Morgunblaðið - 06.11.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1992
Hörður Áskelsson
Tónlistardagar Dómkirkjunnar
*
Hörður Askelsson
Tónlist
Ragnar Björnsson
Að því leyti er aðstaðan í
Dómkirkjunni holl og mikil
reynsla hveijum organista að
vart finnst í henni víðri veröld
erfiðari og hættulegri hljóm-
burður fyrir orgeltónlist og or-
gelleikara en einmitt þar og
hafa margir erlendir frægir org-
anleikarar fengið að kenna á því
og orðið á fótaskortur og
handa-. Fyrir þá sem koma frá
erlendum hljómgóðum kirkjum
inn í Dómkirkjuna okkar, er eins
og að rekast á vegg. Fyrir okk-
ur, sem erum vanir þessum að-
stæðum, er að koma í hljómgóðu
kirkjurnar sem opnist nýjar
víddir, uppljúkist nýir heimar.
Það að komast jafn ágætlega í
gegn um efnisskrána og Hörður
Askelsson gerði á Dómkirkju-
orgelið á miðvikudagskvöldið
sýnir að hann á sannarlega er-
indi inn í hljómgóðu kirkjurnar.
Það verður að segjast að orgelið
hentar hljómburði Dómkirkj-
unnar ekki vel, hefur allt of
þröngar, sárar og lítið segjandi
raddir fyrir endurkastslausan
hljóm kirkjunnar, en val Harðar
á tónlist að þessu sinni var mjög
snjallt og bjargaði því sem hægt
var að bjarga. Hörður valdi tón-
list eftir 17. og 18. aldar höf-
unda, flesta lítið þekkta, svo sem
Pedro de Araujo, spænskur, Fr.
Couperin, franskur, Marchand,
franskur, og Domenico Zipoli,
ítalskur. Flest verkanna, sem
Hörður lék, voru lítið sem ekk-
ert þekkt, en Hörður nýtti verk-
in til þess að sýna míxtúrur,
tunguraddir og þá raddblöndun
sem naut sín best á þetta orgel,
eins og Hörður orðaði það í
kynningu á undan tónleikunum.
Þarna valdi Hörður mjög vel,
sem og hentaði verkunum ágæt-
lega. Verk þessi lék Hörður af
miklu öryggi, ágætri tækni og
góðri stílkennd. Lengi má deila
um „ornament“ þessa tímabils,
en stundum lifir þessi tónlist á
fjölbreytni í trilugerðum ýmiss
konar. Þrátt fyrir ágætan leik
Harðar í G-dúr Prelúdíu og fúgu
Bachs er ekki auðvelt að skila
innihaldinu við aðstæðumar í
Dómkirkjunni og saknaði maður
þar gamla orgelsins. Mikið leg-
ato-spil er, held ég, nauðsýnlegt
í Bach í endurhljómlausum hús-
um. Tvö verk eftir Jón Nordal
voru síðust á efnisskrá, Sálmfor-
leikur um sálm sem aldrei var
sunginn og Toccata. Forvitnilegt
var að heyra Hörð leika þessi
verk, en ég get ekki annað sagt
en að þar var ég honum ekki
sammála.
Eigi að síður voru tónleikarn-
ir sérlega ánægjulegir og sigur
fyrir orgelleikarann Hörð
Áskelsson.
NÝ SENDING
Dömu-, herra- og barnasloppar.
Glæsilegt úrval.
Einnig velúrgallar og undirföt, snyrti- og gjafavörur.
Gullbr'á,
Nóatúni 17, sími 624217
Listamaður oer
kynjakvistur
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Mál og menning hefur gefíð út
bókina Dunganon eftir Björn Th.
Björnsson með samnefndu leikriti
og nærri jafnlangri ritgerð um téða
persónu. Leikritinu hafa þegar ver-
ið gerð ýtarleg skil hér í blaðinu
svo ekki er meira um það að segja.
Ritgerðin er að sumu leyti á öðrum
nótum og því sjálfsagt að hennar
sé að nokkru getið. Dunganonía
nefnist hún. Byggir höfundur á
ýmsum heimildum en langmest á
persónulegum kynnum af Karli
Einarssyni sem var í senn furðu-
fugl og listamaður. Og frægðar-
persóna á íslandi strax eftir að
saga Halldórs Laxness, Völuspá á
hebresku, birtist 1942.
íslendingar hafa alltaf haft dá-
læti á kynjakvistum eins og Karli.
Ber þar margt til. Þeir fara ekki
troðnar slóðir og eru því ekki fyrir
neinum. Fáir telja sig þurfa að
öfunda slíka menn. Karl lifði fyrir
líðandi stund og safnaði ekki auði.
[Lífsárátta hans var að losa sig
jafnharðan við allt sem hann eign-
aðist.] Hann var óumdeilanlega
listfengur þótt aldrei teldist hann
til viðurkenndra listamanna, langt
því frá. Aðferðir hans til daglegrar
íjáröflunar voru ævintýralegar.
Þær mátti kalla brellur fremur en
svik. Og á því sviðinu stóðu fáir
honum á sporði. Hann var orðhepp-
inn og hugmyndaríkur; og sér-
stæður í öllum sínum háttum. Þar
að auki hafði hann persónutöfra
meiri en í meðallagi og átti því
auðvelt með að tala sig inn á menn;
leika á fólk. Og kvenhylli mun
hann síst hafa skort fram eftir
árunum. Mektarmenn höfðu gam-
an af að blanda geði við hann -
að vissu marki. Menn sýndu vega-
bréfið sitt hróðugir eftir að hertog-
inn hafði skellt á það stimpii sínum.
Björn Th. Björnsson er allra
manna kunnugastur á Hafnarslóð.
Hann þekkti því bæði Karl og sam-
tíðarmenn hans þar í borg, svo og
umhverfi það sem Íslendingar lifðu
og hrærðust í. Texta sinn skrifar
hann í Hafnar-Íslendingastíl,
kryddar með dönskuslettum og
orðtökum ýmsum sem menn tíðk-
uðu þar í sinn hóp.
Björn Th. Björnsson fullyrðir að
leikaraskapur Karls hafi alltaf ver-
ið meðvitaður, hertoginn hafí alla
tíð vitað hvað hann var að gera
og hver hann var, enda þótt hann
tæki upp hin og önnur nöfn og
nafnbætur, bæði til gamans og
stundum líka til að villa á sér heim-
ildir. í sumum greinum minnir
Dunganon á Sölva Helgason. Báð-
ir hafa orðið rithöfundum að yrkis-
efni. Og báðir hafa orðið svo fræg-
ir að eignast eftirlíkingar sínar á
fjölunum. Hvort tveggja var hins
vegar gerólíkt: ævikjör þau og
aðstæður sem veröldin bjó þeim.
Sölvi flakkaði milli bæja á íslandi
Karl Einarsson
í sárri örbirgð undir vökulu auga
yfirvalda. Karl sprangaði milli stór-
borga Evrópu þar sem hann gat
horfið í fjöldann og tækifærin voru
óþijótandi fyrir þann sem þorði og
kunni. Og Karl kunni svo sannar-
lega að koma ár sinni fyrir borð.
Hann var borgarmaður. Og snill-
ingur á sínu sviði ef nota má svo
jákvætt orð um atferli hans.
Karl lifði í hörðum heimi eins
og við. En samtíðin tók mjúkt á
bragðvísi hans. Það bendir til að
hann hafi áttað sig á hvoru
tveggja: smugunum í neti laganna;
og svo heimsku og hégómaskap
mannskepnunnar.
Samantekt Björns Th. Björns-
sonar lýsir inn í veröld sem var;
er líka góð viðbót við það sem
hann hefur áður skrifað um líf
landans í kóngsins Kaupmanna-
höfn.
UM HELGINA
Leikhópur Skagaleikflokksins með leikstjóra.
Tónlist
Kórtónleikar á
T ónlistardögnm
Dómkirkjunnar
TVENNIR kórtónleikar verða á Tón-
listardögum Dómkirkjunnar um helg-
ina. í kvöld, föstudag kl. 20.30, syng-
ur Dómkórinn í Kristskirkju undir
stjórn enska skórstjórans Arthurs
Robsons. Á efnisskrá eru kórverk eft-
ir ensk tónskáld m.a Byrd, Stanford
og Britten. Einsöngvari er Margrét
Bóasdóttir og Marteinn H. Friðriks-
son leikur á orgel.
Annar gestur tónlistardaganna er
Kirkjukór Dalvíkur og mun hann halda
tónleika i Dómkirkjunni á laugardaginn
kl. 17.00. Kórinn flytur þar verk eftir
G. Faure. Margrét Bóasdóttir og Mich-
ael John Clard syngja einsöng og Bjarni
Jónatansson leikur undir á orgel. Stjórn-
andi Kirkjukórs Dalvíkur er Hlín Torfa-
dóttir.
Barnatónleikar
í Ráðhúsinu
FYRSTU tónlcikar í tónlistarári æsk-
unnar vcrða í Ráðhúsi Reykjavíkur
laugardaginn 7. nóvember kl. 15.00.
En setningarhátíð tónlistarárs æsku-
fólks var í Perlunni síðastliðinn
sunnudag.
í fréttatilkynningu segir að á tónleik-
unum verði dans, leikur, söngur og týn-
list. Félagar úr íslensku hljómsveitinni
spila tónlist fyrir böm eftir Atla Heimi
Sveinsson, Þorkel Sigurbjömsson og
Leif Þórarinsson. Börn sýna leikræna
tilburði. Ballerínan Auður Bjarnadóttir
mætir á svæðið og Tumi tónsproti (Há-
kon Leifsson) telur í taktinn.
Fluttur verður „Gleðiforleikur“ fyrir
böm og fullorðna, þar sem áheyrendur
taka þátt í flutningi með söng og lófa-
taki. Sögð verður sagan af Dimmalimm
og kannski kemur prinsessan fram. Tón-
list Atla Heimis Sveinssonar er leikin
með sögunni, en hún var samin við
bamaleikritið Dimmalimm, þegar það
var fært upp í Þjóðleikhúsinu.
Sögð verður sagan af Rottufangaran-
um frá Hameln sem varð þjóðhetja fyrir
að stemma stigu við rottufaraldri í Ha-
meln með flautuleik. Martiel Nardeu flyt-
ur „Rottufangarann" ásamt félögum úr
íslensku hljómsveitinni. Og eitthvað
verða rottumar til óþæginda á svæðinu.
Þóra Fríða Sæmundsdóttir mun leika
bamalagaflokk eftir Leif Þórarinsson,
þar sem skopparakringlan kemur við
sögu.
Tónleikarnir enda á samsöng. Allir eru
hvattir til að koma með brauð í poka
fyrir endurnar, því þessa dagana er kalt
í veðri og þá má ekki gleyma að gefa
þeim.
Leiklist
Leikdagskrá og
ljóðmyndir í
Gerðubergi
Sýningin „Orðlist Guðbergs Bergs-
sonar“ var opnuð 31. október. Hún
er haldin í tilefni af sextugsafmæli
skáldsins og ætlað að gcfa mynd af
Guðbergi sem listamanni og persónu.
í tengslum við sýninguna verður
frumsýnd leikdagskráin Sannar sögur
- af sálarlífi systra, miðvikudaginn
11. nóvember kl. 20.30.
Leikdagskráin er í samantekt og und-
ir leikstjórn Viðars Eggertssonar úr
Tangabókunum svonefndu (Það sefur í
djúpinu, Hermann og Dídí, Það rís úr
djúpinu). Önnur sýning er fimmtudaginn
12. nóvember.
Á sýningunni eru sýndar Ljóðmyndir
sem eru konkretljóð Guðbergs frá SÚM-
árunum, teikningar, myndasögur, blaða-
greinar, kvikmyndir, munir og fleira. í
útibúi Borgarbókasafnsins í Gerðubergi
er meðal annars bókasýning. í fréttatil-
kynningu segir að sýningargestum gefist
einnig kostur á að hlýða á hljóðverk
Guðbergs sem hann nefnir Ljóðhljóð.
Leikfélag Hafnar-
fjarðar frumsýnir
Hans og Grétu
LEIKFÉLAG Hafnarfjarðar frumsýn-
ir laugardaginn 7. nóvember kl. 16,
barnaleikritið Hans og Grétu.
Þetta er þriðja uppfærsla LH á þessu
bamaleikriti en fyrst var það sýnt árið
1954. Leikritið naut mikilla vinsælda er
það var sýnt enda þekkja flestir ævintýr-
ið um Hans og Grétu.
Leikstjóri er Hanna María Karlsdóttir
en um tónlistina, sem byggir að mestu
leyti á útsetningu Jans heitins Morveks,
sér Margrét Sigurðardóttir.
Sýningar eru sem áður í Bæjarbíói.
Önnur sýning verður sunnudaginn 8.
nóvember.
Skagaleikflokkurinn
frumsýnir
Randaflugur
Skagaleikflokkurinn á Akranesi
frumsýnir fjölskylduleikritið Randa-
flugur laugardaginn 7. nóvember kl.
14.30.
Leikritið Randaflugur er eftir systurn-
ar Iðunni og Kristínu Steinsdætur. Tón-
list er eftir Ragnhildi Gísladóttur, en leik-
stjóm í höndum Guðfínnu Rúnarsdóttur.
Um 20 leikarar á öllum aldri koma fram,
en um 50 manns vinna að sýningunni á
einhvern hátt.
í fréttatilkynningu segir að leikritið
Qalli aðallega um samskipti tveggja fjöl-
skyldna. Önnur er flóttafólk frá eyjunni
Sebrakabra, en fólk þaðan lítur ekki al-
veg eins út og við hér á íslandi. Sam-
skiptin leiða oft af sér gleði og hlátur,
en líka gremju og skilningsleysi.
Nánari upplýsingar gefur formaður
Skagaleikflokksins, Steingrímur Guð-
jónsson í síma: 93-12393 og 93-20200.