Morgunblaðið - 14.09.1994, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
MIÐVIKUDAGUR 14. SEPTEMBER 1994 17
Embætti framkvæmdastjóra NATO
Samstaða sögð
hafa myndast
um Willy Claes
Opinber afstaða íslands og annarra
NATO-ríkja liggur ekki fyrir
FULLVÍST má heita að Willy Cla-
es, utanríkisráðherra Belgíu, verði
næsti framkvæmdastjóri Atlants-
hafsbandalagsins
(NATO). Nýtur hann,
að sögn heimildar-
manna Reuters-
fréttastofunnar,
stuðnings flestra Evr-
ópuríkja auk Banda-
ríkjanna. Opinber af-
staða ríkisstjórnar ís-
lands liggur ekki fyrir,
frekar en annarra að-
ildarríkja sem ekki
hafa teflt fram manni
í þetta háa embætti
en Davíð Oddsson for-
sætisráðherra kvaðst
í gær telja að kveðið
væri of fast að orði í
fréttaskeyti Reuters.
Viðmælendur
fréttastofunnar bæði í
Lundúnum og Brussel kváðust
ætla að þeir tveir aðrir sem orðað-
ir hafa verið við embættið, Hans
van den Broek frá Hollandi og
Thorvald Stoltenberg hinn norski,
myndu draga sig í hlé, hugsanlega
á allra næstu dögum. Verði raun-
in sú mun Willy Claes verða næsti
framkvæmdastjóri bandalagsins
og taka við af Manfred Wörner,
sem lést í ágústmánuði, 59 ára
að aldri.
Samráð ESB-rílga
Sömu heimildarmenn sögðu að
samþykki Bandaríkjanna lægi fyr-
ir færi svo að Evrópuríkin yrðu
almennt sátt um að bjóða Claes
starfið. Til þyrfti að
koma að eitthvert aðild-
arríkið beitti neitunar-
valdi til að hann hreppti
ekki embættið. Frakkar
stungu fyrstir upp á
belgíska utanríkisráðherranum og
fékk hann mikinn stuðning á fundi
utanríkisráðherra Evrópusam-
bandsríkjanna (ESB) 12 um síð-
ustu helgi. Af þeim 12 ríkjum sem
þar áttu fulltrúa eru 11 aðilar að
Atlantshafsbandalaginu.
Sinnaskipti
Þjóðverja
Sagt er að Þjóðveijar hafi upp-
haflega ákveðið að styðja Thor-
vald Stoltenberg, fyrrum utanrík-
isráðherra Noregs og núverandi
sáttasemjara Sameinuðu þjóðanna
í fyrrum Júgóslavíu, en stjórnvöld
í Bonn hafi skipt um skoðun þeg-
ar í ljós kom hversu almennur
stuðningur var við
framboð Willy Claes.
Hans van den Broek,
sem fer með utanríkis-
mál í framkvæmda-
stjóm Evrópusam-
bandsins, þykir enga von eiga
ekki síst þar sem hollensk stjórn-
völd munu hafa lýst yfir því að
þau hyggist styðja Belgann títt-
nefnda.
Danir hafa á hinn bógin stutt
Norðmenn og frambjóðanda
þeirra. Hermt er að Norðmenn
hyggist ekki leggja árar í bát
þótt illa horfi i máli þessu en þeir
telja sig eiga nokkurt tilkall til
embættisins. Er Wörner var valinn
framkvæmdastjóri 1988, fyrstur
Þjóðveija, þótti Káre Willoch, fyrr-
um forsætisráðherra
Noregs, lengi sigur-
stranglegur.
Embættismenn
sögðust helst fínna
Stoltenberg það til
foráttu að vafasamt
væri hvort hann gæti
komið fram sem tals-
maður NATO á nægi-
lega sannfærandi hátt
og stjórnað fundum
með tilhlýðilegri rögg-
semi. Kváðust þeir
telja að Norðmenn
myndu una þessari
niðurstöðu þótt tæp-
ast yrði hún til þess
fallin að vekja _ al-
menna gleði í Ósló.
Þess væri að vænta
að ákvörðun lægi fýrir fljótlega,
hugsanlega síðar í þessum mánuði.
íslendingar ekki lýst
stuðningi við neinn
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins hefur komið fram sú
skoðun að óeðlilegt megi teljast
að Willy Claes hljóti embættið þar
eð fyrir liggi að Belginn Mark
Eyskens, fyrrum ráðherra, verði
næsti framkvæmdastjóri Vestur-
Evrópusambandsins (VES), varn-
arbandalags nokkurra Evrópu-
sambandsríkja.
Davíð Oddsson forsætisráð-
herra sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær að það sætti einkum
tíðindum að nú væri tal-
ið útilokað að Hollend-
ingar hrepptu embættið.
íslendingar hefðu ekki
lýst yfir stuðningi við
neinn þeirra sem orðaðir
hefðu verið við starfið en óform-
legar þreifingar hefðu farið fram
á vettvangi NATO. Málið bæri að
ræða á þeim vettvang en ekki
öðrum. Forsætisráðherra kvaðst
telja að ekki bæri að tengja fram-
kvæmdastjórastarfið við aðrar
stjómunarstöður á Evrópu- eða
alþjóðavettvangi og kvaðst líta svo
á að ofsagt væri í skeyti Reuters-
fréttastofunnar að niðurstaða lægi
því sem næst fyrir.
Samningamaður
góður y
Willy Claes er sósíalisti og hefur
verið ötull talsmaður þess að Evr-
ópuríkin axli meiri ábyrgð á sviði
varnarmála að kalda
stríðinu loknu. Hann
hefur þótt sýna mikla
samningatækni á vett-
vangi Evrópusambands-
ins. Sá sem embættið
hreppir verður áttundi fram-
kvæmdastjóri Atlantshafsbanda-
lagsins frá stofnun þess 1949.
Framkvæmdastjórastaðan hef-
ur einu sinni áður komið í hlut
Belga, á árunum 1957-1961 er
Paul-Henri Spaak gegndi starfinu.
Framkvæmdastjórinn er ráðinn til
fjögurra ára í senn en framlengja
má ráðninguna ef um það ríkir
samstaða.
WILLY Claes,
utanríkisráðherra
Belgíu.
„Þjóðverjar
skiptu um
skoðun
Claes þótt
sýna samn-
ingatækni
Reuter
JACQUES Parizeau, formaður Parti Quebecois, flokks aðskilnaðarsinna í Quebec í Kanada, ávarpar
stuðningsmenn flokksins eftir að hann vann sigur í kosningúnum í ríkinu á mánudag.
Aðskilnaðarsinnar sigruðu í kosningum í Quebec í Kanada
Þjóðaratkvæði boðað um
sjálfstæði á næsta ári
Montreal. Reuter.
FLOKKUR aðskilnaðarsinna í
Quebec í Kanada, Parti Quebecois,
vann sigur í kosningunum í ríkinu
á mánudag og hefur Jacques
Parizeau, formaður hans, lýst yfír,
að hann ætli að boða til þjóðarat-
kvæðagreiðsiu á næsta ári um
aðskilnað við Kanada. Sigur að-
skilnaðarsinna var þó minni en
búist hafði verið við og samkvæmt
skoðanakönnunum er meirihluti
frönskumælandi Quebecbúa and-
vígur aðskilnaði.
Flokkur aðskilnaðarsinna fékk
75 sæti af 125 á þinginu í Quebec
en Fijálslyndi flokkurinn, sem ver-
ið hefur við völd, fékk 47. Þetta
gefur þó ekki rétta mynd af at-
kvæðatölunum því að fijálslyndir
fengu 44,3% atkvæða en aðskiln-
aðarsinnar aðeins örlitlu meira eða
44,7%. Það verður því á brattann
að sækja fyrir Parizeau að fá
Quebecbúa til að segja skilið við
Kanada enda kom það fram í skoð-
anakönnun, sem gerð var sl. laug-
ardag, að 56% hefðu sagt nei við
sjálfstæði ríkisins hefði um það
verið spurt og aðeins 30% já.
Efnahagsmálin
hafa forgang
í kosningabaráttunni kom það
vel í ljós, að almenningur hafði
mestar áhyggjur af háum skött-
um, miklum hallarekstri og
skuldasöfnun ríkisins og miklu
atvinnuleysi. Þess vegna vildi fólk
skipta um valdhafa í ríkinu en
ekki vegna óska um aðskilnað.
Parizeau gerir sér grein fyrir þessu
og í sigurræðu sinni í fyrrinótt
Mitterrand lýsir glímuimi við krabbamein
Segir af sér verði
verkir óbærilegir
París. Reuter.
FRANCOIS Mitterrand Frakklands-
forseti sat fyrir svörum í sjónvarpi í
fyrrakvöld og lýsti þar glímu sinni
við krabbamein og sambandinu við
liðsmenn franskra yfírvalda sem
unnu með þýska hernámsliðinu í
seinna stríðinu.
Mitterrand hlaut lof fyrir hetjulega
baráttu gegn krabbameini en hann
lýsti sársaukafullri læknismeðferð
vegna sjúkdómsins í sjónvarpsviðtal-
inu. Sagði hann það ásetning sinn
að sitja út kjörtímabilið, sem lýkur
í maí á næsta ári, en þó hét hann
því að draga sig í hlé af forsetastóli
ef verkir af völdum sjúkdómsins yrðu
óbærilegir.
Tilgangurinn með sjónvarpsviðtal-
inu var að reyna eyða gagnrýni sem
fram hefur komið á forsetann vegna
nýbirtra upplýsinga um vináttu hans
við Rene Bousquet lögreglustjóra
Vichy-stjórnarinnar sem vann með
þýska innrásarliðinu í seinna stríð-
inu.
Gagnrýni linnti þó ekki í gær og
skýringar Mitterrands á ýmsu voru
dregnar í efa. Þótti ekki trúverðugt
hvernig hann þóttist ekki hafa vitað
um eitt og annað, m.a. þóttist hann
ekki hafa haft hugmynd um það
1942 að Vichy-stjórnin hefði sett lög
til höfuðs gyðingum þegar árið 1940.
Fóru vinsamlegar lýsingar forsetans
á persónutöfrum Bousquets meðal
annars fyrir bijóstið á afkomendum
franskra gyðinga sem smalað var
saman og sendir í útrýmingarbúðir
nasista. Mitterrand sagðist hafa hitt
Bousquet 10-15 sinnum á árunum
1950 til 1986 en slitið sambandi
þeirra það ár er í ljós kom að hann
hefði líklega verið viðriðinn brott-
flutning gyðinga í stríðinu. Opinber
ákæra þar að lútandi var gefín út
árið 1989.
farsímann færðu
hjá Pósti og síma
Traust viðgerða- og
varahlutaþjónusta
sagði hann, að efnahagsmálin
myndu hafa allan forgang. í kosn-
ingabaráttunni sagði hann, að
sjálfstæðisyfírlýsingin yrði gefin
út strax að kosningum loknum en
nú lét hann sér nægja að tala um
„kaflaskipti" og boða þjóðarat-
kvæðagreiðslu á næsta ári.
Ottast að Parizeau
ögri öðrum ríkjum
Sumir Kanadamenn óttast, að
Parizeau sé „machiavellískur“
lýðskrumari, sem muni gera sitt
besta til að ögra öðrum ríkjum
Kanada til að kynda undir tilfínn-
ingum Quebecbúa og gera þá um
leið líklegri til að segja skilið við
alríkið. Búast þeir við aukinni
spennu á næstunni.
Forskot. £
FRAIVnÍÐI
Vinsælu
tölvunámskeiðin
fyrir börn og
unglinga
Innritun hafin
fyrir haustönn
Náðu forskoti
á framtíðina
og komdu á
námskeið
hjá okkur
PÓSTUR OG SÍMI
Söludeild Ármúla 27
Söludeild Kringlunni
Söludeild Kirkjustræti
og á póst- og simstöövum um land allt.