Morgunblaðið - 04.04.1990, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 1990
43
Gestur Björnsson,
Akranesi - Minning
Fæddur 19. nóvember 1897
Dáinn 28. janúar 1990
Svo ver dauðinn velkominn,
vér vitum, Jesús, dauði þinn
frá dauðans valdi leysti lýð,
þér lof og dýrð sé fyrr og sið.
(Weisse. V. 13.)
Að morgni dags 5. febrúar sl. var
stillilogn, hlýja í lofti og föl aðeins
á jörð. Þann dag fór fram kveðjuat-
höfn frá Akraneskirkju um Gest
Björnsson sem borinn var til grafar
í Garðakirkjugarði, jarðsettur þar
við hlið konu sinnar.
Eins og sjá má af fæðingar- og
dánardegi var Gestur orðinn gamall
maður. Hann var búinn að dvelja á
sjúkrahúsi Akraness um 6 ára bil.
Lengst af sárþjáður maður, haldinn
erfiðum og ólæknandi sjúkdómi.
Þessi orð hafði hann um veikindi
sín: „Þegar ég fæ verstu köstin ræð
ég hvorki við líkama minn né sál.“
Honum var vel ljóst og viðurkenndi
að hann var á slíkum stundum erfið-
ur sjúklingur. Auk líkamlegra þján-
inga var hann til margra ára blindur
maður, sá hvorki ljós né sólargeisla
á glugga.
Um þjáninguna sagði Kahlil Gibr-
an í Spámanninum, þýð. G.Dal.:
Eins og kjarni verður að sprengja utan af
sér skelina, til þess að blóm hans vaki upp
í Ijósið, eins hljótið þið að kynnast þjáning-
unni.
En Gestur hafði góða heyrn og
frábært minni, hélt hann því þar
til 2 vikur voru eftir í hans lokadæg-
ur.
Þau voru fyrstu kynni mín af
Gesti að ég var öðru hvoru að líta
inn á sjúkrastofu, þar sem ég þekkti
mann kvæntan frænku minni. Hann
hafði í sínum veikindum misst
möguleika á að tjá sig, en skildi
það sem við hann var talað. Ég
heiisaði auðvitað ætíð blinda mann-
inum í hinu rúminu. Svo fór að ég
%
talaði meira og meira við Gest, en
heilsu hins fór hnignandi, sem ég
var í raun og veru að heimsækja.
Eftir að Gestur fluttist á fjölbýlis-
stofu sáu margir hve koma mín til
hans var honum mikils virði. Stund-
um eða alltaf fannst Gesti langt á
milli komu minnar til hans. Þá suð-
aði hann án afláts í starfsfóikinu í
að síma til mín. Hér með þakka ég
þeim fyrir hans hönd þá tímatöf
og fyrirhöfn, sem þessar hringingar
ollu þeim, bæði til mín og hans
nánustu.
Gestur fæddist í Ólafsvík. Hann
átti 3 bræður, þar af er einn á lífi
í Hafnarfírði. Ekki var hann nema
frumbernsku sína í Ólafsvík, þó bar
hann hlýtt þel til staðarins. Ekki
er ætlun mín að rekja ættir eðá
æviferil Gests í þessum línum. Enda
dvaldi hann víða á langri ævi en
lengst mun hann hafa átt heima í
Reykjavík og unnið þar við ýmis
störf. Samferðamenn hans sögðu
hann duglegan, vel verki farinn og
áreiðanlegan í viðskiptum.
Gestur reyndi mikið í lífinu. Hann
var tvíkvæntur. Fyrri konu sína
Vigdísi Pétursdóttur missti hann frá
ungri dóttur þeirra, Gunnhildi að
nafni. Hún ber móðurnafn hans.
Gunnhildur vinnur og hefur unnið
til tjölda ára á Landakotsspítala.
Hennar sonur er Páll Björnsson á
Krókatúni 11 Akranesi.
Árið 1981 flutti Gestur og kona
hans Ingveldur Þórarinsdóttir til
Páls og ijölskyldu hans, þá bæði
orðin aldurhnigin. Ekki auðnaðist
þeim að eiga þar heimili lengur en
þijú ár. Þá voru þau farin að heilsu
og kröftum, því var sjúkrahús Akra-
ness þeim eina og besta skjólið.
Þaðan áttu þau hvorugt aftur-
kvæmt í lifanda lífi. Eftir 2 ár eða
nálægt því dó kona hans og mun
sjónin hafa horfið með öllu um líkt
leyti.
Gestur var aðfluttur maður og
Jóhanna Péturs-
dottir -
Fædd 18. október 1899
Dáin 29. mars 1990
Jóhanna Pétursdóttir lést í Hafn-
arbúðum 29. mars, eftir nokkra
dvöl þar. Hún missti eiginmann
sinn, Hannes Sveinsson, árið 1981.
Þau eignuðust fjögur börn, sem öll
eru á lífi. Elstur er Hannes Páll ljós-
myndari, búsettur í Bandaríkjunum;
Erla, Sigríður leikkona og Ingibjörg
fóstra. Jóhönnu kynntist ég fyrir
tæplega 30 árum, er ég flutti í
Ásgarðinn, en hún bjó í Ásgarði
115 svo við urðum nágrannar. Leið-
ir okkar lágu saman í starfi Kvenfé-
lags Bústaðasóknar. í því félagi var
hún hinn sanni félagsmaður af lífi
og sál, meðan þrek og kraftar ent-
ust. Jóhanna var einn stofnendanna
í marsmánuði 1953. Hún var gerð
að heiðursfélaga þess. Eg ætla mér
ekki að rekja lífshlaup hennar, enda
því ekki vaxin. Hún ólst upp í fá-
tækt og harðri lífsbaráttu, sem hún
sagði mér frá. Þrátt l’yrir alit var
hún auðug og gefandi, því hún var
gædd bjartsýni og góðvild. Oft leit
hún inn hjá mér. Hún sagði þá
gjarnan: Ég er að viðra sansana,
og þótti mér það vel að orði kom-
ist. Hvað er nauðsynlegra? Ég kom
einnig oft til hennar, ekki síst eftir
að hún var orðin ein. Það brást
ekki að ég kom alltaf á réttum tíma.
Hún bauð mér til stofu, sýndi mér
blómin sín sem sífellt voru blómstr-
andi, breiðandi út blöð sín eins og
faðm. Já þetta voru vinir hennar.
Hún talaði við þau. Á gólfinu stóð
karfa full af marglitum bandhnýkl-
um, sem hún pijónaði úr vettlinga
og sokka. Hún þekkti svo margar
smáar hendur, sem svo gaman var
Mmnmg
að gefa. Ég hlustaði á þessa gæfu-
konu sem altaf gat glatt og gefið,
gædd jákvæðu lífsviðhorfi. í eldhús-
inu var nýlagað kaffi á brúsa og
spil á borðinu. Stóð mér jafnan til ■
boða að fá vitneskju um framtíðina.
Á ég ekki að slá í stjörnu nú og
hvolfa bolla. Jú því var ég sam-
þykk. Hvað sögðu .svo spilin og
boliinn: Bjart framundan, gull og
grænir skógar. — Hve mér leið vel
eftir svona spádóm og fá slíkt vega-
nesti.
Það er gott að eiga minningar
um slíka persónu sem Jóhönnu.
Sannkölluð perla í tilverunni. Bless-
uð sé minning hennar.
Ellen Svava Stefánsdóttir
átti hér af þeirri ástæðu enga sam-
ferðamenn. Eftir konumissinn hlaut
hann að verða mikill einstæðingur.
Ekkert gerði ég neitt fyrir þennan
sjúka og gamla mann nema hlusta
á frásagnir hans. Kannski var ég
góður hlustandi? Hann þuldi mér
af sinni frábæru framsögulist ætt-
fræði, frásagnir af samferðafólki,
mundi fæðingar- og dánardægur
þess og ártöl. Ég tók eftir því sem
oft kom fyrir að hann sagði mér
sömu atburðina að aldrei skeikaði
orði eða tölu til eða frá. Alltaf sagði
hann meira frá björtu minningunum
en þeim döpru og því sem var hon-
um að skapi. En þær snerust mest
um fátækt og alsleysr fólks fyrr á
árum, en ég ætla að minnast á tvær
góðar minningar hans.
Bestu húsmóður, sem hann taldi
sig hafa eignast í lífinu var frú
Sigríður Björnsdóttir frá Miklabæ
í Skagafírði. Síðar prestfrú að
Hesti. Þar var hann eitt sinn kaupa-
maður. Kvöld nokkurt eftir mikinn
heyhirðingadag og þreytt fólk
gengið til náða, leit frú Sigríður
út að hlöðu til þess eins að sjá
árangur dagsins. Var þá mikill hey-
slæðingur úti fyrir hlöðudyrum,
nokkrar sátur hálf komnar úr bönd-
um, sem látnar voru mæta afgangi
í önnum dagsins. Þetta sárnaði
Sigríði að sjá og sér í lagi vegna
þess að veðurútlit var rigningislegt.
Gestur var ekki háttaður og komst
að þessu. Hann bauðst til að laga
þetta allt saman. „Þetta kvöld dró
ég ekki af mér,“ sagði Gestur.
Hann hreinrakaði allt um kring og
kom hveiju strái undir þak. Þakkar-
orðum Sign'ðar sagðist hann aldrei
gleyma og þeim góðgerðum, sem
hún launaði honum með.
Gestur bjó í Brúnvallakoti á
Skeiðum í 4 ár. Þá var hann nýflutt-
ur þangað, heimsótti hann fullorð-
inn mektar bóndi úr sveitinni, þeirra
einna erinda að bjóða hann innilega
velkominn og óska honum allra
heilla. Þessi vinsemd yljaði honum
alia ævi.
Gestur sagðist bera nafn Gests
Pálssonar skálds og rithöfundar
(1852-1891). Ef ég man rétt var
faðir Gests alinn upp hjá Páli föður
Gests Pálssonar. Auðheyrt var að
nafngiftin var mesta stolt. hans.
Gestur var ættrækinn maður.
Dáði mjög móður sína og unni heitt
dótturinni. Langafadætur hans á
Króktúninu voru allar stundir um-
vafðar hans bænum og heillaóskum
um bjarta framtíð.
Gestur var eftir að ég kynntist
honum orðinn trúaður maður. Hann
var fyrir löngu tilbúinn umskiptum
og þráði hvíldina. Enginn efi var í
huga hans um líf eftir dauðann og
þá mundi hann mæta horfnum ást-
vinum. í hvert sinn er ég kvaddi
hann eftir lieimsókn, bað hann mér
allrar Guðsblessunar. Ég er sann-
færð um að bænir hans fylgdu mér
út á götu. Ég átti langt heim frá
sjúkrahúsinu og var ekki mann-
eskja að ganga alla leið heim til
mín. Annað hvort var einhver niðja
minna á ferð skammt frá, kunn-
ingjafólk eða bráðókunnugt fólk
keyrði mig heim að dyrum. Alltaf
var einhver sendur á götu mína og
þakka ég öllum sem hjálpuðu mér
heim.
Að lokum þakka ég hinum látna
alla kynningu og kveð hann með
sömu orðum og hann var vanur að
kveðja mig og segja af alhug, Guð
blessi hann.
Ólína 1. Jónsdóttir
Minning:
Hólmíríður Sigurðar-
dóttir, Hallgilsstöðum
Fædd 12. maí 1896
Dáinn 25. febrúar 1990
Langur starfsdagur er liðinn.
Hólmfríður Sigurðardóttir fyrr-
um húsfreyja á Hallgilsstöðum er
dáin, nær 94 ára að aldri.
Þegar ég frétti lát hennar hvarfl-
aði hugur minn til baka heim að
Yztafelli í Köldukinn, en auk þess
að vera nöfnur og frænkur, áttum
við það sameiginlegt að hafa slitið
þar bamsskónum.
Kaldakinn er með snjóþyngstu
og harðbýlustu sveitum landsins,
en einhvern veginn er því samt svo
varið að bernskuminningar mínar
eru ekki um norðanstórhríðar og
snjó, heldur miklu fremur ljúfan
sunnanþey og best gæti ég trúað
að þannig hafi því líka verið varið
með hana Fríðu frænku mína.
Eitt af því sem er mér í fersku
barnsminni er þegar frænkur
mínar, Gúbba á Stóruvöllum og
Fríða á Hallgilsstöðum, komu í
heimsókn á bernskuheimilið að hitta
aldna móður sína, Kristbjörgu Mar-
teinsdóttur og bræður sína tvo sem
þar bjuggu.
Þá var hátíð í bæ og oft glatt á
hjalla. Ýmislegt ver rætt um menn
og málefni og gat jafnvel slegið í
brýnu. Fljótt fann ég, barnið, að
Fríða á Hallgilsstöðum lét engan
eiga neitt hjá sér í orðaskaki. Síðar
átti ég eftir að kynnast óvenjuleg-
um gáfum hennar.
Það var fátítt á fyrstu tugum
20. aldarinnar að bændadætur n>tu
menntunar. En ævintýri gerðust.
nar, Sigurður Jónsson,
bóndi úr harðbýlu
sveitinni, varð ráðherra og fluttist
til Reykjavíkur. Þá opnuðust mögu-
leikar. Fríða settist í Kvennaskói-
ann, „sennilega til að gera úr mér
dömu“ eins og hún sjálf sagði. Þar
undi hún sér samt ekki en hóf þess
í stað nám við Kennaraskólann og
undi sér þar mun betur.
Það átti samt ekki fyrir henni
að liggja að gera kennslu að ævi-
starfi. Hún giftist bárðdælskum
bóndasyni, Stefáni Tryggvasyni, og
þau hófu búskap, fyrst á Arndísar-
stöðum í Bárðardal en síðar á Hallg-
ilsstöðum í Fnjóskadal, þar sem þau
bjuggu síðan meðan heilsa og kraft-
ar entust.
Börnin urðu 7 og komust öll vel
til manns.
Fríða frænka mín átti mjög gott
með að kasta fram vísu. Éitt sinn
spurði systir hennar sem var í heim-
sókn hjá henni hvort hún væri alveg
hætt að yrkja. Svarið kom þegar
hún var búin að mjóika kýrnar
sínar.
Þ6 að ég sé þreytt í kvold
þarf mig ekki að brýna.
Hér á önnin ótalfóld
alla krafta mína.
~ - Já víst er að á barnmörgu sveita-
heimili á kreppuárunum hefir önnin
verið „ótalföld" og á Hallgilsstöðum
var ekki ríkidæmi frekar en annars-
staðar. En húsfreyjan þar kvartaði
ekki og mér býður í hug að hún
hafi notið iífsins. Hún var glaðvær
að eðlisfari og fann víða fegurð.
Bæjarlækurinn sem skoppaði niður
fjallshlíðina og rann framhjá bæn-
um hennar var vinur hennar. Gró-
andi vorsins og villt blómskrúð sum-
arsins var henni gleðigjafi.
Barnahópurinn þurfti mikla
umönnun en slíkt fær móðir goldið
með því að sjá heilbrigð börn vaxa
úr grasi. Húsakynnin á Hallgils-
stöðum voru ekki stór eða reisuleg
en þar var samt oft gestkvæmt og
gott að koma og fólkið naut þess
að ræða við gesti.
Þau urðu örlög Fríðu að búa við
helsi heilsuleysis mörg undanfarin
ár. Nú er hún laus úr þeim fjötrum.
Á þessum hörðu vetrardögum eru
fossarnir í Gljúfurá, beint á móti
Yztafellsbænum, í klakaböndum og
niður þeirra ekki merkjanlegur.
Yztafellsskógurinn sem Fríða unni
svo mjög, hefir heldur ekki farið
varhluta af fannferginu.
En það vorar á ný, fossarnir taka
að niða, skógurinn springur út, blá-
gresið og berjalyngið blómstrar.
Þannig mundi Fríða líka Yztafell.
Ég votta minningu Hólmfríðar
Sigurðardóttur virðingu mína um
leið og ég sendi afkomendum henn-
ar vinarkveðjur.
Hólmfríður Jónsdóltir