Alþýðublaðið - 26.02.1959, Blaðsíða 10

í Janúar 1959.
Vinur minn Helgi Sæmunds-
son.
AÐ ÞESSTJ SINNI rita ég
þér einkum af þrennum á-
stæðum, í fyrsta lagi til þess
að óska þér gleðilegs nýárs, í
öðru lagi til þess að þakka
þér fyrir ánægjuleg bréfa-
skipti og samverustundir á
liðna árinu, og í þriðja lagi til
> þess að biðja þig að koma á
' framfæri hugmynd, sem ný-
lega skauzt fram úr skýja-
þykkni hugans. Þú sérð.því,
að nægar ástæður eru fyrir
hendi til þess að rita þér
rausnarlegt bréf. En nú er
það svo, að blessunarlega lít-
ið rými er fyrir viðkvæmar
■ vinakveðjur í stjórnmálablöð
unum, svo að hvorki þarf til
þeirra að eyða tíma né rit-
störfum. Ég verð því ekki
langorðari um óskir mínar .til
þín og þakkir, heldur sný mér
. að jDriðju ástæðunni fyrir
1 ’þessu tilskrifi.
SPURNING.
„Hvað ætlarðu að verða,
þegar þú ert orðinn stór?“ var
sagt við mig, þegar ég vár svo
má nefna það, að kennt er um
langskip, nökkva, galeiður og
fleiri tegundir fornra skipa,
nefndur togarafloii, vélbáta-
floti, farþegaskip o. s. frv.,
sem íslendingar áttu þetta eða
hitt árið. En hvað hin raun-
verulega sjómennska er — ja,
það er lítið nefnt eða ekkert.
Sem annað dæmi má taka
það, að talað er um iðnað og
nokkrar tegundir hans. En
nemandinn er jafnnær um
það, hversu iðnaðurinn er
raunverulega fjölþættur hér á
landi, eða hverjar eru ein-
stakar : greinar hans. Ég vil
taka það fram, að ég er ekki
að áfellast skó^ana eða kenn-
arana, því að ég tel einmitt,
að þar sé víðast ihvar mjög vel
unnið. Þag sem ég vil benda
•á er hitt, að upplýsingar um
hinar ýmsu starfsgreinár í
þjóðfélaginu þurfa að koma
frá öðrum aðilum og á iiðrum
vettvangi en í skólunum. Það
þarf að finna leiðir til þess að
hjálpa ungmennunum að fá
tækifæri til þess að velja sér
. starfsgrein við sitt hæfi. Þau
þurfa fyrst og fremst að hafa
einhverja vitneskju um það,
hverjar starfsgreinar eru til.
ismaður, iðnaðarmaður o. s.
frv. ræddu þannig sína starfs-
grein. Ég er viss um, að ung-
mennin kynnu að meta, og
mörg notfæra sér slíka
fræðslu. Þá yrði færra um
þau ungmenni í landinu, sem
eru starfalítil eða svo að segja
starfalaus og stefnulaus. Af-
brotum unglinga myndi
fækka. Ilinar ýmsu starfs-
greinar, sem nú kvarta mest
yfir eklu á starfskröftum,
myndu þá ekki verða eins
Uggandi um sinn hag.
UNGMENNIN OG
ÚTVARPIÐ.
Um þetta hefur verið mik-
ið rætt og ritað. En ég vil þó
bæta örfáum orðum um þetta
efni við bréf mitt til þín. Ég
vil þá fyrst taka það fram, að
tveir þættir, sem einkum eru
ætlaðir hinum ungu hlust-
endum, hafa reynzt áhrifa-
miklir. Jón Pálsson hefur með
tómstundaþætti sínum unnið
frábært starf á undanförnum
árum. Hefur mér verið það
undrunarefni. að við hinir
fullorðnu, höfum verið hljóð-
ir í þakklæti okkar til þess
manns. Ef til vill er hið þög-
ungur að árum, að ég rétt
var talinn viðmælandi til
þess að geta svarað. Öll börn
eru- einhverntíma spurð þess-
spurningar. En þetta er
einmitt efni> þeirrar spurning-
ar, sem brennur í hugum
.flestra ungmenna. sem komin
eru á þann aldur, að þau þurfa
að fara að velia sér ævistarf.
„Hvað 'áuég að gera að ævi-
stariiimínu?" er spurning ung
mennanna. Hinir fullorðnu
þurfa að koma hér til hjálpar
i með sina þroskuðu reynslu.
í Reykjavík og á Akureyri
hefur nú verið tekinn upp sá
háttur að reyna að leiðbeina
ungmennum með starfs- og
' stöðuval. Mér hefur skilizt,
að þessu værj, hartnig hagað,
að einn eða fleiri menn frá
ýmsum starfsgreinum komi
saman á ákveðinn s+að, einu
sinni á ári. og veiti ungmenn-
•um upplýsingar, hver um sína
starfsgrein. Ég teþ að hér sé
um merkilega nýiung að
ræða. Ef marka má af sókn
ungmennanna til þessarar
upplýsingabiónustu. virðast
þau sannarlega kunna að
meta hana. Og bað er raunar
ofur eðlilegt. S • skólána ’eru
börnin skvlduð 7 ára gömul
og skólaskyldan látin haldast
óslitin allt til 15 ára áldurs.
Allan þennan árafiölda er
þessum börnum og ungmenn-
um haldið að mestu leyti við
bóklegar námsgreinar, auk
smávegis föndurs. svo sem
smíðar hiá piltum og aðallega
, saumaskap hiá stúlkum.
Þannig mun bað vera víðast
hvar á Iandinn Aðrar starfs-
greinar { þióðfélaffinu eru
ungmennunum að mestu fram
andi, nema hvað bau fá smá-
vegis kynni af störfum for-
eldra sinna. En nú stendur
hugur margra ungmenna til
annarra s+arfa en beirra, sem
foreldrar þeirra eða forsvars-
, menn inna af . höndum. Þau
vilja kynnast fleiri starfs-
jgréinum. Þau fara fiölda mörg
í framhaldss'köla, t. d. gagn-
fræðasköla. og eiu bar allt til
17 óg 1-8 ára aldurs. En þar
endurtekur sig sama sagan
og í barna- og unglingaskól-
unum. Þar er lítil fræðsla um
hinar ýmsu starfsgreinar í
þjóðfélaginu. Sem lítið dæmi
Verkaskiptingin er nefnilega
fjölbreytt hiá okkur íslend-
ingum. Mörg ungmenni vita
um hinar helztu starfsgrein-
ar. En væri ekki hægt að.fá
skrá yfir heiti allra eða all-
f'lestra starfsgreinanna? Ung-
mennum væri svo gefinn kost
ur. á að eignas* slíka skrá, bar
sem þau gætu kvnnt sér fjöl-
breytni starfsgreinanna og
valið sér einhverja þeirra.
Síðan væri næsta skrefið að
kynnast nánar beirri starfs-
grein, sem kosin hefði verið.
En hvernig yrði hægt að leysa
úr því viðfangsefni?
UPPLYSINGAR UM
STARFSGREINAR.
Þeim mætti haga á margan
hátt. Fyrst og fremst mætti
gera það á þann hátt að géfa
ungmenninu kost á að koma á
vinnustaðinn off bannig kynn
ast starfsgreininni. í öðru lagi
mætti haga bví bannig, að
ein eða fleiri starfsgreinar
gæfu út bók með helztu upp-
lýsingum um starfsemi sína
og starfalýsingu. Væri slík
hók. seld vægu verði til ung-
menna, sem bannig fengju
tækifæri. til að kvnna sér þá
eða þær starfsffrpinar, sem
hugur þeiri'a -stæði til. For-
göngu hefði t. d. Alþýðusam-
ba-nd íslands á sínu sviði,
Bandálag starfsmanna ríkis
og bæja á sínu sviði. Búnaðar
félagið á sínu sviði o. s. frv.
Yrðu þannig tiUækar hand-
bækur um .hinar ýmsu starfs-
greinar í landinu.
í þriðja lagi vil ég svo
benda á útvarpið Væru í dag
skrá þess flu+t aðgengileg er-
indi, sern ætluð væru ung-
mennum. í sambandi við þau
væri svo síðar svarað spurn-
ingum, annað hvort i útvarp-
inu eða skriflega. Þessu til
skýringar skulum við segja
sem svo, að togarasjómáður
lýsti hinum ýmsu störfum um
borð í togara. Setium svo, að
einhver áhevrandinn vildi.
kynna sér nánar t. d. starfs-
svið, Iaunakjör o. fl. varðandi
skipstjóra, loftskeytamann,
vélstjóra, háseta o. s. frv., þá
ætti áheyrandinn kost á því
að fá slíkar upplýsingar með
aðstoð þess, sem erindið
flutti. Eða þá bóndi, embætt-
ula þakklæti þúsunda foreldra
jafn kærkomið og hávært lof.
En sá maður hefur átt ríkan
þátt f því að leiðbeina og
hjálpa æskulýð landsins við
ýmis þau verkefni, sem
hvorki heimili eða skólar
hefðu getað gert betur.
Og svo er það þátturinn
„Lög unga fólksins". Þó að ég
persónulega verði að játa, að
ég sé ekki hrifinn af þeirri
hljómlist, sem þar kemur oft
fram, þá hefi ég orðið þess
var, að mikill fjöldi ungs fólks
eyðir þeim kvöldstundum
heima, sem þessi þáttur er
fluttur. Og þessi þáttur er
auðvitað ætlaður ungu fólki,
svo að við hin rosknari þurf-
um ekki að hlusta á hann. En
áhrifa hans gætir í gleði unga
fólksins yfir honum. Það ætti
Framhald á 12. síðu.
EINN kunnasti dans- og
dægurlagahöfundur þjóðar-
innar kallar sig „12. septem-
ber“. Lengi var það ráðgáta
öllum almenningi, hver það
væri, sem í þessu dulargerfi
sendi frá sér hvert lagið öðru
skemmtilegra og sem brátt
endurómuðu af vörum ungra
Og gamalla um land allt.
Nú er það hins vegar opin-
bert leyndarmál, hver það er,
sem hér á hlut að máli.
Lög „12. September" bera
öll með sér einkenni hins fág-
aða listamanns, enda er höf-
undi þeirra fleira til lista lagt
en sönglagasmíð og tónmennt
ir. Hann er svo sem allir vita
þjóðkunnur listmálari og einn
snjallasti leiktjaldamálari,
sem við eigum, enda ætíð ver-
ið mjög áhugasamur um allt,
er að leikhúsmálum lýtur.
Hann hefur og átt sæti í stjórn
Leikfélags Reykjavíkúr um
árabil.
Þá hefur höfundurinn sjálf-
ur samið textana við flest af
lögum sínum og bera þeir
bonum fagui’t vitni um smekk
vísi og skilning á nauðsyn
þess, að ljóð og lag falli vel
hvort að öðru.
Einnig skal á það bent að
„12. september“ hefur á und-
anförnum árum beitt sér
mjög fyrir því, öðium frem-
ur, að hér mætti skapast al-
íslenzk skemmtitónmennt, er
smám saman útrýmdi óæski-
legum erlendum áhrifum á
þessu sviði þjóðlífsins. í þess-
ari þjóðernisbaráttu þarf
sannarlega lag og texti að
haldast í hendur, ef vel á að
fara.
Meðal laga „12. september“,
sem sérstakrar hylli njóta,
eru: „Litla stúlkan við hlið-
ið“, sem vakti óskipta athygli
og aðdáun, þegar Erla Þor-
steinsdóttir söng það í útvarp
í fyrsta sinni, — ennfremur
„Heimþrá11, „Hljóðaldettar11,
„Draumur fangans11, „Frost-
rósir11 og „Litli tónlistarmaður
inn“, en þessi lög . hafa öll
komið út á plötum og selst
mj ög vel.
Á föstudagskvöldið kemur,
•hinn 27. þ.m., verður efnt til
sérstakra miðnæturhljóm-
leika, þar sem lög eftir „12.
september11, m.a. þau, sem hér
hafa verið nefnd og önnur ný,
verða kynnt. Á þessum hljóm
leikum,: leikur 7 manna hljóm
sveit undir stjórn hins kusjna
fiðluleikara, Þorvaldar Stein-
grímssonar, en óperusöngvar-
arnir Þuríður Pálsdóttir og
Guðmundur Guðjónsson
syngja bæði einsöng og tví-
söng, m.a. munu þau syngja
saman „Draum fangans11 og
..Hljóðakletta11 við nýjan texta
eftir höfundinn, einnig verð-
ur þarna sungið nýjasta verð-
launalag höfundar, „Halló“.
Auk þeirra Þuríðar og Guð-
mundar mun og Haukur Hort-
hens koma þarna fram, svo og
Hulda Emilsdóttir og Alfreð
Clausen, sem syngja munu
bæði einsöng og tvísöng. Þá
syngur þarna í fyrsta sinn op-
inberlega kornung Reykja-
víkurstúlka, Eva Benjamíns-
dóttir, aðeins 12 ára, og er
talin sérstaklega efnileg á
þessu sviði. Eva litla syngur
m.a. „Litla stúlkan við hliðið“
og „Litla tónlistarrnanninn11 á
þann.hátt og í því umhverfi,
sem vissulega mun vekja eft-
irtekt. Auk þess, sem nú hef-
ur verið nefnt, og er sannar-
lega ærið efni, syngur IOGT-
kórinn „Borgin mín“, lag og
ljóð tileinkað Reykjavik, enn
fremur lagið „Fagra fold“ með
áðstoð Guðmundar Guðjóns-
sonar.
Ýms af lögum þeim, sem
hér hafa verið talin, verða
flutt með. næsta nýstárlegum
hætti — í eins konar sviðsetn-
ing — sem þeir Magnús Páls-
son leiktialdamálari og Gest-
ur Þorgrímsson, sem verður
kynnir kvöldsins, hafa undir-
búíð í samráði við höfundinn.
Eins og ljóst er af þessu
stutta yfirliti er hér eitthvað
fyrir alla — jafnvel rokk-lög
handa þeim yngstu.
Þeir eru margir, sem meta
að verðleikum lög „12. sept-
ember11 og hér er tækifæri til
á einni kvöldstund, að kynn-
ast þeim enn nánar við beztu
aðstæður og í meðferð ýmissa
hinna snjöllustu listamanna
okkar, bæði á sviði söngs og’
tóna.
Forsála aðgöngumiða er
hafin off verða miðarnir seld-
ir í Fálkanum, Vesturveri og
Austurbæjarbíói.
E.B.
k%%%%%4%^%^%%%%%%^%%4&%%%%%%%%'l&%%%%%%%%%%%%%%%%%%$%%%%%%%%Vy^%%%%%%%%&%%%%%%%%$%%%%%Q'%%%l%%%%%%%%V
hlaut hann miklar vinsældir
þar. Joshua Logan stjórnar
einnig kvikmyndinni, en Paul
Osborn hefur samið handrit-
ið að henni.
LITKVIKMYNDIN „Tonka11
frá Buena Vista var frumsýnd
í Hollywood, New York og
nokkru leyti byggð á leikriti Boston við einróma lof gagn-
rússneska höfundarins rýnenda. „Tonka11 var jóla-
Dmitry . Merezhkovsky, sem mynd Walter Disneys. Hand-
lézt árið 1941. Fyrir mörgum ritið er samið eftir bókinni
árum stjórnaði Ernst Lubit- „Comanche11 eftir David Ap«
sch mynd um sama efni, og pel og fjallar um einu veruna,
var sú mynd gerð eftir leik- er komst lífs af úr viðureign
riti Alfred Neumanns. riddaraliðs Bandaríkjanna við
Sioux Indíánana, en það var
VERIÐ er nú að kvikmynda hesturinn Tonka. Tonka til-
söngleikinn „Fanney11, sem, heyrði áður Indíánadreng
saminn er eftir leikriti (leikinn af Sal Minoe), sem
franska höfundarins Marcel hafði tamið hann. í kvikmynd
Pagnol (höfundar „Tópaz11, er inni má finna ýmsan fróðleik
sýnt hefur verið í Þjóðleik- um Indíána og hætti þeirra,
húsinu). Þeir Joshua Logan og talar hún mjög til allra
og S.. N. Behrman settu leik- dýravina. Leikstjórinn var
inn á svið á Broadway, og Lewis R. Foster. j
„THE Greatest Story Ever
Told“ eftir Fulton Oursler,
mun verða kvikmynduð í ná-
inni framtíð hjá 20th Century
Fox. George Stevens stjórnar
myndinni, sem fjallar um ævi
Krists, og verður hún senni-
lega tekin í Landinu helga.
YUL Brynner og Anatol
Litvak starfa nú saman að
upptöku kvikmyndar um ævi
Páls I. Rússakeisara, hins svo
kallaða „geðveika konungs11,
sem varð keisari eft-ir dauða
Katrínar, miklu. Mun Yul
Brynner leika keisarann í
myndinni, en hún er að
10 26. febf- 1959 — Alþýðublaðið