Alþýðublaðið - 14.02.1959, Blaðsíða 5

(iiiiiiifiiiimiiimmiiimiimir

a
Eí!!~
m
iitiiiiuimiimiimiimimimii.
EINN rigningardag fyrir
nokk.ru lagði ég leið mína
vestur á Elliheimilið Grund.
Þar er einkennilegt að koma.
Það er nánast eins og að koma
vfír £ annan heim, annað ríki.
Það er furðu sjaldgæft að sjá
gamalmenni á heimilum hér
x Reykjavík, en 'í ys og flýti
hversdagsins leiðum við litt
hugann ao því. í hugsun
margra eru gamlar ömmur og
afar aðeins- líkt og' þjóðsagna-
persónur, sveitarómantík
gamla timans, úrelt fyrirbæri
í nútíma þjóðfélagi. Annað
hvort er fólk hætt að verða
gamalt, eðá það bviiir í ein-
hverju velhirtu leiði,'sem lýst
er upp urn jólin.
. En nei, ónei, gamalt. fóik er
. enn til, það er bara ekki leng-
ur á heimilunum, það fellur
ekki inn í umhverfi nýtizku
. xbúðanna. en þaö er á
Eiliheimilinu. í þessari einu,
gráu byggingu býr aragrúi
ævagamals fólks. Það situr
fijiififiiiififiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiHifiriiiiiuiir
I I
1 Þeir fámennar
VARNARMÁLARÁÐUNEYTÍ
Bandaríkjanna hefur nýlega
samið skýrslu um hinar „tak-
. m:örkuðu“ styrjaldir, sem háð
ar hafa verið frá stríðslokum.
Kemur þá í ljós, að hinar fá-
mennari hafa í langflestum
tilfellum farið með sigur af
hólmi, ' .
NOKKUR ÐÆMI. .
Síyrjiitldin í Indókína. —
Frakkar: 500 000; Viet-
rninh: 135 000.
Styrjökl Araba og ísraeLs-
njanna. Arabar; 105 000;
ísraelsmenn: 98 000.
Súezstríðið. Frakkar og
Bretar: 100 000; Egyptar:
33 000.
-fc Guatemala. Stjórnarliðar:
9 000;, Uppreisnarmenn:
5 000.
Kúba. Battista: 43 000; —
Castro; 7 000:
Frá þessu éru þó þrjár þýð-
ingarmiklar undantekningar.
Bretar unnu Malajastríðið
(175 000 gegn 10 000), gríska
borgarasty r j öldin (stjórnar-
herinn 211 000, kommúnistar
10 000) ög uppreisnin í Ung-
verjalandi 1956 (Rússar sendu
80 000 manna lið gegn 40 000
uppreisnar mönnum.
KóreUvStyrjöldinni lauk án
þess nokkur ynni sigur, Sam-
elnuðu þjóðirnar sendu 950
000 manns og vettvang en N-
Kóreumenn réðu yfir 1179
000 hermönnum.
Sem sagt hinn fámenni er
vænlegri til sigurs.
uppi og niðri að því e-r virðist
á öllum hillum og syllum eins.
og fuglar í bjargi.
—r Og það er eins og sui-nir
séu þúsund ára. —
Hvernig væri að fá að
sliýggnast inn í fortíðina, fá.
að sitja við fætur einnar
priónandi völvu og kynnast
einhverj.u því, sem skóp gráu
bárin, hrukkóttar kinnar og
hnýttar hendur? — Ég fór
þe-ss á leit við yfirhjúkrunar-
konuna, að húix benti mér á
ei.n.hyerja konu, sem fús væri
að segja- mér brot úr sögu.
Hún benti mér á frú. Ólínu.
Kristínu Snæbjarnardóttur,
sem hún sagði að byggi í
stofu 40. Þangað lagði ég sið-
an l.eið mína og drap á dyr.
— En þetta var hálfgert
.,piat“ að mér fannst, því inni
sat næsía ung kona á móts við
umhverfíð, að vísu hvíthærð,
en þrífleg og broshýr.
— Það er bara það, að ég
hef. ekkert að segja þér, góða
roin, ævi mín er held ég ekki
sérsiaklega umtalsverð.
Það var heldur ekki til þess
ætiazt, ég. leitaöi ekki. kyn,-
legra kvista, en þegar húh fór
að segja frá, kom þó upp úr
kaíinu. að ýmislegt hafði.
gerzt, hún átti márgt f i'órum
sinum.
— Jæja, það er náttúrlega
byrjunin, ef þetta á helzt allt
að vera frá hinum góðu gömlu
dögum, að ég íæddist 15. des.
1879, — verð því áttræð í
haust. Föreldrar mínir bjuggu
þá hjá -móðurafa míiium í
Svefneyjum á Breiðafirði.
Móðir mín hét Guðrún Haf-
liðadóttir, Eyjólfssonar í
Svefneyjum, en Eyjólfur lang
afi var þekktur á sínum tíma,^
kallaður Eyjólfur eyjajarl, —
þótti nokkuð ráðrikúr karl-
inn. — Nú, þegar ég var
fjórtán ára fluttumst vi.ð svo
í Hergilsey, og þar var faðir
minn, hreppstjóri í um það bil
59 ár.
— Hvernig var að vera ung
heimasæta fýrir og um alda-
mótin? Sátu þær þá ekki bara
heima í föðurgarði að hanu-
yrðum eða þeystu. til kirkj-
unnar með : rauðan < skúf í
peysu?
— Ó, nei, ýmislegt þ.urfti.
nú annað að gera. Við syst-
urnar gengum alltaf út tneð
stúlkunum, og allar kunnum
við áralagið, enda bar oft
nauðsyn til, að við gripum til
bátsins, þegar sækja þu
lækni t. d., en karlmenn allií
vorui til róöra úti í Odd-
bjarnarskeri. Á vorin fórum
við líka í ,.leitir“ að sækja
dún og egg, svo þurfti að
hreinsa þetta þegar heim kom,
og þá voru nú ekki önnur verk
færin en grind, sem við
.,kröfsuðum“ á. Nei, heill-
in, þá þekktust nú ekki þessi
nýtízku pils-, sem skrolla um
hnjákollana. Við gengum all-
ar í vaðmálspilsum, og
mamma spann alltaf sjáH'
fínni þráðinn, en vinnukon-
urnar hítt. Anoars voru. kjól--
arnir farnir að koma til sög-
unnar ekki löngu sei-nija.
— Var margt v.innuf.ói-k í
Ilergusey?
— Já, það voru oftast þrjár
eða fjórar vinnukonur og svo
vinnumenn. Við vorum oft-
ast um 20 í heimili, oft f’eiri,
en af því var margt gamalt.
fól-k, sem einhvers stapar
þurfti að ve’ra. Það þæt.ti
fjöldi núna. e.n þá voru heM-
ur: ekki þægirxdin, Annars var
byggður nýr bær úr timbri,
með torfgafli, þegar við kom-
um í Hei'gilsey, en þar hafði
áður verið gamall torfbær
með svefnbaðstofu eins og í
gamla daga. — En torfbæii'n-
ir gömlu vorú ekki allir eins.
Ilafliði móðurafí var mjög á
undan sinum tíma Hann fór
tií Nöregs og sótti þangað
ýmsar nýjungar. Þegar heim
kom byggði hann fallegan
torfbæ með mörgurn burst-
um, bara göngin frammi voru
með torfgó’fi, en hitt allt með
trégólfum og í þessum bæ var
forstofa, sem var fátítt fyrir-
brigði á þessum tíma. Hann.
flutti líka heim rófnafræ, en
rófur höfðu ekki þekkzt. hér
áður.
— Hvernig var með upp-
fræðslu kvenna á þessum
tíma?
— Eftir fermingu var ég
einn vetur hjá sr. Þorvaldi
Jakobssvni í Haga.. Hjá hon-
um .lærði ég dönsku og lítils-
háttar í ensku. Dönsku hafði
ég annars lært áður heima í
Hergilsey. Svo fór ég hing-
að suður og lærði fyrst klæða
ÓLÍNA A. SNÆBJARNARDÓTTIR.
saum, en svo fóru nunnurnar
í Landakoí.i að kenna han:i-
yrðir og hjá þeim lærði ég
kúnstbróde: í, harðangur og
klaustursaum. Hér lærði ég
líka. á gítár. Þáð veitti mér
marga ánægjustund síðár
meir.
— En svo hefur ásti-n kom-
ið til skjalánna eins oa vera
ber?
— Já, þegar ég var 23> ára
giftist ég, Mannsefnið- var
Jón Þoi'valdsson, stjúpsonur
Bjarna Símonarsonar, pró-
fasts & Brjánslæk. Jón hafði
tekið prestsvígslu þá um vor-
ið. að Stað í Reykhólasveit.
Þá .var þann. 2.5 ára. Við. gift-
um okkur 3. okt. 1903. Veðrið
var yndislegt og það komu
margir gestir á mörgum bát-
um. Ég var í hvítum kyrtli
síðtvm niður á gólf., Það var
glaít á hjalla þann daginn í
Hergilsey. Skilrúmin milli
svefnherbergjanna og stof-
unnar voru tekin og mg-miv
dans: frarn á rauða nótt: —
Og svo .fór ég að Stað' metP''
mannmum mínum, en þangaar -
hafði ég- þá aldrei komið áð-
öR Staður er. mikil hbgtst-
indaj'örðj stór jörð. Þar er
bæði selveiði og dúntekýa.
— óg þið, hafið ná-í-túrfega.
eignast börn og buru. eins
alltaf seg-ir í lok æviatýr-
anna.?-
— Já, ég held nú það. Steœ-
björn sonur okkar býr nn á
Síað; en prestsetrið var 'lagt
niður við' lát mannsins rrrina.
Ragnheiður er gift hér i Rvík, -
Kristján fór út í lögfræöi og-
er nú fulltrúi bæjarfógetans
á Akureyri, og fóstursrmur
okkar, Jón Árni Sigurð'sson,
er prestur í Grindavfk.. Ji,
þetta er allt löngu orlfið fail-
orðið — ævin er fjótiað bða.
1988. dómaðurinn minn.'ílán.tt
hafði' þá átt 'við vanhe’il-.a' a|>r
(FramÍiald á 10: sÍÉti),
Skaftheimla í Yemen
Þeir verða að hetla
F" mönnum fe'llur illa
skattheimtan þá er þeim hollt '
að kynna sér skattaloggjöfina
í Yemen. /
Yemen er lítið land á aust-
úrstrpnd Raúðahafsins og lýt
ur kpnungi, sem þar í landi
ér kallaður Imatx, og hann sér
svo um að allir þegnarnh-
borgi skatta sína, ef ekki með
góðu, þá með illu. Enginrv
kemst hjá því að tíunda. eigur
sínar, jafnvél fangar verða aö
greiða ska.it, og ef þeir eru
eignalausir verða þeir að;
betla á götunum, — undir um-
sjá lögreglumanns. Ef fang-
inn vinnur sér inn meira en.
skattinum nemur, hirðir varð
maður hans afganginn.
Þá ér það. algengt í Yémen.
að menn af betri f jölskvldum
séu teknir óg hafðir í haldi
um lengri og sk-emmri tíma
og verða æítingjarnir að:
borga ríflegan • skatt til að:
„halda þeim uppi“.
Iman-inn sér einnig um ao
hermenn hans b.orgi skatt.
Hermennii’nir fá ekki frí á
fuliu kaupi. eins og annars
staðar tíðkasf,. Hantj. fær að
vísu eins mánaðar frí á. ári
hverju, en ef hann er lengux'
í þvk en lög gera ráð fyrir á,
hann að borga sekti.r. Öll aga-
brot í her Yemen er hægt að
afplána með sekt, og ef her-
maðurinn á ekki fýrir sekt-
inni fær hann frí til þess aö;
aflá fjárins.
Kaupmenn í Yemen segja.
að' sá kauprnaður, sem ekki- sé
eignalaus er han.n hefur greitt.
skatta sina, eigi á hættu að
véra dreginn fyrir lög og dóm,
sakaður um skattsvik.
Erfðafé er svo< til ailt. hirt.
af ríkisstjórninni og ýmsum
öðrum opinberum aðiiura.
Fýrst kemur fylkisd.omari á
vettvang og tekur að sér að
geyma erfðaskrána fyrir væga
þóknun. Þá kemu.r stjprna.r-
fulltrúi, og hirðir þríðjutafi-
erfðagóssins og loks fen aí'-
gangurinn í ýmiskonar aiaiín.
Ef stjórnin er ; fjárþni’fV
sendir hún p.resta 'út i þerpm
og; keiur þá hve-ljá íó'ik
þess: að ganga í ;bjó-náb3.n.I, ■
(stjórnin hirðir 50f’ ó af oi?
heirnanmundi), Að sjálfsögði:*
erui auðugar fjölskyldur IÞfe
hrifnar af þessu kerfi og neite'
að gifta dætur sínar, en s-tjó®*-
>n, hefur nú set.t sektir
að konur giftist ekki.
Ein furðulegasta skatóhsimíi.
ant er samt í samb,anöi<
rannsóknir á morðmálunx. E4»'-
morð er framið í einbverþ*
íý.lki- er fjölmennt herlið; sea.k
a. vet-iyang til að ranns-aSsr:"
rnalio, Hermennirnir halöa
hjá- í-búum, einn hjá. hverrv
ijöIskyld:U.''''-Ðvéljá' þeir- þar
þangaði til málið er upplýst,
c-g sleppur ríkið við að' borgar
uppihald þeirra þann tíraa.
Alþýðublaðið — 14. febr. 1959