Morgunblaðið - 09.11.1993, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. NÓVEMBER 1993
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. NÓVEMBER 1993
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík.'Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Tekjutenging í heil
brigðiskerfi
Frá því að núverandi ríkis-
stjórn hóf markvissa við-
leitni til þess að draga úr ríkisút-
gjöldum hefur athyglin beinzt
mjög að heilbrigðis- og trygg-
ingakerfinu eins og vonlegt er,
þar sem stór hluti heildarút-
gjalda ríkisins gengur til heil-
brigðismála og tryggingamála.
Nánast allar tillögur, sem fram
hafa komið um breytingar í heil-
brigðiskerfinu hafa valdið mikl-
um deilum. Sighvatur Björgvins-
son, sem gegndi embætti heil-
brigðis- og tryggingaráðherra í
rúm tvö ár, stóð í eldlínu stöð-
ugra átaka þann tíma, sem hann
hafði yfirstjórn þessara mála
með höndum. Guðmundur Árni
Stefánsson, sem tók við þessu
ráðherraembætti fyrir nokkrum
mánuðum, hefur nánast frá upp-
hafi ráðherraferils síns staðið í
ströngu af sömu ástæðum. Að
sumu leyti má segja, að emb-
ætti heilbrigðis- og trygginga-
ráðherra sé að verða eitt erfið-
asta ráðherraembætti í ríkis-
stjórn íslands,
Ástæðan er auðvitað sú, að
ráðherrar þessa málaflokks eru
að fjalla um vandasömustu og
viðkvæmustu þætti velferðar-
kerfisins. Annars vegar vill þjóð-
in halda uppi fullkomnu heil-
brigðiskerfi og sanngjörnu
tryggingakerfi, sem tryggir öldr-
uðum og öryrkjum mannsæm-
andi lífskjör, hins vegar er ljóst,
að kostnaðaraukinn í þessu kerfi
er svo mikill á hverju ári, að
óhjákvæmilegt er að gera ráð-
stafanir til þess a.m.k. að stöðva
þessa stöðugu kostnaðaraukn-
ingu. Þetta er vandasamt verk
og enginn ráðherra öfundsverð-
ur af því að hafa það með hönd-
um.
Núverandi ríkisstjórn hefur
hækkað þjónustugjöld verulega
í heilbrigðiskerfinu. Raunar svo
mjög að Morgunblaðið hefur lát-
ið í ljósi þá skoðun, að hugsan-
lega væri búið að ganga of langt
í þeim efnum. Guðmundur Árni
Stefánsson heilbrigðisráðherra
lýsir svipaðri skoðun í samtali
við Morgunblaðið í fyrradag.
Hann segir m.a.: „Ég held, að
við séum komnir að ákveðnum
mörkum með þjónustugjöldin,
sem tekjuöflunarkerfi fyrir heil-
brigðisþjónustuna en sem stjórn-
tæki í eftirliti held ég að við
ættum ætíð að vera opin fyrir
því að halda þjónustugjöldum
úti.“
Á landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins komu fram hugmyndir
um tekjutengingu í heilbrigðis-
kerfinu, þ.e. að fólk greiði kostn-
að af heilbrigðiskerfinu í sam-
ræmi við tekjur sínar. Á síðustu
tveimur árum hefur Morgun-
blaðið í ritstjórnargreinum hvað
eftir annað hvatt til þess, að
tekin verði upp víðtæk tekju-
tenging bæði í heilbrigðiskerfinu
og tryggingakerfinu og m.a. vís-
að til reynslu Nýsjálendinga af
slíku fyrirkomulagi. í fyrrnefndu
samtali við Morgunblaðið í fyrra-
dag sagði heilbrigðisráðherra
m.a.: „í ágústmánuði, þegar ver-
ið var að undirbúa fjárlagafrum-
varpið lýsti ég því yfir, að spam-
aður i heilbrigðis- og trygginga-
málum næðist tæplega þriðja
árið í röð, jiema nýjar tekjur
kæmu inn. Ég lagði til, að inn-
heimt yrði sérstakt sjúkratrygg-
ingaiðgjald sem legðist á fólk
eftir tekjum þess. Það var ekki
orðið við þeim hugmyndum á
þeim tíma og niðurstaðan var
hugmynd um valkvætt nefgjald,
sama gjald, sem allir greiddu.
Svo þegar landsfundur sam-
starfsflokksins var með svipaðar
tillögur og ég kynnti í ágúst
þótti mér eðlilegt að rifja þær
upp og taka þær upp á nýjan
leik.“
Þær sviptingar, sem orðið
hafa slðustu tvö árin í hvert sinn,
sem tillögur hafa verið lagðar
fram um sparnað eða nýja tekju-
öflun í heilbrigðiskerfinu undir-
strika nauðsyn þess, að hugsa
allt þetta mál upp á nýtt. Heil-
brigðisráðherra hefur sett fram
hugmyndir um tekjutengt
sjúkratryggingariðgjald. Spurn-
ing er, hvort unnt sé að koma á
víðtæku tekjutengdu kerfí í heil'-
brigðismálum, sem nái til þjón-
ustugjaldanna sjálfra, þ.e. að
þeir borgi meira fyrir þjónustu
heilbrigðiskerfisins, sem það
geta en hinir minna. Er ekki til-
efni til þess að kanna skipulega
reynslu Nýsjálendinga af slíku
kerfi?
Þá er ástæða til að ítreka þær
hugmyndir, sem Morgunblaðið
hefur áður sett fram um fleiri
valkosti í heilbrigðiskerfinu, þ.e.
að þeir, sem þess óska geti feng-
ið að kaupa ákveðna þjónustu
og greiða hana fullu verði. Það
myndi létta á hinu opinbera kerfi
fyrir aðra.
Það er augljóst, að umræður
um umbætur í heilbrigðiskerfinu
eru komnar í sjálfheldu og það
er áreiðanlega rétt hjá Guð-
mundi Árna Stefánssyni, að það
verður tæpast lengra komizt á
þeirri leið, sem farin hefur verið
undanfarin misseri. Þess vegna
er full ástæða til að taka til
rækilegrar umræðu þær hug-
myndir, sem fram komu á lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins og hjá
heilbrigðisráðherra sjálfum um
tekjutengingu í heilbrigðiskerf-
inu og sjá, hvort slíkar umræður
geta leitt til meiri árangurs en
náðst hefur fram að þessu, þótt
ekki skuli lítið gert úr honum.
Seðlabankinn tilkynnir breytingar á bindiskyldu og lausafjárkvöð
Ákvæðum breytt til að
stuðla að lækkun vaxta
HÉR fer á eftir í heild fréttatil-
kynning Seðlabanka, sem lögð
var fram á blaðamannafundi í
gær:
Seðlabankinn hefur í dag breytt
ákvæðum um bindiskyldu og lausaf-
járkvöð banka og sparisjóða í því
skyni að _stuðla að lækkun vaxta
hjá þeim. í yfirlýsingu ríkisstjórnar-
innar um aðgerðir til lækkunar
vaxta frá 29. október sl. var því
m.a. beint til Seðlabankans að end-
urskoða þessi ákvæði. Eins og fram
kom í fréttatilkynningu Seðlabank-
ans frá 1. nóvember sl. hefur banka-
stjórnin að undanförnu haft þessi
atriði til athugunar og haft samráð
við viðskiptaráðherra, bankaráð
Seðlabankans og fulltrúa viðskipta-
banka og sparisjóða.
í framhaldi af því hefur banka-
stjórn Seðlabanka Íslands í dag
ákveðið eftirfarandi breytingar á
fyrirkomulagi bindiskyldu og
lausafjárhlutfalls:
* Bindiskylda:- Bindiskylduhlut-
fall verður almennt lækkað um 1%,
en bindiskylda á bundnum innistæð-
um og verðbréfum verður lækkuð
um 2,5%. Eftir þessa breytingu
verður almenn bindiskylda 4%, en
bindiskylda á bundnum innistæðum
og verðbréfum 2,5%.
* Bindiskylduvextir: Greidd
verður sérstök vaxtauppbót, 1,5% á
bundnar innistæður á þessu ári.
* Lausafjárblutfall: Lausafjár-
hlutfall verður lækkað um 2% og
verður 10% í stað 12% áður.
* Hæfar eignir til að sinna
lausafjárkvöð: Ákveðið hefur verið
að húsbréf teljist til lausafjár með
sama hætti og spariskírteini ríkis-
sjóðs. Jafnframt hefur verið ákveðið
að spariskírteina-, ríkisbréfa- og
húsbréfaeign teljist 100% til lausafj-
ár sé hún innan við 2,5% af reikni-
grunni lausafjárhlutfalls, í stað 2%
sem gilt hefur, og að 60% í stað
50% af slíkri eign umfram þessi
mörk teljist hér eftir vera laust fé.
Ákvarðanir þessar voru teknar
að loknum fundum með fulltrúum
banka og sparisjóða, verðbréfafyrir-
tækja og lífeyrissjóða. Gott sam-
komulag virðist vera um þessar
ákvarðanir. Fulltrúar banka og
sparisjóða höfðu uppi varnarorð um
upptök vaxtaskatts á sama tíma og
stjórnvöld beita sér fyrir lækkun
vaxta. Seðlabankinn getur tekið
undir þetta sjónarmið.
Þá hefur bankastjórnin ákveðið
að tvöfalda mögulega fyrirgreiðslu
Seðlabankans við viðskiptavaka rík-
isverðbréfa.
Nýjar reglur um þessi efni hafa
verið gefnar út i dag í samræmi við
þessar ákvarðanir. Reglurnar mun
gilda þar til aðstæður á lánamark-
aði gefa tilefni til endurskoðunar á
þeim.
Á þessum grundvelli er þess að
vænta að vextir banka og sparisjóða
lækki í þessari viku í hátt við þá
vaxtalækkun sem þegar er fram
komin á verðbréfamarkaði.
Vaxtaþróun síðustu daga
Með markaðsaðgerðum Seðla-
bankans hefur tekist að ná fram
verulegri lækkun vaxta á peninga-
og verðbréfamarkaði siðustu daga.
Á Verðbréfaþingi hafa sölutilboð
Seðlabankans í nýjustuilokka spari-
skírteina lækkað um 2% frá 25.
október, úr 6,95% í 4,95%. Meðal-
ávöxtun viðskipta með spariskirteini
er 5,49% þar sem af er nóvember
en var 6,84% að meðaltali í októ-
ber. Mikil viðskipti hafa átt sér stað
með spariskírteini á þinginu síðustu
daga og hefur Seðlabankinn keypt
skírteini fyrir 1.052 m.kr. en selt
fyrir 949 m.kr. frá 28. október sl.
Á uppboði spariskírteina í dag var
tekið tilboðum fyrir 260 m.kr. og
var meðalávöxtun í þeim 5%, sem
er um 2,2% lækkun frá síðasta upp-
boði.
Sölutilboð Seðlabankans í nýjustu
flokka 3ja mánaða ríkisvíxla hafa
lækkað um 0,4% _frá 25. október,
úr 7,2% í 6,8%. Á víxluppboði 3.
nóvember sl. varð meðalávöxtun
tekinna tilboða 6,92%, sem var um
1,2% lækkun frá fyrra uppboði.
Ennfremur náðist veruleg lækkun á
6 og 12 mánaða ríkisvíxlauppboði,
en þeir flokkar ríkisvíxla koma í
stað 6 og 12 mánaða ríkisbréfa.
Miðað við uppboð 6 mánaða ríkis-
bréfa í september varð lækkun rúm-
lega 2,2%, en 12 mánaða bréfa um
2,6%.
Með þeim vaxtalækkunum sem
Seðlabankinn hefur beitt sér fyrir á
eftirmarkaði hefur náðst það mark-
mið sem stefnt var að í yfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar frá 29. október
sl., að vextir á verðtryggðum ríkis-
skuldabréfum lækki I 5%, eins og
staðfest var á uppboði spariskírteina
í dag. Með þeim aðgerðum sem
Seðlabankinn hefur nú tilkynnt hafa
verið skapaðar nægilegar forsendur
til að bankar og sparisjóðir fylgi
fyrir sitt leyti eftir þeirri vaxtalækk-
un sem orðið hefur á markaðnum.
Það er athyglisvert I þessu sam-
bandi að verðbólga er nú afar lltil,
t.d. hækkaði framfærsluvlsitala
ekki I nóvember. Hversu varanleg
lækkun vaxta verður veltur, auk
alþjóðlegrar vaxtaþróunar, á inn-
lendri lánsfjáreftirspurn rlkisins og
annarra opinberra aðila á næsta
mánuðum og misserum. í því efni
er mikilvægt að draga úr halla-
rekstri ríkissjóðs og lánsfjáreftir-
spurn húsnæðiskerfisins. Seðla-
bankinn mun fylgja eftir þessari
stefnu I vaxta- og peningamálum
meðan ekki sjást merki um ofþenslu
og verðbólgu.
Bindiskylda í Seðla-
banka á bilinu 3-8%
VIÐSKIPTARÁÐHERRA ákvað 6. nóvember 1993 að veita Seðlabank-
anum rýmkaða heimild til að ákveða bindiskylduhlutfall banka og
sparisjóða, samkvæmt þvf sem fram kemur í fréttatilkynningu frá við-
skiptaráðuneytinu frá því f gær.
Orðrétt segir I frétt ráðuneytis-
ins: „Samkvæmt fyrri heimild við-
skiptaráðherra frá 23. nóvember
1992 gat Seðlabankinn ákveðið
bindiskylduhlutfallið á bilinu 4%-8%
án þess að leita sérstakrar heimildar
hveiju sinni fyrir breytingum innan
þessara marka. í þeirri breytingu
sem nú hefur verið gerð felst að
Seðlabankinn getur ákveðið al-
mennt bindiskylduhlutfall á bilinu
3-8% og 2-8% á bundnum innlánum
og verðbréfum. Seðlabankinn fær
því aukið svigrúm til að lækka bindi-
skylduna auk þess sem sú nýjung
er tekin upp að heimila bankanum
að hafa hana lægri á tilteknum
skuldbindingum bankanna, þ.e.
bundnum innlánum og verðbréfum.
Er þessi nýjung I samræmi við það
sem þekkist erlendis þar sem bindi-
skylduhlutfallið er mismunandi eftir
tegundum skuldbindinga."
I fréttinni segir að með þesBum
breytingum sé íagður grunnur að
þvl að útlánsvextir banka og spari-
sjóða breytist strax I þessari viku
til samræmis við „þá miklu vaxta-
lækkun sem þegar hefur orðið á
verðbréfamarkaði.
Þessar breytíngar bæta afkomu
banka og sparisjóða til þess að gera
þeim kleift að fylgja eftir vaxta-
lækkun á markaðnum sem annars
hefði komið fram I verulegri lækkun
vaxtamunar og þar með verri af-
komu þeirra," segir í niðurlagi
fréttatilkynningar ráðuneytisins.
Rekís hefur hamlað veiðum íslensku skipanna í Smugunni
Vilja reyna fyrir sér á
svæðinu við Svalbarða
ÚTLIT er fyrir að veiðum ljúki x Smugunni í Barentshafi áður en langt
líður þar sem rekís er farinn að hamla veiðum þar. Um tylft skipa er
á veiðum í Smugunni og hafa skipstjórnarmenn fullan hug á því að
einhver skipanna reyni fyrir sér með veiðar á Svalbarðasvæðinu. Að
sögn Kristjáns Ragnarssonar, framkvæmdastjóra LÍÚ, eru veiðar þar
á ábyrgð hvers og eins en hann segir að réttarstaða Norðmanna á
svæðinu hvíli ekki á traustum grunni.
Um tylft skipa er nú að veiðum í
Smugunni og þrjú eru á leið þangað.
Kambaröst SÚ og Barði NK eru á
leið heim úr Smugunni. Að sögn
Jónas Ragnarssonar, framkvæmda-
stjóra hjá Gunnarstindi hf. sem ger-
ir út Kambaröstina, hefur skipið
fískað lítið að undanförnu, fengið frá
nokkur hundruð kílóum upp í 2 tonn
í hali. Hann sagði að rekís hefði
komið í veg fyrir að skipin kæmust
á svæðið þar sem mikið fiskirí var
fyrir skömmu.
Jónas sagði að aðstæður í Smug-
unni væru orðnar svo erfiðar að Iík-
lega færi að styttast í veiðunum
þar. Hann sagði að skipstjórar og
útgerðarmenn hefðu mikinn hug á
að reyna fyrir sér á Svalbarðasvæð-
inu en ljóst væri að því fylgdi nokk-
ur áhætta.
Stjórnvöld áhugalaus
Runólfur Guðmundsson skipstjóri
á Runólfi SH sagði í skeyti fyrir
helgina sama áframhaldi verði veið-
um senn lokið í Smugunni. Hann
segir að skipstjómarmenn velti mikið
fyrir sér þeim möguleika að skip
fari til veiða inn á Svalbarðasvæðið
til að fá úr því skorið hver réttur
íslendinga er til veiða þar. Þyki þeim
að íslensk stjórnvöld hafi ekki sýnt
áhuga á úthafsveiðum og benda á
framgang stjórnvalda þegar veiðar
hófust í Smugunni og varðandi veið-
ar á fleiri úthafssvæðum. Útlit sé
því fýrir að sjómenn verði að taka
frumkvæði í þessu máli.
Kristján Ragnarsson, fram-
kvæmdastjóri Landsambands ís-
lenskra útvegsmanna, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að LÍU hefði
ekki mælt með því að íslensk skip
færu til veiða á Svaibarðasvæðið og
væru veiðar þar á ábyrgð skipstjórn-
armanna sem þær reyndu. Leitað
hefði verið svara um rétt íslendinga
til veiða á Svalbarðasvæðinu í haust
og neikvæð svör komið frá þremur
ráðuneytum; sjávarútvegs, utanrík-
is- og forsætisráðuneyti. Ráðuneyt-
unurn hefði borið saman um að rétt-
arstaðan á friðunarsvæði • Norð-
manna við Svalbarða væri óljós og
mælt gegn því að íslensk skip færu
þangað til veiða.
Ótraust réttarstaða
Kristján sagði að það væri hins
vegar ljóst að réttur Norðmanna á
þessu svæði hvíldi á mjög veikum
grunni og hefði það verið undirstrik-
að í svari íslenskra stjórnvalda á sín-
um tíma. Ekki væri útlit fyrir að
neitt gerðist í málinu nema íslensk
skip gerðu tilraun með að fara inn
á svæðið. Veiðar íslenskra skipa við
Svalbarða væru brot á norskum lög-
um en spurning væri hvort um brot
á alþjóðalögum væri að ræða. Noi'ð-
menn hefðu aldrei fylgt þeim rétti,
sem þeir hefðu tekið sér þarna, með
því að taka skip fyrir ólöglegar veið-
ar heldur hefðu þeir farið samninga-
leiðina, sem benti til þess að þeir
teldu réttarstöðu sína ekki trausta.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
AGNES BRAGADÓTTIR
FRA fundi stjórnenda Seðlabankans með fréttamönnum í gær. Frá hægri eru: Jón Sigurðsson, seðla-
bankastjóri og formaður bankastjórnar Seðlabankans, Yngvi Örn Kristinsson og Már Guðmundsson.
Starfskjör viðskipta-
banka bætt umtalsvert
ÞÓTT viðskiptabankar og sparisjóðir komi til með að verða fyrir
miklum tekjumissi, vegna 2% raunvaxtalækkunar, sem taka mun
gildi næstkomandi fimmtudag, gera nýjar ákvarðanir Seðlabanka
Islands um lækkun bindiskyldu, hækkun vaxta á bindiskyldu og lækk-
un lausnfjárkvaðar það uð verkum, að starfsskilyrði banka og spari-
^jóða batna með umtalsverðum hætti. Samtals losar Seðlabankinn
um 8,4 miiyarða króna, sem þjálpar bönkum hvað afkomu varðar
um nálægt 400 miiyónlr króna á þessu ári, en rýrir afkomu Seðla-
bankans að sama skapi. Bankarnir fá nú helmlld til þess að te|ja
húsbréfaeign að ákveðnu marki tit lausafjár. Litið er þannig á að
þesBar ákvarðanir eru staðfesting þess að veruiegar breytingnr hafa
átt sér stað i efnahugsiifi og á fjárinagnsmarkaðinum, Stjórnendur
Seðlabanka og viðskiptabanka og spuritjóða funduðu um helgina,
fyrst á laugardag og svo aftur á sunnudug, þar sem samkomulag
tókst með aðilum með hvaða hætti Seðiabanki breytir og bætir starfs-
kjör viðskiptabanka.
Það að bindiskylda bankanna í
Seðlabanka er lækkuð úr 5% í 4%,
jafngildir 20% lækkun bindiskyld-
unnar. Auk þess lækkar bindiskylda
niður í 2,5% á bundnum innstæðum
og verðbréfum. Miðað við að tæplega
10 milljarðar króna eru bundnir I
Seðlabanka, samkvæmt reglum um
bindiskyldu, jafngildir þessi lækkun
því að losað er um 2,9 milljarða
króna, sem bankar og sparisjóðir fá
þannig til betri ávöxtunar en þeir
íjármunir hafa notið hingað til.
150 milljóna króna
afturvirkar vaxtabætur
sem eingreiðsla
Þá hefur Seðlabankinn fallist á
þá ósk viðskiptabankanna að hann
greiði hærri vexti af bindiskyldunni
í ár. Vextir á bindiskyldu hafa verið
3,5%, en verða nú 5%. Jafnframt
fellst Seðlabankinn á að vaxtahækk-
un þessi verði afturvirk, aftur til
1. janúar síðastliðins. Þetta þýðir í
auknum tekjum bankanna á þessu
ári samtals um 150 milljónir króna.
Um 55 milljónir þessara greiðslna
munu koma í hlut Landsbankans
og um 30 til íslandsbanka, sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins. Hér er um eingreiðslu að ræða,
þannig að frá 1. janúar 1994 verða
aftur greiddir 3,5% vextir af bindi-
skyldunni.
Lausafjárkvöð er lækkuð úr 12%
í 10%. Samtals hafa bankar og
sparisjóðir verið með það sem skil-
greint er sem laust fé upp á 24
milljarða króna. Við þessa breytingu
lækkar lausafjárskyldan um 3,5
milljarða króna, auk þess sem bank-
arnir fá nú heimild til þess að telja
til lausafjár húsbréfaeign sína, sé
hún innan við 2,5% af reiknigrunni
lausaijárhlutfalls I stað 2% sem gilt
hefur, og 60% húsbréfaeignarinnar
umfram 2,5% teljast til lausafjár í
stað 50% slíkrar eignar hingað til.
Er áætlað að um 2 milljarðar króna
í húsbréfaeign nýtist bankakerfinu
sem laust fé, samkvæmt þessum
nýju reglum. Þar er hreint ekki um
svo lítinn ávinning að ræða, því til
dæmis Landsbankinn, sem er við-
skiptavaki fyrir húsbréf, þarf að
kaupa húsbréf fyrir allt að 500 millj-
ónir króna á mánuði ef svo ber undir.
Missa nálægt 200 milljónuni
í tekjur
Bankarnir hafa látið reikna út
hversu mikið þeir koma til með að
missa I tekjum við það að lækka
raunvexti um tvo hundraðshluta, og
samkvæmt þeim útreikningum
munu bankarnir tapa nálægt 200
milljónum króna á mánuði, vegna
lækkunar á verðtryggðum reikning-
um. Að vísu verður að hafa ákveð-
inn fyrirvara, í sambandi við þessar
’tölur, vegna þess að bankarnir munu
nú á næstunni skoða ákveðin atriði
og taka á, samkvæmt því sem fram
kemur í yfirlýsingu ríkisstjórnarinn-
ar frá því 29. október síðastliðinn.
Þar má nefna atriði eins og að taka
upp markaðsviðmiðun á óverð-
tryggðum inn- og útlánum; að
ákveða fasta vexti á verðtryggðum
lánum til lengri tíma; að samræma
út- og innlánakjör, þannig að áhætta
og eðli inn- og útíánaviðskipta end-
urspeglist í vöxtum einstakra inn-
og útlánsflokka. Auk þess munu
bankamir leita enn frekari hagræð-
ingar í rekstri, til þess að draga úr
rekstrarkostnaði- Talsmenn banka-
kerfisins segja að því sé ekki hægt
að slá föstu nú, hversu mikill tekju-
missirinn verður af raunvaxtalækk-
uninni. Segja að þegar þau atriði
sem hér að framan voru nefnd hafi
verið undirbúin og þeim verið hrint
$ framkvæmd, ættu linur að skýrast
að því leyti.
Áð þvl er varðar spurninguna um
hvort ákveða beri fasta vexti á verð-
tryggðum lánum til lengri tlma, er
það mat Seðlabankans, samkvæmt
þvt sem Jón Slgurðsson sagði á fundl
með fréttamönnum t gœr, að ekki
sé hyggilegt að taka sltka ákvörðun
á meðan mönnum finnist raunvaxta-
stigið vera mjög hátt. „Ég held uð
sltka ákvörðun ætti ekki að taka,
fyrr en menn eru sammála um að
vextifnir séu komnir í langttmajafn-
vægi, hvenær sem það nú verður,"
sagði Jón.
Jákvæð áhrif til lengri tíma
Það er mat bankanna, að þótt
tekjumissirinn vegna raunvaxta-
lækkunar verði meiri til að byija
með en vaxtabótin frá Seðlabanka
upp á 150 milljónir króna, muni já-
kvæðu áhrifin af raunvaxtalækkun
skila sér og rfflega það, þegar til
lengri tíma er litið. Þannig meta
bankamir að raunvaxtalækkun, nú
um 2% og ef væntingar ganga eftir
enn frekari raunvaxtalækkun síðar,
muni skila sér í því að minna verði
um útlánatöp en áður og auðveldara
verði að selja eignir sem bankar
hafa þurft að leysa til sín á uppboð-
um.
Það mun nú vera sameiginlegt
mat bankakerfisins, viðskiptabanka,
sparisjóða og Seðlabanka, að nú
þegar raunvextir verða lækkaðir
með svo afgerandi hætti, hafi pen-
ingakerfíð lagt sitt af mörkum, en
eftirleikurinn verði í höndum þeirra
sem stýra ríkisfjármálunum. Hvort
raunvaxtalækkunin verður viðvar-
andi, sé algjörlega undir því komið
að ríkinu takist að hemja lánsfjár-
þörf sína og draga til muna úr henni.
Það verði alfarið á ábyrgð rikisins
að sjá til þess að raunvaxtastig ijúki
ekki upp á nýjan leik.
Jón Sigurðsson seðlabankastjóri
sagði á fundi með fréttamönnum í
gær, þegar hann var spurður hvort
hann teldi að um enn frekari raun-
vaxtalækkun gæti orðið að ræða á
næstunni: „Við látum okkur þetta
skref nægja að svo stöddu. Þetta
er stórt skref og við viljum tryggja
fótfestuna eftir að það hefur verið
stigið, áður en við tölum um frekari
lækkun.“
Vísitala
óbreytt
FRAMFÆRSLUVÍSITALÁN í
nóvembermánuði er 170,8 stig
samkvæmt útreikningi Kauplags-
nefndar og er óbreytt frá október-
mánuði. Síðustu tólf mánuði hefur
vísitalan hækkað um 5,8%. Hækk-
un hennar undanfarna þrjá og sex
mánuði samsvarar 3,8 og 4,7%
verðbólgu á heilu ári.
Við útreikning vísitölunnar kom í
ljós að matvörur hafa hækkað milli -
mánaða um 0,3% sem olli 0,04%
hækkun vísitölunnar og föt og skó-
fatnaður hafa hækkað um 0,5% sem
hafði í för með sér 0,03% vísitölu-
hækkun. Á móti þessu lækkaði hús-
næðiskostnaður um 0,4% er svaraði
til 0,06% lækkun vísitölunnar og 1%
lækkun á bensíni olli 0,04% lækkun
hennar.
---» ♦—♦--
Töluverð
síldveiði
TÖLUVERÐ síldveiði var í fyrrinótt
eftir brælu á síldarmiðunum við
Austurland um helgina. Um 62 þús-
und tonn af síld hafa borist á land
á vertíðinni og eru mörg skipanna
langt komin með kvóta sinn.
Húnaröst RE landaði 300 tonnum
á Höfn I gær. Að sögn Hákonar
Magnússonar skipstjóra er síldin
heldur smærri en verið hefur. Hann
sagði að stærri skipin hefðu aflað
vel I fyrrinótt en verr gengið hjá
minni skipunum. Mörg skipanna eru
nú langt komin með kvóta sinn á
vertíðinni.
Mikil atvinna
Að sögn Jóhanns K. Sigurðssonar
hjá Slldarvinnslunni hf. Neskaupstað
hefur slld verið flökuð I B þúsund
tunnur og söltuð I 8 þúsund tunnur
lijá fyrirtækinu það sem af er vertlð-
inni. Hann sagði að slldin hefði skap*
að mikla atvinnu á staðnum og oft
hefði verið yfirvinna vegna síldar-
vinnslunar.
---♦ -♦ ♦
Rafmagnsveita
Reykjavíkur
30% lækkun
vinnuljósa-
rafmagns
RAFMAGNSVEITA Reykjavíkur
hefur lækkað verð á rafmagni til
húsbyggjenda, svokallað vinnu-
ljósarafmagn, og er það nú selt á
sama taxta og til almennrar notk-
unar. Lækkunin nær til um 2.350
orkukaupenda og er hún að með-
altali um 27%. Á þriggja ára bygg-
ingatíma er lækkunin um 20 þús-
und krónur eða 31%, samkvæmt
upplýsingum Rafmagnsveitunnar.
í fréttatilkynningu frá Rafmagns-
veitunni kemur fram að á undanförn-
um árum hafi því markmiði að mestu
verið náð að afhenda raforku í ný-
byggingarhverfum frá varanlegu
dreifikerfí. Umtalsverð hagræðing
og breytingar verði nú á rafmagns-
eftirliti. Fram kemur að óánægju
hafi gætt hjá húsbyggjendum sem
flutt hafi inn í hús en þurft að greiða
hærra verð vegna þess að raflagnir
hafi ekki verið að fullu frágengnar.
Við það bætist umstand og óþægindi
viðskiptavina vegna taxtabreytinga.
Að dómi Rafmagnsveitu Reykjavíkur
er hér ekki aðeins um verðlækkun
að ræða heldur einnig bætta þjón-
ustu.