. I Olgu
hafi hann fúndið það sem hann
þurfti, einhvern sem gat gagn-
rýnt fjarstæðukenndar hug-
myndir hans og veitt honum per-
sónulegan stuðning í ævintýra-
legu lífi hans. „Alla mína ævi
hefi ég ráðgast við hana um allt
sem ég geri,“ segir hann.
Blaðamanni fannst hann því
þekkja ofurlítið til þessarar konu
af bréfunum, þótt svarbréf hennar
sjálfrar séu óþekkt, og fýsti að hitta
hana. Það var ekki auðvelt í svo
samanþjappaðri eins dags heimsókn
forsetahjónanna til íslands. Við-
brögð hennar voru í samræmi við
þessa lýsingu, þegar drepið var á
viðtal í örstuttri viðdvöl þeirra hjóna
í boði borgarstjóra í Höfða. Hún
var varfærin, kvaðst ekki vilja hafa
blaðaviðtal nema gegnum túlk, því
enskan sín gæti valdið misskiln-
ingi, en við skyldum reyna að hitt-
ast aðeins síðar á Hótel Sögu. Þeg-
ar þangað var komið reyndist túlk-
urinn önnum kafinn á blaðamanna-
fundi með manni hennar og þessi
stutti tími fór eiginlega í að bíða
eftir túlki. En við spjölluðum á
meðan saman utan dagskrár.
Eðlilega barst talið að bréfunum
og hve augljóslega Vaclav á þar
allt sitt undir henni, biður hana
m.a. um að safna öllum bókum um
heimspekileg og bókmenntaleg efni,
sem hún viti að hann vilji og þurfi
að lesa þegar hann komi aftur.
Gerði hún það? „Auðvitað gerði ég
það. Það var ekki erfítt. Enda
keypti ég þetta líka handa sjálfri
mér,“ svarar hún snögg upp á lag—
ið. „Það var orðið mikið bókasafn,
þegar hann losnaðl loksins. En þá
hafði hann varla tíma til að lesa.
Lífíð gekk svo hratt fyrir sig. Hann
hafði ekki tíma til annars en að
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Tékkarnir veifúðu þjóðfána Tékkóslóvakíu og skiltum með áletrun-
um á tékknesku. Á skiltunum stóð meðal annars: „Velkominn til ís-
lands“, „Lifi borgaravettvangur" og „Sannleikurinn sigrar", en það
var slagorð Tomasar Mazaryks, fyrsta forseta Tékkóslóvakíu, og
fleiri forystumanna þarlendra fyrr á tímum.
Tékkar á íslandi tóku á móti Havel:
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vaclav Havel á fundi með blaðamönnum á Hótel Sögu á laugardag. Forsetanum á hægri hönd er Mic-
hael Zantovsky, blaðafúlltrúi Havels, en lengst til hægri á myndinni er túlkur forsetans.
við okkur að nálgast önnur Evró-
puríki. Við töldum því að það hefði
táknræna merkingu að skiptast á
skoðunum við íslendinga," sagði for-
setinn og bætti við að sagan sýndi
að smáþjóðir hefðu ævinlega mikinn
skilning á þeim vandamálum sem
önnur ríki stæðu frammi fyrir. Loks
sagði forsetinn að það hefði verið
ánægjulegt að koma til íslands og
fá tækifæri til að anda að sér fersku
lofti því Tékkóslóvakía væri orðin ein
helsta „uppspretta“ mengunar í Evr-
ópu.
Alræðinu haftiað
Havel var spurður hvemig núver-
andi ríkisstjórn Tékkóslóvakíu gæti
komið á nauðsynlegum breytingum
á sviði stjórn- og efnahagsmála í ljósi
þess að kommúnistar væru enn í
röðum valdahafa. Forsetinn sagði
það ekki vera stefnu ríkisstjómarinn-
ar að uppræta kommúnista í Tékkó-
slóvakíu. „Um 1,7 milljón manna var
í kommúnistaflokknum þó svo þeim
hafi nú fækkað nokkuð. Allir geta
tekið þátt í lýðræðisþróuninni í
Tékkóslóvakíu og þá skiptir engu
hvort viðkomandi er eða hefur verið
félagi í kommúnistaflokknum“. Ha-
vel sagði lýðræðisþróunina í Tékkó-
slóvakí ekki miða að því að uppræta
sovésk áhrif í landinu heldur hefði
alræðisskipulaginu verið hafnað.
Kvað hann þetta gilda um stjómkerf-
ið, samfélagið allt og hugsunarhátt
þjóðarinnar. Forsetinn kvaðst vera
þess fullviss að lýðræðisþróunin í
ríkjum Austur-Evrópu yrði ekki
stöðvuð.
Havel sagði reynsluna hafa kennt
sér að undrast ekki neitt og af þeim
sökum héldi hann stillingu sinni og
sálarró þó svo vissulega væm það
gífurleg viðbrigði að vera nú talinn
ástmögur tékknesku þjóðarinnar í
stað þess að vera talinn til óvina
ríkissins likt og gilti er kommúnistar
voru einráðir í Tékkóslóvakíu og
Havel var fangelsaður fyrir skoðanir
sínar. Hann kvaðst efast um að
reynsla sín í embætti forseta myndi
Svona á leikritið að vera
Morgunblaðið/Bjami
Olga Havlova kemur með manni
sínum, Vaclav Havel, í Þjóðleik-
húsið.
skrifa leikrit og greinar, því að við
störfuðum fyrir neðanjarðarblöðin."
Hún er spurð hvort hún hafi aldrei
hikað við að leggja sig í þessa
hættu og fylgja honum og svarið
var snöggt: Nei.
Með túlkinum komu tékkneskir
sjónvarpsmenn og fóru að snúast í
kring um okkur og ég spurði Olgu
hvort henni bregði ekki við öll læt-
in núna, með fréttafólk og mynda-
tökufólk við hvert fótmál, eftir að
hafa verið svo lengi haldið til hliðar
í lífinu og hún svarar:„Þetta er
miklu ánægjulegra en að raktar séu
úr manni garnirnar af öryggislög-
reglunni." Og hún útskýrir að þess-
ir sjónvarpsmenn séu að taka upp
fyrir myndband og það séu vinir
hennar, því hún vinni með þeim sem
ráðgjafí. Hún hafi undanfarin tvö
ár unnið mikið með þessu fólki að
fréttaþáttum fyrir sjónvarp. Áður
varð að taka þetta upp og sýna í
felum. „Nú erum við fyrir opnum
tjöldum og í litum meira að segja.
Við gerum okkur vel ljóst hve gífur-
lega mikilvægur opinn fréttaflutn-
ingur er og kunnum að meta hann.“
Og nú verður hún að drífa sig í
Þjóðleikhúsið, sem er aðalerindi Is-
landsferðarinnar. Olga kveðst
hlakka til að sjá uppfærsluna á leik-
riti manns síns á íslensku. Úti er
íslenskt vetrarveður í ham og ís-
lendingurinn fer auðvitað að afsaka
veðrið. Leiðinlegt að þau skuli fá
svona veður! „Hér er ekkert vont
veður, svo lengi sem þið hafið ekki
hvirfílbyl,“ segir þessi kjarkaða
kona, sem hefur séð ýmislegt verra
en hríðarveður á íslandi. E.Pá.
öðru leikhúsfólki hana af spólu.
Sýningunni var ákaflega vel tek-
ið af leikhúsgestum. Endurbygg-
ingin var frumsýnd á föstudags-
kvöld, en á laugardag var sýning
til heiðurs höfundinum, að viðstödd-
um forseta íslands, Vigdísi Finn-
bogadóttur, ríkisstjóminni og fleiri
gestum. í sýningarlok var höfund-
urinn hylltur með langvinnu lófa-
taki. Gísli Alfreðsson þjóðleikhús-
stjóri ávarpaði höfundinn og færði
honum myndaalbúm með myndum
úr sýningunni og hraunstein með
kveðju frá Þjóðleikhúsinu.
Brynja Benediktsdóttir leikstjóri
sýningarinnar kvaðst kannast við
ofangreind ummæli höfundarins,
sem hefðu glatt sig mikið. Havel
spurði hana hvers vegna ekkert
ungt fólk væri í leikhúsinu, langaði
til að vita viðbrögð þess Iíka. Og
hún gat sagt honum að ungu fólki
hefði verið boðið á nokkrar æfingar
og leikritið þá vakið mikinn hlátur
og gleði. Var hann mjög ánægður
að heyra það. Sagðist ekki hafa
heyrt viðbrögð við verkum sínum
allan þennan tíma. Og nú þyrfti
hann að sanna sig fyrir nýju fólki
heima, sem ekkert þekkti til þeirra.
Sagði Brynja að hann hefði haft
orð á því að það væri ánægjulegt
að skilningur gæti flust svona milli
þjóða, eins og þarna hefði sannast.
Svona vildi hann einmitt að Endur-
byggingin væri flutt.
- sagði Havel að lokinni sýningu á verki hans
„ÉG HEFI ekki séð sýningu á
verki eftir mig í 22 ár fyrr en
nú,“ sagði leikskáldið og forset-
inn Vaclav Havel eftir hátíða-
sýningu í Þjóðleikhúsinu á leik-
riti hans Endurbyggingunni
síðdegis á laugardag. „En þessi
sýning ætti að verða fyrirmynd
að uppsetningu á þessu leikriti
þar sem á eftir að setja hana
upp í öðrum leikhúsum.“ Að
honum var alvara má marka
af því að hann var óánægður
með sjónvarpsfólk sitt, að það
skyldi ekki taka alla sýninguna
upp, en það hafði aðeins tekið
hluta hennar. Kvaðst hann vilja
fá úr því bætt, til að geta sýnt
Morgunblaðið/Bjami
Höfundurinn, Vaclav Havel, var hylltur ákaft á sviði Þjóðleikhússins
að sýningu lokinni. Til hægri er leikstjóri sýningarinnar, Brynja Bene-
diktsdóttir, og til vinstri Erlingur Gíslason, sem leikur eitt aðalhlut-
verkið í Endurbyggingunni, Seiýehr arkitekt.