Morgunblaðið - 04.04.1990, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. APRIL 1990
Reuter
Kohl sextugur
Bonn. Reuter.
HELMUT Kohl, kanslari Vestur-
Þýskalands, varð sextugur í gær
og hélt flokkur hans, Kristilegir
demókratar, honum hóf í tilefiii
dagsins i Bonn.
Stjórnmálaskýrendur telja að af-
skipti Kohls af kosningabaráttunni
hafi ráðið miklu um stórsigur syst-
urflokks kristilegra í fyrstu frjálsu
kosningunum í A-Þýskalandi 18.
mars. Persónulegar vinsældir hans
eru miklar austanmegin en í ný-
legri vinsældakönnun tímaritsins
Der Spiegels, sem gerð var í V-
Þýskalandi, varð Kohl í níunda
sæti, og var væntanlegur keppina-
utur hans um kanslaraembættið,
jafnaðarmaðurinn Oskar Lafonta-
ine, mun ofar á listanum. „Það
hefur gengið á ýmsu en ég mun
seint gleyma kvöldi hins 18. mars,“
sagði kanslarinn við hjartanlegan
fögnuð viðstaddra í gær.
Yaldhafar í Rúmeníu sæta vaxandi gagnrýni:
Kröftir um að fyrrum kommún-
istar sitji ekki í æðstu stöðum
Búkarest. Frá Ásgciri Sverrissyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
HERMENN, gráir fyrir járnum, taka á móti ferðamönnum við
komuna til Otopeni-flugvallar í höfuðborg Rúmeníu, Búkarest.
. Oryggisgæsla er ströng í borginni og fjöldi hermanna umkringir
höfuðstöðvar Endurreisnarráðsins við Sigurtorgið (Piaca Victori-
ei) í miðborginni. Bryndrekar eru einnig hafðir til taks þar nærri
og við allar mikilvægar byggingar getur að lita grænklædda
dáta, vopnaða sjálfvirkum hríðskotarifflum af gerðinni AK-47.
Reuter
Mannftöldi á útifundi við aðalstöðvar sjónvarpsins í Búkarest á
sunnudag. Hrópuð voru slagorð gegn pólitískri spillingu hjá sjón-
varpinu og sönglað „Niður með Iliescu!,“ „Aldrei aftur kommún-
isma!“
Um síðustu helgi voru eitt
hundrað dagar liðnir frá því að
útvarpið í Búkarest tilkynnti að
einræðisherranum illræmda, Nic-
olae Ceausescu, hefði verið steypt
af stóii. Tilkynningin, sem var
svohljóðandi: „Antikristur hefur
verið sigraður!" segir allt um hug
Rúmena til valdaklíku Ceau-
sescu-hjónanna. Þremur dögum
síðar, þann 25. desember', voru
þau Nicolae og Elena Ceausescu
tekin af lífi. Aftakan sjálf sætti
nokkurri gagnrýni á Vesturlönd-
um en enginn efi er á því að rúm-
enska þjóðin taldi líflátsdóminn
réttláta refsingu fyrir fyrir þau
óhæfuverk sem unnin voru í nafni
sósíalismans í tíð þeirra hjóna.
Margir segja að þótt Ceausescu-
hjónin engist um í eldum vítis til
eilífðarnóns verði myrkraverka
þeirra aldrei að fullu hefnt. Hat-
rið er lyginni líkast og margir
tárast þegar þeir rifja upp bylting-
una og ógnarstjórnina. Hins vegar
segir fólk, sem Morgunblaðið
ræddi við í Búkarest, að öryggis-
lögreglan illræmda, Securitate,
starfi ekki lengur og því séu Rúm-
enar nú frjálsir.
Þótt hermenn séu nánast á
hverju strái ríkir nú sýnilega ekki
sama ógnarástandið og áður.
Spenna fer á hinn bóginn ört vax-
andi á pólitíska sviðinu. Ríkis-
stjórn Endurreisnarráðsins sætir
vaxandi gagnrýni vegna tengsla
núverandi ráðamanna við gamla
kommúnistaflokkinn. Stjórn og
stjórnarandstaða halda reglulega
íjöldafundi á Sigurtorginu og
raunar víðar í Búkarest, líkt og
gerðist síðastliðinn sunnudag. Þá
komu nokkur þúsund manns sam-
an til lýsa yfir andúð sinni á ríkis-
stjórninni. Mótmælin fóru frið-
samlega fram. Mikill tilfinninga-
hiti einkenndi fundinn, fólkið
hrópaði slagorð gegn ríkisstjórn-
inni og kommúnistum en hermenn
óku bryndrekum að höfuðstöðvum
stjórnvalda. Daginn áður höfðu
um 300 manns komið saman til
að lýsa yfir hinu gagnstæða, þ.e.
stuðningi við stjórnina.
Óvissa og örvænting
Athygli vekur að stjórnarand-
staðan er tekin að krefjast þess
að bundið verði í lög að forseti
landsins megi engin tengsl hafa
eða hafa haft við kommúnista-
flokkinn. Krafa þessi beinist sýni-
lega gegn Ion Iliescu, sitjandi for-
seta bráðabirgðastjórnarinnar,
sem fara mun með völdin þar til
kosningar hafa verið haldnár þann
20. næsta mánaðar.
Fram til þessa hefur þótt líklegt
að Endurreisnarráðið fari með
sigur af hólmi í kosningunum. En
eftir því sem Rúmenar aðlagast
málfrelsinu, sem nú hefur verið
innleitt í landi þeirra, því greini-
legri verður óánægjan. Verður
ekki betur séð en fylgið við stjórn-
ina fari minnkandi, a.m.k. í Búk-
arest, og tengsl ráðamanna við
ógnarstjórn Ceausescu verði
helsta kosningamálið. Nýir vald-
hafar verða ekki öfundsverðir af
hlutskipti sínu. Óvissa ríkir í
stjórnmálum, herafli landsins
tryggir friðinn, örvæntingin er
mikil og skorturinn hróplegur.
Alþjóðaþingmannasambandið:
Tillögu um sameiginlega yf-
irlýsingu um Litháen liafiiað
FORMENN norrænu sendinefndanna á þingi Alþjóðaþingmanna-
sambandsins (IPU) afhentu í gær sovésku sendineftidinni sameigin-
leg mótmæli vegna fyrirhugaðra tilrauna Sovétmanna með kjarn-
orkuvopn á eyjunni Novaja Zemlja við Barentshaf. íslenska nefnd-
in, alþingismennirnar Geir H. Hciarde, Ólafur Þ. Þórðarson og
Sighvatur Björgvinsson, lögðu til að norrænu nefndirnar afhentu
Sovétmönnum einnig sameiginlega yfírlýsingu um ástandið í Lit-
háen, en ekki reyndist áhugi á því, að sögn Geirs H. Haarde,
formanns íslensku neftidarinnar.
Geir H. Haarde sagði í samtali
við Morgunblaðið að hann hefði
vakið máls á sjálfstæðisbaráttu
Búlgaría:
Þingkosning-
ar ákveðnar
í júnímánuði
Sofíu. Reuter.
ÞJÓÐÞINGIÐ í Búlgaríu sem
kommúnistar ráða að mestu sam-
þykkti í gær að halda frjálsar
þingkosningar í júnímánuði og
útneftidi umbótasinnann Peter
Mladenov forseta.
Þingið samþykkti einnig með
yfirgnæfandi meirihluta á þessari
síðustu önn sinni áður en það verð-
ur leyst upp að leyfa stofnun stjórn-
málaflokka sem taka þátt í kosning-
unum 10. og 17. júní — og leggja
þar með niður einsflokkskerfið.
Þingið felldi niður orðið „sósíal-
alískur" úr stjórnarskránni og sétti
orðið „lýðræðislegur" í staðinn.
Litháa á fundi formanna norrænu
nefndanna með sovéskum fulltrú-
um og lýst þar áhyggjum íslensku
nefndarinnar vegna þróunar mála
í Eystrasaltsríkinu. Hann hefði
lagt áherslu á að það væri von
íslensku nefndarinnar að Sovét-
menn beittu ekki vopnum gegn
Litháum og fundin yrði friðsamleg
leið til þess að Litháen fengi fullt
sjálfstæði og sömuleiðis hin
Eystrasaltslýðveldin ef þau óskuðu
þess.
„Sovéski fulltrúinn, Alexej S.
Elísjev, sagði stjóm sína hafa sýnt
mikla þolinmæði vegna ástandsins
í Litháen og að ekki væri ætlunin
að beita vopnavaldi. Hann sagði
íbúa Litháens ekki búna undir
sjálfstæði, hvorki efnahagslega né
pólitískt, og væru sjálfir að átta
sig betur á því. Það væri ekki fyr-
ir hendi formleg leið fyrir sovésku
lýðveldin að segja skilið við Sov-
étríkin en í undirbúningi væri lög-
gjöf sem gera myndi slíkt kleift.
Þegar þar að kæmi gætu Eystra-'
saltsríkin sagt sig úr lögum við
Sovétríkin eftir eðlilegum leiðum
ef þau kærðu sig um. Augljóst
væri að slíkt gæti ekki gerst á
skammri stundu heldur hlyti það
að taka tíma,“ sagði Geir.
OPINN FUNDUR

N Y EVROPA...
B
r e y 11 Evropa
í tilefni stofnafmælis Atlantshafsbandalagsins efnir Utanríkismálanefnd
Sjálfstæðisflokksins til opins fundar um málefni Evrópu í Holiday Inn, í
dag, miðvikudaginn 4. apríl, og hefst hann kl. 16.30.
í brennidepli verður þróun mála í Evrópu vegna skipbrots kommúnismans
í álfunni auk fyrirhugaðs samruná ríkja Evrópubandalagsins árið 1992 og
áhrif þessa á stjórnmál, efnahagsmál og öryggismál með sérstöku tilliti til
Islands rædd.
Matthías á. Matthiesen, alþingismaður og fyrrverandi utanríkisráðherra.
Fundinn setur:
Málshefjendur:
Fundarstjóri:
ARNÓR HANNIBALSSON, prófessor.
BJÖRN BjARN ASON, aðstoðarritstjórí.
GUÐMUNDUR H. GARÐARSSON, alþingismaður.
ÓLAFUR ÍSLEIFSSON, hagfncBingur.
RAGNHILDUR HELGADÓTTIR, alþingismaður.
HREINN LOFTSSON, formaður Utanríkisnefndar Sjálfstæðisflokksins.
Fundurinn Er Öllum Opinn Og Er Allt Áhuga-
fólk Um Utanríkismál Hvatt til Þess Að Koma.
UtanríkismálanefndSjálfstæðisflokksins,
Utanríkismálanefnd Sambands ungra sjálfstsðismanna.