Morgunblaðið - 09.11.1993, Blaðsíða 44

,44
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. NÓVEMBER 1993
„Hcmrt stal /5~ mU/jónctryij herrzr^
clomajrL' oq t/iLL jatcL $tg
seJcasv ge<?n re-tzldetingugerécxsinna."
Með
morgunkaffinu
Já, ég hljóp á eftir þeim í
gamla daga, en ég man ekki
hvers vegna...
Ást er..
8-2.6
að búa til sína eigin paradís.
TM Reg. u.S Pat Otf. —all rights reserved
° 1993 Los Angeles Times Syndicate
1126 teP
Ég verð að fá þær úr hreins-
unin fyrir lokun í kvöld.
HOGNI HREKKVISI
p|ipir0tmíjfe5>tíí>
BRÉF TEL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Vextir og þjóðfélagið
og hvað tekur við?
Frá Gísla Þorsteinssyni:
Markaðurinn ræður vöxtum
Viðurkennd staðreynd, ekki satt.
Hver er markaðurinn? Lítum nánar
á hann. Aðilar þessa markaðar eiga
það sameiginlegt að vilja öðlast ein-
hver veraldleg gæði ... sumir áður
en þeir hafa aflað fjár til að stað-
greiða þau og svo hinir, sem fjár-
magnið hafa — lánveitendur. Þeir
sem tilbúnir eru til að fórna veraldleg-
um gæðum um stundarsakir og af-
henda þau til annarra lántakenda.
Fyrir þessa fórn krefjast lánveitendur
einhvers endurgjalds, þ.e. vaxta.
Þetta virðist sanngjarnt. Vaxtapró-
sentan sem lánveitendur fara fram á
hlýtur því að ráðast af því hversu
mikið lánveitendur telja sig glata af
veraldlegum gæðum með því að af-
henda öðrum (lántakendum) sitt fé.
Á hinn bóginn hversu mikið lántak-
endur telja sig geta hagnast á því
að taka lán þrátt fyrir að þurfa að
borga af því fé endurgjald — vexti.
Hverju fórnar lánveitandinn?
Lánveitandi gæti í stað þess að
Benedikt Davíðsson, forseti ASÍ
var ekki sannfærandi í frétta-
viðtali við ríkissjónvarpið í fyrra-
kvöld, þegar hann var að útskýra
hvers vegna verkalýðshreyfingin
hefði valið leið lækkunar matarskatt-
anna svonefndu í stað þess að kjósa
hækkun skattleysismarka og hækk-
un persónufrádráttar eins og ríkis-
stjómin hafði boðið upp á. í samtal-
inu var Benedikt að verjast gagnrýni
formanns Alþýðuflokksins, sem fram
kom á flokksstjórnarfundi flokksins
sl. laugardag vegna þessarar ákvörð-
unar verkalýðssamtakanna.
Hækkun skattleysismarka og
hækkun persónufrádráttar þýddi
aukið ráðstöfunarfé fyrir fólk og þá
ekki sízt láglaunafólk eftir því, sem
Jón Baldvin hélt fram og hefur þá
væntanlega haft einhveija vitneskju
lána keypt sjálfur fjárfestingartæki,
s.s. jarðýtu, vörubíl eða bát og reynt
að hagnast á rekstri þessara hluta.
Hagnaðarvon lánveitenda er alltaf
háð óvissu og oftar en ekki fínnst
honum þægilegra að lána sitt fé og
láta aðra um áhættuna af rekstri svo
fremi það fé er hann lánar sé vel
tryggt. Lántakandi hugsar á svipaðan
hátt. Tökum dæmi: Maður nokkur á
árabát og rær til fiskjar. Hann hugs-
ar sem svo ... ef ég ætti stóran mót-
orbát þá gæti ég sótt á betri mið í
verri veðrum og fiskaði miklu meira.
Hann ákveður að taka lán og kaupir
mótorbát. Vonir hans eru miklar. Eg
get auðveldlega greitt vexti af þessu
láni með auknum gróða.
Á þessum tímapunkti mætast ósk-
ir lánveitendanda og lántakanda —
vaxtastigið verður til. Það sem gerst
hefur ... báðir aðilar hafa fundið
ásættanlegt endurgjald og báðir
munu græða en svo má segja.
En lífið er ekki lína sem dregin
er eftir reglustiku. Það kemur
kannski að því — oftar en ekki að
athafnamaðurinn er bátinn keypti var
full bjartsýnn eða hélt ekki nógu vel
á spöðunum. Eins gæti líka farið að
hann græddi ótæpilega og þá hefði
lánveitandi betur sjáifur farið út í
rekstur.
Er vaxtamyndun á þennan hátt
hér á landi? Svo segir mér hugur að
fleiri öfl komi hér við sögu.
Hafi fjárfestirinn, sá er lánið tók,
verið maður óhóflega bjartsýnn, ein-
hver sem ekki sá fyrir ýmiss konar
aðgerðir stjórnvalda, s.s. kvótakerfi,
boð og bönn, óáran o.fl.; maður er
ofmat hagnaðinn af rekstrinum og
kemst fljótlega að því að tekjur
hrökkva ekki fyrir gjöldum og þá á
hann aðeins tvær leiðir. Að láta
hengja sig ... finidó eða leggja leið
sína á ný til lánveitanda og fá leng-
ingu á ól þeirri er um háls hans hef-
ur verið brugðið. Bráðum kemur betri
tíð með blóm og gróða ... hugsar sá
góði maður. Þegar á þetta stig er
komið þá semur lántakandinn, sá er
í snörunni er, ekki um eitt né neitt.
Lánveitandinn hefur nú tögl og
hagldir og hans eina vandamál er
hvort skal ek láta hann lifa og reyna
að mjólka hann meðan eitthvert líf
með honum leynist og er ekki
gustukaverk að lána honum lúku eða
svo ef vera mætti að eitthvað tuttlað-
ist úr honum. í þessu hlutverki standa
nú í dag lánastofnanir myrkranna á
milli og vaxtaprósentan ... hún er
ekki borin undir lántakandann í snör-
unni.
En eitt er skondið við þetta ... því
deyi nú sá er í snörunni hangir og
engi býðst til að greiða hans skuldir
þá vill svo einkennilega til að lánveit-
andinn, sérílagi bankar, hækkar end-
urgjaldið á þeim er eftir lifa.
Því eins og við vitum þá er banki
bústólpi. Banki verður að lifa. Deyi
hann hver á þá að lána fé til allra
þeirra bjartsýnu manna, sem stoðugt
endurnýjast upptendraðir af misbjört-
um mýrarljósum sem skína við þeim
handan við næsta leiti og
þarnæsta ...
Niðurstaðan af þessu er því þessi:
Náist ekki að sjúga nægjanlegt blóð
úr þeim dauðum skal tönnum hoggið
í þá er eftir lifa ... Því blóðs er þörf
bönkum vorum, því deyi þeir deyr
þjóðin.
Og bankarnir eiga fólkið og fólkið
bankana og deyi það allt blasa jósku
heiðarnar við okkur. Þá ségi ég (og
þjóðin tekur undir): „Við erum komin
heim Margrét Þórhildur Friðriksdótt-
ir“ og á nærklæðunum skellum við
okkur niður á næstu krá í Köben og
pöntum einn lítra af Elefant meðan
við náum áttum.
GÍSLI ÞORSTEINSSON,
Strandvegi 31,
Vestmannaeyjum.
Athugasemd við frétt
um opnun tilboða í
vegagerð við Andakíl
Frá Birgi Guðmundssyni:
FRAM kemur í frétt frá Diðrik Jó-
hannssyni, Hvannatúni, að kafli þessi
hafi ekki verið kynntur heimamönn-
um fýrir útboð og hreppsnefnd hafi
fengið stuttan umsagnarffest.
Það er alrangt hjá fréttaritara að
■kaflinn hafi ekki verið kynntur
heimamönnum. Landeigendur hafa
samþykkt veglínuna og hreppsnefnd.
Einnig var veglínan lauslega kynnt á
almennum fundi í Brún í Bæjarsveit
22. maí 1991.
Á fjölmennum fundi í Brún í Bæj-
arsveit, 22. maí 1991, kynnti Vega-
gerðin hugmyndir að nýrri veglínu
frá Seleyri að Tunguá og einnig var
í umræðtím sagt frá því að frá
Tunguá að Hvanneyri myndi gamli
vegurinn verða endurbyggður svo til
á sama stað. Engar mótbárur komu
fram á fundinum.
Kaflinn frá Tunguá að Hvanneyri
var síðan hannaður vetur og sumar
1992-1993 og var haft samband við
landeigendur, óskir þeirra skoðaðar
og teknar inn í hönnunina eins og
venja er og var veglínan samþykkt
frá þeirra hendi. Nýja veglínan er að
mestu á gamla vegsvæðinu, beygjur
samt verulega mýktar og felldar bet-
ur jnn í landslag.
Á hönnunartíma bárust engar at-
hugasemdir frá heppsnefnd né öðrum
um væntanlega vegagerð.
Þann 5. október 1993 var hrepps-
nefnd send tillagan að veglínu og ósk
um framkvæmdaleyfi, en það er regl-
an þar sem ekki er um skipulegt
svæði að ræða. Að sjálfsögðu hefði
þessi kafli verið sérstaklega kynntur
fyrir heppsnefnd og/eða á almennum
fundi, ef um það hefði verið beðið.
Bréf kom síðan frá hreppsnefndinni
dags. lö.október 1993, þar sem hún
samþykkir vegsvæðið fyrir sitt leyti
og gefur framkvæmdaleyfi.
BIRGIR GUÐMUNDSSON,
Vegagerð ríkisins,
Borgarbraut 66,
Borgarnesi.
Yíkveiji skrifar
um hugsanlega útfærslu þessarar
leiðar, sem ekki hefur verið skýrt frá
opinberlega. Þótt það sé vissulega
rétt, að lækkun matvöruverðs skiptir
fólk miklu máli er hætt við, að sú
lækkun verði ekki eins á hreinu og
hækkun skattleysismarka og hækk-
un persónufrádráttar hefði verið auk
þess sem sú leið hefði gefið fólki
kost á því að ráða því sjálft hvernig
það ráðstafaði þeim viðbótarfjár-
munum. Þetta voru hörmuleg mistök
hjá verkalýðssamtökunum.
xxx
Guðmundur Árni Stefánsson
sagði í samtali við Morgun-
blaðið í fyrradag að útlendinga furð-
aði á því, að 5% íslendinga hefðu
farið í áfengismeðferð. Þetta svar
ráðherrans vekur upp spurningar um
það, hvort fólk sé að fara í áfengis-
meðferð sem ekki er ástæða til að
gangist undir slíka meðferð. Er það
hugsanlegt?
Þá vekur það líka athygli í fyrr-
nefndu viðtali við heilbrigðis-
ráðherra, að hann telur lyfjainnkaup
óþarflega dýr vegna þess, að þau
fari fyrst og fremst i gegnum Dan-
mörku. Getur það verið að við séum
enn á nýlendustiginu í innkaupum á
lyfjum?! Alkunna er, að Danir hafa
lengi hagnast á því að vera milliliðir
um vörusölu til íslands. Getur það
verið að svo sé enn varðandi lyfin?
Lyfjainnflytjendur verða að svara
þessu.