Morgunblaðið - 22.05.1994, Síða 11

MORGUNBMÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1994 ' B 11
jöf, og er sagt, að þetta hafi allt
verið þvegið og þurrkað á þessum
stað.
I Heljarkinn, klettabelti fyrir aust-
an Stofuna, er stór grastó, sem nefnd
er Ábótasæti. Aðstæðum svipar til
staðar í Skálholti, þar sem nefnt er
Þorlákssæti. Gæti þetta bent til þess,
að hinir vígðu menn fyrri tíða hafi
gjaman sótt til skjólgóðra staða utan
dyra, er þeir sátu og hugleiddu æðri
sannindi.
Norðaustur af Viðeyjarklaustri er
Klausturhóll. Ekki vita menn tilefni
nafnsins, en e.t.v. leiða fornleifa-
rannsóknir eitthvað í ljós um það.
Siðbreytingin
Siðbreyting Lúthers komst fyrr á
í Danmörku en hér. Henni fylgdi
það, að konungur lagði undir sig all-
ar klaustraeignir. Munu konungs-
menn þegar hafa hugsað gott til
glóðarinnar hér á landi einnig. Það
fór og svo, að þeir gátu ekki beðið
lögformlegrar siðbreytingar, sem
varð í Skálholtsstifti árið 1540 en
1550 í Hólastifti. Aðfaranótt hvíta-
sunnudags árið 1539 gengu menn
fógetans á Bessastöðum á land í
Viðey, rændu þar og rupluðu og
fluttu flest fémætt með sér til Bessa-
staða. Ábóti var ekki heima, en þeir,
sem í Viðey voru, flýðu í land á tveim-
ur bátum, sem nefndir voru eftir
tveimur af dýrlingum Viðeyjarkirkju,
Tumáskolli og Maríusúð. (Bátur
ráðsmannsins í Viðey nefnist nú
Tumáskollur, en farþegafetjan heitir
Maríusúð.) Þessar aðgerðir lömuðu
að sjálfsögðu alla starfsemi klaust-
ursins, en þó munu bræður hafa
fengið að vera þar áfram til æviloka,
ef þeir vildu, eins og venjan var í
öðrum klaustrum. Þau voru látin
deyja út:
En 11 árum eftir þetta gerðist
annar óvæntur atburður í Viðey. Á
sinni miklu herfór hér um Suður-
land, árið 1550, kom Jón biskup
Arason til Viðeyjar, rak Dani á brott
og endurreisti, enduivígði bæði klau-
strið og kirkjuna og kom aftur á
reglulifnaði. Mælti hann meira að
segja fyrir um byggingu virkis í Við-
ey, klaustrinu til vamar. Er talið að
enn sjái fyrir því á svonefndum Virk-
ishöfða. I þessari Viðeyjarför kvað
biskup hina þekktu vísu:
Víkur hann sér í Viðeyjarklaustur,
víða trúi ég hann svamli,
hinn gamli.
Við danska var hann djarfur og hraustur,
dreifði þeim á flæðarflaustur
með brauki og bramli.
En virkið kom ekki að gagni og
klausturstarfið lagðist fljótlega niður
aftur, því herra Jón var tekinn af lífi
í Skálholti um haustið þetta sama
ár, og þar með var siðbreytingin orð-
in að staðreynd í báðum biskups-
dæmum landsins.
Kaþólsk messa í Viðey í
fyrsta sinn eftir siðaskipti
Um miðja síðustu öld, u.þ.b. 300
árum síðar, hófst aftur rómversk-
kaþólskt trúboð á íslandi. Um all-
marga áratugi hefur kaþólski söfn-
það áherslu, að Viðeyjarkirkja sé
opin öllum kristnum mönnum til
helgihalds. Á það ekki síst við um
rómversk-kaþólska menn, sem svo
lengi gerðu þar garðinn frægan. Það
er því ánægjuiegt, að í ráði er að
flytja eina eða tvær kaþólskar mess-
ur í Viðey á þessu ári.
Opnunartími og ferðir út í
Viðey
Viðeyjarferðir annast um flutn-
inga til og frá Viðey. Siglingin tekur
5-7 mfnútur. Yfir sumarið, frá 1.
júní til 15. september, eru fastar
ferðir síðdegis, en á öðrum árstímum
er farið eftir þörfum. í Viðeyjarstofu
er rekið veitingahús, sem einnig hef-
ur fasta opnunartíma yfir sumarið,
en er annars opið fyrir hópa, sem
þangað vilja koma. í Viðeyjarnausti
er einnig góð aðstaða fyrir hópa, sem
vilja fara og grilla, en hafa jafnframt
húsaskjól og aðstoð við matreiðslu.
Fjölskyldufólki hefur verið leyft að
tjalda í Viðey, og þar eru tveggja
tíma gönguferðir með leiðsögn alla
laugardaga yfir sumartímann og
staðarskoðun á sunnudögum. Messur
hefjast um hvítasunnu og eru svo
aðra hveija helgi fram á haust. Kirkj-
an er einnig mjög vinsæl til hjóna-
vígslna og skírna. Ýmis önnur þjón-
usta stendur til boða, en um þetta
allt er hægt að fá nánari upplýsingar
hjá staðarhaldara Viðeyjar í síma
680573.
Séra Þórir er staðarhaldari í
Viðey, Kolbrún María rekur
fyrirtæki í Reykjavík og er í
kaþólska söfnuðinum.
Úr kirkjunni í Viðey
Séra Þórir Stephensen, kaþólski biskupinn herra Al Jolson
og séra Patrick Breen.
uðurinn hér á landi haft sinn eigin
biskup, sem nú er kenndur við
Reykjavík. I áranna rás hefur orðið
mjög gleðileg þróun í samkirkjulega
átt hérlendis, þannig að vinátta og
samvinna hefur farið vaxandi í sam-
skiptum kirkjudeildanna. Herra Alf-
red Jolson Reykjavíkurbiskup, sem
nú er nýlátinn, gerði allt sem í hans
valdi stóð til að efla hin hlýju tengsl
og naut við það góðrar samvinnu
hinna lúthersku biskupa íslands,
herra Péturs Sigurgeirssonar og
herra Ólafs Skúlasonar. Einn af
ánægjulegustu atburðunum á bisk-
upsferli Jolsons var, er hann náði
því að fá að syngja fyrstu rómversk-
kaþólsku biskupsmessuna í Viðey,
síðan herra Jón Arason endurvígði
kirkjuna og klaustrið árið 1550.
Þetta gerðist fyrsta vetrardag, 23.
október 1993, er biskup flutti brúðar-
messu í Viðeyjarkirkju. Sr. Patrik
Breen, sóknarprestur í Landakoti,
aðstoðaði hann og sr. Þórir Stephen-
sen, staðarhaldari í Viðey, flutti
hjónavígsluræðuna. Þessi sögulegi
atburður var ekki aðeins merk viðbót
við mikla sögu Viðeyjar. Hann verð-
ur einnig ógleymanlegur öllum, sem
tóku þar þátt.
Forráðamenn Viðeyjar hafa lagt á
Nokkur ártöl í
sögu rómversk-
kaþólsks siðar
á íslandi
Nokkrir landnáms-
menn frá írlandi,
Skotlandi og
Suðureyjum voru
kristnir eins og Helgi bjóla,
Helgi magri, Auður djúpúðga,
Ketill fíflski og Örlygur gamli.
Ýmsir íslendingar létu skírast
fyrir kristnitöku á Alþingi.
1000: Kristnitaka með laga-
setningu Alþingis á Þingvöll-
um 24. júní.
1020: Allsheijarkirkja. reist
á Þingvöllum sem er gjöf frá
Ólafi Haraldssyni Noregskon-
ungi.
1551: Lúthersk kirkjuskipan
lögtekin í Hólabiskupsdæmi.
Rómversk-kaþólskur siður er
bannaður á íslandi allt til árs-
ins 1874. Ýmsir kaþólskir sið-
ir og hlutir varðveitast en mik-
ið glatast af kirkjugripum, rit-
máli, tónlist og myndlist.
1855-57: Bertel Högni
Gunnlaugsson og Ólafur
Gunnlaugsson eru skírðir að
kaþólskum sið. Ólafur fær
áheyrn hjá Píusi IX páfa og
afhendir álitsgerð sína um
endurreisn kaþólskrar kirkju á
Islandi. Hann bendir m.a. á
þörf franskra sjómanna á ís-
landsmiðum fyrir andlega
þjónustu.
Maí 1857: Starfsemi róm-
versk-kaþólskrar kirkju hefst
að nýju á íslandi með því að
til Fáskrúðsfjarðar koma
Frakkinn sr. Bemard og ít-
alski presturinn Odenino
ásamt Ölafi Gunnlaugssyni.
Fyrstu árin dveljast þeir að
mestu á Seyðisfirði.
1859: Sr. Bernhard kaupir
jörðina Landakot í Reykjavík.
3. apríl 1864: Fyrsta mess-
an sungin í nýsmíðaðri kapellu
í Landakoti.
1902: St. Jósefsspítali vígð-
ur. Þetta var fyrsta sjúkrahús-
ið með nútímasniði á íslandi
og þjónaði eitt öllu landinu til
ársins 1930.
1909: Landakotsskóli vígður
og tekur til starfa í húsi sem
enn er notað.
THL RÁRISARMEÐ F14JGLEKMUM • TIL PARISAR MEÐ FLUGLEIÐUM • TILPV9SAKiMED FIJUGIJEIDOSiB • TIL PARÍSAR
á manninn í tvíbýli í 4 daga og 3 nsctur á Homc Plazza.
Hafðu samband við söluskrifstofur okkar, umboðsmenn um
allt land, ferðaskrifstofumar eða í síma 690300
(svarað mánud. - föstud. ffá kl. 8 - 19 og á laugard. frá kl. 8 - 16.)
46.155 kr.* á manninn í viku m.v. 2 í bíl í A-flokki.
Náðu þér í ferðabæklinga Flugleiða,
Út í heim og Út í sól.
* I;lu£vallarskattar innifaldir. 14 daga bókunarfyrirvari.
FLUGLEIDIR
Traustur tslenskur ferðafélagi
** Flugvallarskatrarekki innifaldir. 21 dags bókunarfyrirvari.
TIL FMtíSAK IIED FLJL')OLiEIi3ÍLIM • TIL PARÍSAR MEÐ FLUGLEIÐUM • TTHLIP