Morgunblaðið - 30.04.1993, Side 5

C 5
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. APRÍL 1993
Að fæða barn er
náttúruleg athöfn, sem
á ekkert skylt við sjúkdóma eða veikleika
„ÞAÐ AÐ fæða af sér barn er ein mesta og innilegasta lífsreynsla,
sem kona verður fyrir. Þess vegna er svo nauðsynlegt að konan
stjórni því sjálf við hvaða aðstæður hún fæðir, í hvaða stellingu,
hveija hún kýs að hafa í kringum sig, hvað hún borðar og drekkur
og síðast en ekki síst þarf hún að þekkja ljósmóðurina, sem kemur
til með að aðstoða hana í fæðingunni,“ segir breska ljósmóðirin og
fyrirlesarinn Caroline Flint í samtali við Daglegt líf, og bætir við
að því sé mikilvægt að sama ljósmóðirin fylgi verðandi móður feril-
inn á enda, allt frá byrjun til loka meðgöngu. „Annað væri eins og
að fara í brúðkaupsferð með ókunnum manni,“ segir hún.
Caroline Flint var gestafyrirlesari
á ráðstefnu Ljósmæðrafélags íslands
sem haldin var sl. föstudag. Hún
starfar sjálfstætt sem ljósmóðir í
London og vinnur nú orðið mest-
megnis við heimafæðingar þó hún
hafí jafnframt mikla reynslu af ljós-
mæðrastörfum á sjúkrahúsum. í
fyrra gerðist hún ráðgjafi bresku rík-
isstjórnarinnar á sviði fæðingarhjálp-
ar. Hún er íslenskum ljósmæðrum
kunn þar sem hún hefur skrifað
greinar í mörg fagtímarit og gefið
út bækur. Eitt þekktasta verk henn-
ar er bókin „Sensitive Midwifery"
sem kom fyrst út árið 1986. Þar er
fjallað um mismunandi stellingar í
fæðingu, umönnun og eftirlit ljós-
móður í virkri fæðingu, heimafæð-
ingar og margt fleira. A bókarkápu
segir að nauðsynlegt sé að konan
öðlist sjálfstraust, hún bæði treysti
á sjálfa sig og ljósmóðurina. Sjálf
segir hún bókina vera samsafn hug-
mynda og hugsana fólks sem sé
næmt fyrir þörfum kvenna á með-
göngu og í fæðingu.
Teymlsvinna
Árið 1991 birti Caroline niðurstöð-
ur rannsóknar, sem fjallaði um
hvemig nýtt þjónustuform, sem fólst
í teymisvinnu flögurra ljósmæðra
innan sjúkrahúss, yki ánægju og
stuðlaði að samfelldari þjónustu fyrir
hóp kvenna með lága áhættu. í þeim
hópi hittu verðandi mæður mun færri
aðila í meðgöngueftirliti en ella og í
98% tilfella þekktu þær þann ein-
stakling, sem sá um þær í fæðing-
unni. I samanburðarhópnum, sem
fékk hefðbundna þjónustu, var sú
tala 20%.
Stofnanafæðingar
Caroline segir að engar sannanir
liggi fyrir um það að stofnanir á
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Caroline Flint, gestafyrirlesari
og ljósmóðir.
borð við spítala séu öruggir staðir
til að fæða böm á. „Á sjúkrahúsum
er tæknin ofnotuð og þar grassera
jafnframt ýmsir smitsjúkdómar.
Fæðing er á hinn bóginn náttúrulegt
fyrirbrigði, sem á ekkert skylt við
sjúkdóma eða veikleika þó margir
læknar reyni að láta líta svo út.
Læknar þurfa að koma til sögunnar
í veikindum fólks, en þegar fæðing
er annars vegar þarf konan fyrst og
fremst á stuðningi ástvina og ljós-
móður, sem hún þekkir, að halda.“
Heimafæðingar
Caroline segir að aðeins um 1%
fæðandi kvenna í Bretlandi fæði ár-
lega í heimahúsi, eða um 8.000 kon-
ur á ári. „Markmiðið er að árið 2000
verði sú tala komin upp í 30%, en
stefna stjómvalda er einmitt sú að
stuðla að aukningu heimafæðinga
jafnframt því að konur hafi meira
val en nú er.“ Samkvæmt rannsókn
heilbrigðisyfírvalda í Bretlandi á
störfum ljósmæðra í heimahúsum
sem nær y-fir tíu ára tímabil kemur
fram að 89% kvennanna fæddu eðli-
lega, 6% fóru í -keisaraskurð og í 5%
tilvika þurfti sogklukkur og tangir.
12% þeirra kvenna, sem kusu að
fæða heima, þurfti að flytja á sjúkra-
hús, aðallega vegna þess hversu seint
fæðingin gekk. Þar af voru aðeins
3% neyðartilvik. I sex til sjö af hveij-
um þúsund tilvikum var um burðar-
málsdauða að ræða sem er svipað
hlutfall og á íslandi þar sem er eitt
lægsta hlutfall í heimi.
Caroline leggur áherslu á að heim-
ili fæðandi kvenna séu mjög öryggir
fæðingarstaðir, síður en svo verri en
sjúkrahúsin, og bendir jafnframt á
að íslenskar ljósmæður séu mjög vel
þjálfaðar til þess að fylgjast' með
konunum ferilinn á enda. „90%
kvenna, sem hafa upplifað fæðingu
á sjúkrahúsi og í heimahúsi, kjósa
heimilið umfram sjúkrastofnanir. Þar
eru konurnar í sinu eigin umhverfi.
í raun getur hvaða vistarvera sem
er orðið fyrir valinu sem ákjósanleg-
ur fæðingarstaður. Það er konunnar
að segja til um það. Algengt er að
þær fæði kijúpandi fyrir framan stól
eða sófa eða sitji á hækjum sínum
úti á gólfi. Á síðustu þremur árum
hafa aðeins þijár konur af hundrað
kosið að fæða í rúminu," segir ljós-
móðirin.
Ingibjörg Einisdóttir, formaður
Ljósmæðrafélags íslands, segir að
heimafæðingar á íslandi séu mjög
sjaldgæfar. Þó hafi sjö- konur í
Reykjavík kosið að fæða heima í
fyrra og það sem af er árinu í ár séu
komnar fjórar heimafæðingar. „Við
höfum í raun allar aðstæður til þess
að bjóða upp á heimafæðingar sé
þess óskað. Við höfum bæði þekking-
una og jafnframt er til samningur
Ljósmæðrafélagsins og Trygginga-
stofnunar sem í raun er byggður á
áratuga starfi og er hann enn í góðu
gildi,“ segir Ingibjörg. ■
Jóhanna Ingvarsdóttir
Á ráðstefnu Ljósmæðrafélagsins mættu 150 ljósmæður af 210 sem í félaginu eru, sem telst vera metþátttaka.
Djáknar geta m.a. annast undirbúning fermingarbarna
Djáknanám
verður við Háskóla
íslands frá og með næsta hausti
FRÁ og með næsta hausti verður hægt að leggja stund
á djáknanám við Háskóla Islands. Annars vegar er
boðið upp á eins árs framhaldsnám fyrir þá sem lokið
hafa háskólaprófi í uppeldis- eða hjúkrunargreinum
og hins vegar þriggja ára nám.
Þó nokkrir íslendingar hafa
lagt stund á djáknanám erlendis,
aðallega í Noregi og Svíþjóð. Að
sögn Einars Sveinbjömssonar for-
seta guðfræðideildar hafa fáir
verið vígðir til starfa innan söfn-
uða Þjóðkirkjunnar og enginn
starfandi djákni núna.
—Að hvaða leyti eru djáknar
ólíkir prestum?
„Djáknar sinna ýmsum líknar-
störfum innan safnaða, heimsókn-
um og fræðslu. Þeir geta til að
mynda annast fræðslu fermingar-
barna, haft umsjón með sunnu-
dagaskólum og Biblíusamlestri."
Mikill áhugi ð nðmlnu
Einar segir að mikið hafi verið
spurt um hina nýju námsbraut í
Háskólanum og ef innritun verði
í samræmi við fyrirspurnir megi
búast við mörgum nýnemum í
djáknanámi næsta vetur. Guð-
fræðinám fyrir presta tekur fimm
ár, en í djáknanámi sem tekur
þrjú ár, verður meiri áhersla lögð
á greinar sem tengjast uppeldis-
og líknarmálum. Djáknanemar
munu til dæmis hvorki læra grísku
né hebresku sem er hluti af guð-
fræðinámi.
Að loknu djáknanámi segir Ein-
ar að fyrirhugað sé að fólk fái
starfsþjálfun. Áður en þeir hefji
störf við söfnuð muni biskupinn
yfir íslandi vígja þá til starfsins.
Vígslustig djákna er hið næsta
fyrir neðan presta. í fornkirkjunni
voru djáknar aðstoðarmenn bisk-
ups og önnuðust einkum félagsleg
mál. Hlutverk hinna tilvonandi
djákna hér á landi er því áþekkt,
nema hvað þeir starfa við hlið
presta í stað biskups.
„Það má segja að þessi nýja
námsbraut lýsi þeirri útvíkkun
sem átt hefur sér stað undanfarið
í starfi kirkjunnar Söfnuðir sem
hafa djákna í þjónustu sinni verða
betur megnugir að sinna hvers
kyns líknar- og félagsstörfum en
áður. Þörf á slíku hefur aukist
og eru kirkjuskjól fyrir böm að-
eins eitt dæmi af mörgum um
breyttar áherslur í starfi kirkjunn-
ar.“
—Nú virðist kirkjan fremur
svifasein og þung í vöfum. Áttu
von á að útskrifaðir djáknar fái
störf við hæfi innan safnaða?
„Það er erfitt að segja til um
það og vissulega gæti orðið
vandamál fyrir djákna að fá urh-
svifalaust vinnu. Við förum samt
sem áður af stað með námið af
bjartsýni og í góðri trú.“ ■
Brynja Tomer
Kaffín getur valdið auknum blóð-
þrýstingi, hraðari hjartslætti og
hræðslutilfinningu. í Asiaweek segir
að að lyfja-og matvælaeftirlitið í
Bandaríkjunum hafi sett kaffín á
„svarta listann" í kjölfar dýrarann-
sókna. Ófrískum rottum var gefið
mikið magn af kaffíni og í kölfarið
komu í heiminn margir ungar sem
að einhverju leyti voru vanskapaðir.
Ófrískar konur tóku þátt í rann-
sókn sem nýlega var gerð í Banda-
ríkjunum. Bamaheilbrigðis- og þró-
unamefnd Bandaríkjanna skipulagði
rannsóknina og var konum skipt í
tvo hópa eftir daglegri kaffín neyslu
þeirra. Niðurstöður benda til þess
að ófrískum konum sé óhætt að
neyta kaffíns svo framarlega sem
það sé innan skynsamlegra marka.
Fylgst var með konum _ á með-
göngu og eftir fæðingu. í öðmm
hópnum vom konur sem neyttu
minna en 300 mg af kaffíni á dag.
Ekki kom í ljós aukin tíðni á fóstur-
missi og fæðingarþyngd barnanna
var í flestum tilfellum eðlileg. Börn
þessara kvenna þyngdust eðlilega á
fyrstu vikum eftir fæðingu.
Samanburðarhópurinn drakk
meira en 300 mg af kaffíni á dag,
meira en 3 kaffibolla eða 7 tebolla.
Fleiri börn úr þeim hópi reyndust
eiga í einhvers konar erfiðleikum
skömmu eftir fæðingu. Færri voru
jafn þroskuð og börnin úr fyrri hópn-
um og almennt voru þau léttari við
fæðingu.
Læknar benda á að kaffín sé oft
í kaffínskertu kaffi og tei,. og einnig
sé oft ofurlítið kaffín f því sem selt
er sem kaffínlaust. Upplýsingar á
umbúðum eiga þó að segja til um
hvort og þá hversu mikið kaffíninni-
hald sé í vömm. Þeir ráðleggja þung-
uðum konum að styðjast við þumal-
puttaregluna að drekka ekki meira
en 2 kaffibolla á dag, það er að segja
ef þær telja að kaffín sé ein af þeim
lífsins lystisemdum sem sé þess virði
að neyta. g
Brynja Tomer
ACIDOPHILUS FYRIR MELTINGUNA
Gh
Fœst i beilsubúðum, lyfjabúðum
og heilsuhillum matvöruverslana.
eilsuhúsið
Kringlan sími 689266 Skólavörðustíg sími 22966
Er meltíngin i ólftgi?
Margt getur truflað eðlllega starfsemi melUngarfæranna, t.d.
langvarandi óheppilegt mataræði. Algengast er þó að neysla
fúkkalyija setji melUnguna úr jafhvægi vegna þess að lyfin eyða þvi
miður ekki einungis sjúkdóinsvaldandi sýklum, heldur rústa þau
jafnframt nauðsynlegum gerlagróðri melUngarfæranna.
111 að koma starfsemi þeirra aftur í eðlilegt horf
eru notaðir ACIDOPHILUS gerlar.
ACIDOPHILUS töflur, þægilegar í inntöku,
koma jafnvægi á melUnguna.
Guli miðinn tryggir gæðin.