Morgunblaðið - 10.11.1991, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1991
Tónlist
eftir Urði Gunnarsdóttur / mynd: Kristjón G. Arngrímsson
Hvorki meira né minna en himnasending, segir Auður Hafsteinsdóttir fiðluleik-
ari, sem siðla sumars hlaut starfslaun Reykjavíkurborgar til þriggja ára. Starfslaun-
in gera henni kleift að taka tilboðum um tónleikahald víðs vegar um heiminn.
Auður er nýlega komin heim frá Finnlandi þar sem hún var fulltrúi íslands á
hátíð norrænna einleikara og auk tónleika hérlendis er hún þegar farin að leggja
drög að tónleikahaldi í Eystrasaltslöndunum, Bretlandi, Kína og Japan. Landar
Auðar Hafsteinsdóttur hafa heyrt minna tii hennar en skyldi, því 17 ára flaug hún út
j hinn stóra heim til náms í fiðluleik og sneri ekki til baka fyrr en í sumar, átta
árum síðar.
1
litum
Framtíð
Auðar
Hafsteins-
dóttur
fiðluleikara
er björt.
Nýverið hlaut hún starfslaun Reykjavíkurborgar og
framundan er tónleikahald hér heima og erlendis.
Auður ræðir hér litina og skapið í tónlistinni, aefingarn-
ar, fólkið og framtíðina,
uður hóf nám í
fiðluleik sjö ára
gömul hjá Gígju
Jóhannsdóttur,
sem kennt hefur
fjölda fiðluleik-
ara fyrstu strok-
umar. Svo lá
leiðin til Guðnýjar Guðmundsdótt-
ur, sem Auður segir hafa_ þróað
fiðluleikinn mikið hjá sér. „Á ungl-
ingsárunum hvarflaði ekki að mér
að hætta, Guðný veitti mér svo
mikinn innblástur. Eg lauk einleik-
araprófi 17 ára _ og hélt þá til
Bandaríkjanna. Á þessum tíma
yejti ég því ekkert fyrir niér hvort
það yrði erfiþt að fara út, ég bara
skellti mér. Ég sé það fvrst núna
hversu erfítt það var. Ég fór tii
Boston og var Þar í fímm ár, þar
af fíögur hjá Dorothy PeLay. Sfð-
an lá leiðin til MinneapoJÍs. Ég
hafði kynnst fiðluleikurunum Alm-
jtu og Roland Vamos úti og ákvað
að stunda fi-amhaldsnám hjá þeim.
Þau eru frábærir kennarar og ég
var hjá þeim í námi í þijú ár og
lauk masters-gráðu um síðustu jól.
Það var stórfínt að standa loks
á eigin fótum, maður verður frjáls,
getur spilað og spilað. Ekki þarf
lengur að hugsa um gráður, mað-
ur getur einbeitt sér að því að
móta framtíðarstarfið.”
- Það kostar nú sjálfsaga?
. „Ef nóg er að gera, kemur hann
af sjálfu sér. Ég dvaldi áfram í
Bandaríkjunum að loknu námi, var
aðstoðarkennari á námskeiðum
hjá Vamos-hjónunum. I sumar og
haust hef ég verið að æfa mig
fyrir hátíðina í Finnlandi. Nú liggja
fyrir tónleikar með Kammersveit
Reykjavíkur, tónleikar með blönd-
uðum kammerverkum og svo hef
ég verið að velta því fyrir mér að
leika nokkur skandinavísk verk inn
á disk.”
í Finnlandi tók Auður þátt í
hátíð ungra norrænna einleikara,
sem haldin er með nokkurra ára
millibili. Einn hljóðfæraleikari frá
hveiju landi lék á hátíðinni en auk
þeirra var boðið til blaðamönnum,
framkvæmdastjórum hljómsveita
og tónlistarfólki frá Norðurlönd-
unum til að hlýða á einleikarana.
Að þessu sinni var svo boðið fólki
frá Eystrasaltslöndunum. Hér-
lendis var valinn fulltrúi á hátíðina
í keppni sem haldin var í Gerðu-
bergi í janúar. „Tilgangurinn með
hátíðinni var að gefa ungum einlei-
kurum tækifæri á að koma sér á
framfæri. Við lékum annars vegar
með hljómsveit, ég lék Bruch-
fiðlukonsertinn nr. 1 með fílharm-
óníuhljómsveitinni í Tampere þar
sem hátíðin var haldin. Daginn
eftir voru svo einleikstónleikar þar
sem ég lék Franck-sónötu, verk
eftii' Karólínu Eiríksdóttur og
Brahms Sonatensatz.”
- Tónlistarkaupstefna?
„Já, eiginlega.”
- Hvernig er andrúmsloftið?
„Við vorum þarna í viku og
æfðum eiginlega allan tímann, svo
við höfðum engan tíma til að verða
stressuð. Það er auðvitað nauðsyn-
legt að vera í toppformi svo að
æfingarnar gangi vel. En and-
rúmsloftinu á svona hátíð er ekki
hægt að líkja við það sem tíðkast
í keppi. Á hátíðum er mesta álag-
ið frá manni sjálfum komið og
aðálatriðjð er að ná tökum á áhprf-
enöiijp. í keppni er hlustað öðru-
vísi og þar eru gerðar ákveðnar
Lröfur um sambandið milli tækni
og tóngáfu hljóðfæraleikaranna.
Mér varð reyndar um og ó þegar
ég komst að því að af hinum fíór-
um spilurunum voru þrír fiðluleik-
arar. En við reyndumst mjög ólík
og ekki ástæða til að hafa áhyggj-
ur af því. Við kynntumst vel inn-
byrðis, svo og öðrum þarna á há-
tíðinni. Það var ekki síður mikil-
vægt enda einn tilgangur hátíðar-
innar að koma á tengslum við fólk
í tónlistarheiminum.”
í Finnlandi fékk Auður tilboð
frá öllum Eystrasaltslöndunum um
að spila og segist vona að tilboð
frá Norðurlöndunum fylgi í kjölf-
arið. Hún hefur ákveðið að taka
tilboðunum, svo og tilboðum frá
Kína, Japan og Englandi. „Það er
freistandi að taka sem flestum til-
boðum því ávinningurinn er tví-
þættur. Annars vegar sjálft tón-
leikahaldið, sem er svo gefandi og
svo hins vegar að kynnast svo
mörgu og yndislegu fólki í tengsl-
um við tónlistina. Núna er nóg að
gera hjá mér og starfslaunin gera
mér kleift að halda tónleika, bæði
hér heima og erlendis. Utanferð-
irnar eru reyndar háðar ferða-
kostnaðinum. Hann er því einn
aðalþáttanna sem taka þarf tillit
til þegar tilboð koma um að leika
erlendis. Hugsanlega kemur það
sér betur fyrir mig að búa erlend-
is, þá einna helst í Evrópu, en það
fer eftir því hvar ég mun spila
mest.”
Það er engan bilbug að finna á
Auði, hún hefur tröllatrú á fram-
tíðinni og tónlistinni. „Tónlistin
gefur mér svo margt, það er nú
það góða við hana. Þegar ég var
yngri, spilaði ég bara. Eftir því
sem árin hafa liðið hef ég mikið
velt því fyrir mér hver sé galdur-
inn við tónlistina.
Eri tónlistai'heimurinn er einnig
harður heimur og ég geri þá kröfu
til sjálfrar mín að vera ævinlega
í toppformi. Sameina vei'ður álagið
við að koma fram og að koma sjálf-
um sér á framfæri ánægjunni við
að spila. Mér finnst það hafa tek-
ist hjá mér.”
Að vera í toppformi kallar á
stífar æfingar. „Mér finnst gaman
að æfa mig og líður best ef ég
æfi mig mikið. Ef ég er að æfa
upp ný verk, æfi ég að meðaltali
5-6 tíma á dag, lengur ef ég gleymi
mér. Á ferðalögum verður auðvit-
að lítið úr æfingum ... Ég held
að ég myndi ekki vita hvað ég
ætti af mér að gera ef ég gæti
ekki stundað æfingar í einhvern
tíma. Ég verð að heyra tónlistina
og að geta unnið með hana, túlkað
verkin. Þau verk sem ég æfi í það
og það sinnið hljóma í kollinum,
núna eru það aðallega Brahms og
Grieg.
Ég hef aldrei verið undir álagi
með æfingar heiman frá, foreldrar
mínir ýttu aldrei á mig að æfa
mig og ég er ekki alin upp í einni
af þessum tónlistarfíölskyldum.
Faðir minn hefur reyndar mikinn
áhuga á listaverkum, sem mér
finnst skemmtileg viðbót við tón-
listina. Ég tengi mörg verk tónlist
og öfugt. Svo tengi ég tónlistina
litum. Ef ég lendi í vandræðum
með einhveija tóna eða hvernig á
að túlka hluta verka, auðveldar
það mér vinnuna að hugsa um það
í litum.”
- Nefndu mér dæmi?
„Brahms er í djúpum litum.”
- Hugsar þú tónlistina í orðum?
„Aldrei, en ég hlusta eftir skap-
inu í tónlistinni og svo tengi ég
hana oft náttúrunni. Verkið sem
ég er nú að æfa eftir Grieg er t.d.
mikið náttúruyei'k, ég kemst ekki
hjá því að hugsa um villt og stór-
gert landslag þegar ég leik það.”
Auður segist umgangast tón-
listarfólk einna mest, enda sé eðli
námsins og starfsins slíkt. Á æf-
ingum sé hljóðfæraleikarinn einn,
á samæfingum og tónleikum hitti
hann aðallega tónlistarfólk, enda
eigi það svo margt sameiginlegt.
„Við erum rétt eins og aðrar
starfsstéttir. Þá er ég ekki bara
að meina tónlistina heldur líka
mannlega þáttinn, við þekkjum
sama fólkið.”
- Hvernig fólk er tónlistarfólk?
„Heimurinn sem það lifir og
hrærist í er mjög sérstakur og því
er tónlistarfólk óneitanlega dálítið
sérstakt. Tónlistin er túlkun til-
finninga og ég held svei mér þá
að maður verði hreinlega tilfinn-
inganæmari fyrir vikið. Tónlistin
býr til karaktera. Mér hefur tón-
listin gefið lífsgleði, hún lýsir upp
tilveruna.”
- Finnst þér þú einhvern tíma
hafa misst af einhverju vegna tón-
listarinnar?
„Nei, mér fínnst ég hafa bragð-
að nóg á veröldinni enn sem kom-
ið er. Ég hef oft velt því fyrir mér
hvað ég væri að gera ef ég hefði
ekki farið út í tónlistamám og
satt best að segja hef ég ekki
hugmynd um það.”
Þegar tónlistinni sleppir, segist
Auður reyna að stunda útiveru.
„Ég stend í sömu sporunum þegar
ég spila og þarf því að hreyfa
mig. Mér finnst leiðinlegt að
ganga og fer frekar í sund. Það
er alveg sérstök tilfinning að
synda á Islandi, ofan í heitri laug
í kuidanum. Andstætt svo mörgum
hef ég ekki gaman af því að lesa,
það er að segja ekki skáldskap,
Auður Hafsteinsdóttir fiðluleik-
ari: „Ég hef oft velt því fyrir
mér hvað ég væri að gera ef ég
hefði ekki farið Út í tónlistarnám
og satt þest áð segja hef ég ekki
hugmynd um það.”
ep ég hef áhuga á sannsögulegum
atburðum og reyni að fylgjast með
því sem er að gerast. Það var
óneitanlega sérstakt að vera í
Bandaríkjunum á síðasta ári og
verða vitni að því hverning heim-
urinn hefur breyst. Og sagan teng-
ist tónlistnni, samtími tónskálda
spilar oft inn í verkin og ég reyni
að kynna mér hvað liggur að baki
þeim, það hjálpar oft til að skilja
þau betur.
Tónlistin hættir ekki að hljóma
þegar fiðlan er lögð til hliðar.
Auður segir tilbreytingu í því að
hlusta á popp og jass, aðallega í
útvarpi. Svo hlusti hún auðvitað á
sígilda tónlist, minnst þó á fiðlu-
tónlist. „Áður fyrr átti ég mér
nokkur eftirlætistónverk og hlust-
aði á þau dag eftir dag. Eg vona
að ég sé orðin dálítið víðsýnni í
dag, núorðið legg ég mig eftir því
að hlusta á það sem aðrir tónlistar-
menn eru að gera.”
- Hvað með framtíðina?
„Ég vil reyna að spila sem mest.
Ef ég horfi lengi-a fram í tímann,
hvarflar hugurinn til þess að eign-
ast eigin fíölskyldu. Það skiptir svo
miklu máli að geta gefið henni
nægan tíma og orku. Ég heid að
þetta sé ekki spurning um egó-
isma, tónlistin tekur bara svo mik-
inn tíma að maður verður að vera
tilbúinn að gefa eitthvað eftir fyr-
ir hana. Ég lít ekki svo á að ég
sé að fórna því að eignast eigin
fíölskyldu fyrir tónlistina, heldur
er tónlistin það sem heillar mig
mest nú og ég er ekki viss um að
ég sé tilbúin. Svo hef ég ekki enn
fundið þann eina rétta.”
- Verður hann að vera tónlistar-
maður?
„Ekki endilega, maður má ekki
einangrast algjörlega í tónlist-
inni.”