Morgunblaðið - 27.05.1990, Blaðsíða 38

38
-f
MORGUNBLAÐIÐ FOLK I FRETTUM SUNNUDAGUR 27. MAÍ 1990
KONUR
- >
Fjallkonan
fríð
Senn líður að þjóðhátíð.
Þá kemur til kasta
kvenna, sérstaklega er það
raunar ein kona sem allt
snýst um 17. júní. Þetta er
auðvitað fjall-
konan. Það var
hann Eggert
Ólafsson sem
fyrstur líkti
fósturjörðinni
við konu, í
kvæðinu ís-
land. Ekki veit
ég hvaðan Egg-
ert fékk hugmyndina, en
hún lifði síðan og dafnaði vel
alla sjálfstæðisbaráttuna. Á
nítjándu öld máluðu menn
af henni myndir og er þjóð-
hátiðarmynd Benedikts
Gröndals eflaust frægust.
Miðað við lofið sem á þessa
konu var hlaðið af forfeðrum
okkar eru það varla nema
lítilfjörlegar leifar sautjánda
júní þegar kona í þjóðbúningi
flytur ávarp fjallkonunnar,
eftir eitthvert þjóðhátíðar-
skáldið.
En konur koma víðar við
sögu í bókmenntum og
sagnahefð. Lítt er rannsak-
að, en forvitnilegt, hvaða
hlutverki konur gegna í þjóð-
söjgum. Þar má eflaust greina
nokkra flokka, álfkona sem
hjálpar í barnsnauð er ein,
álfkona sem lokkar til sín
karl úr mannheimi er önnur,
svo ekki sé nú minnst á
flögðin. Ég veit ekki hvort
það er þorandi af pólitískum
ástæðum að ræða um tröll-
skessur og flögð. Ég hef fyrir
satt að framan af hafi menn
alls ekki talið að tröll væru
til muna stærri en annað
fólk. Hins vegar voru þau
gædd ýmsum eiginleikum.
Sakar ekki að geta þess, að
í miðaldaháþýsku finnst orð-
lð-„trúlle“ sem þýðir skækja.
í þjóðsagnasafni Jóns Árna-
sonar segir svo: „Eins þykir
skass skessa eða flagð og
önnur slík orð lastmæli um
konur, og eru ekki höfð um
aðrar en þær, ,sem óhemju-
skepnur eru að einhveiju
leyti eða bryðjulegar." Ekki
hygg ég að það yrði manni
til framdráttar ef hann not-
aði þessa orðskýringu í hag-
nýtum samskiptum við kon-
ur. Annars segir lika í þjóð-
sögunum að tröll lifi „bæði á
dýraveiðum, fiskifangi, og ef
til vill kvikfé. Ekkert er þar
minnst á þá áráttu tröll-
kvenna að tæla til sín unga
menn og hafa þá sér til fylgi-
lags. Eru þó af því margar
sögur.
En nú komum við að fjall-
konunni aftur. Hvernig stóð
á því að karlmaður á átjándu
öld skyldi grípa til líkinga-
máls á borð við fjallkonuna?
Líklega hefur álit kvenna
ekki verið sérlega hátt á
þessum árum þótt forfeður
okkar töluðu stundum um
kvenskörunga. í ljósi þess að
''•fegnir lifðu meðal þjóðarinn-
W ar um konur til fjalla, tröll-
skessurnar, sem ginntu til
sín unga menn, verður þetta
enn merkilegra. En reyndar
er það alls ekki einsdæmi
meðal skálda að kvenkenna
fóstuijörðina. Þegar allt
''i'Jfemur til alls er fjallkonan
kannski innflutt.
eftir Sigurð G.
fómasson
POSTOROGSIMI
Þing’að um
erilsamt
og oflt van-
metið starf
„ LIKAMSRÆKT
Islenskt „sænskt“
líkamsræktarmyndband
rokselst
Jú, ég hef heyrt það frá Jónínu
Ben í Svíþjóð að þetta gangi
mjög vel, bandið seljist eins og heit-
ar lummur þar í landi, enda fyrsta
og eina líkamsræktannyndbandið
sem þar er til á sænsku. Þeir eru
svona langt á eftir blessaðir Svíarn-
ir, góðum 7-8 árum á eftir í heilsu-
ræktarbylgjunni," segir Maríanna
Friðjónsdóttir þáttagerðarmaður
hjá Stöð 2, en í lok síðasta árs tók
hún upp fyrir og í samvinnu við
Jónínu og Agústu Johnson mynd-
band með æfingum fyrir byijendur.
Jónína hafði komið frá Svíþjóð með
þarlendan eróbikk-kennara sem tal-
ar á myndbandinu.
Maríanna sagði að þetta hefði
verið skemmtilegt verkefni og gam-
an væri að heyra hversu vel það
Svíþjóð
gengi að fylgja því eftir, Jónína
ætti allan heiðurinn af málinu. Áður
höfðu þær Jónína og Ágústa gefið
út tvö myndbönd á íslensku, bæði
sérhæfð, annað í fitubrennslu og
hitt í sérstökum æfingum fyrir
yngri kynslóðina. Maríanna sagði
enn fremur að myndbönd af þessu
tagi væru víða lítt þekkt og því
væru margir óplægðir akrar. Þau
gengju vel í Bandaríkjunum, en
hentuðu kannski best fólki sem
hefði ekki aðgang að líkamsræktar-
stöðvum af einhveijum ástæðum,
en ætti þó myndband og gæti
stungið spólunni í þegar færi gæf-
ist. Hér á landi, í dreifbýlinu, væri
til dæmis mikið af slíku aðstöðu-
lausu fólki, þar sem líkamsræktar-
stöðvar eru bæði fáar og víða langt
á milli þeirra og til þeirra.
Morgunblaðið/kga
Maríanna Friðjónsdóttir með sænska myndbandið íslenska.
Fyrir skömmu hittust tal- og rit-
símakonur Pósts og síma, en
það er ein af þessum stéttum hér
á landi þar sem enginn veit nema
viðkomandi stétt hve álagið er
gífurlegt og kröfurnar eftir því.
Launin hins vegar aldrei beinlínis
til að hvetja fólk til starfans. En
þrátt fyrir það er þetta hópur
kvenna sem hlífir sér hvergi og
hugsar um það fyrst og fremst að
leysa sem best verkefni sín. Þær
hafa mikið þurft að að bera saman
bækur sínar að þessu sinni, því
fregnir herma að starf þeirra verði
æ viðameira og kröfurnar fari vax-
andi. Spurning hvernig þær mæti
því.. .
Morgunblaðið/Sverrir
Frá símakonuþinginu.
Panasonic
Simi með simsvara
Sjálfvirkt val — Innbyggður hljóðnemi og hátalari —
12 minni — 3 minni fyrir beint útval — Hvert móttekið
skilaboð f allt að 150 sek. — Ljós í takkaborði —
Tónval, púlsval — Veggfesting.
Verð kr.
12.943
ríTlHEKLA
m Laugavegi 170-174 Slr
HF
Slmi 695500
. r/iNH
HITAKUTAR
ELFA-OSO
30-60-120-200-300 lítia.
Ryðfrítt stál - BlOndunarloki.
Áratuga góð reynsla.
Elnar Farestvdt&Co.hf.
BORQARTÚNI28, SÍM116996.
L«M 4 stoppar vM dymar
7■/ir/ii'/f//
Þú svalar lestrarþörf dagsins
i
fi
fi
fi
fi
Q
fi
fi
fi
€
I
fi