Morgunblaðið - 30.12.1994, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1994
MINIMIIMGAR
MORGUNBLAÐIÐ
.1
GRÓA
SVEINSDÓTTIR
+ Gróa Sveins-
dóttir fæddist í
Selkoti undir Aust-
ur-Eyjafjöllum 18.
júlí 1905. Hún lést
í Hraunbúðum,
dvalarheimili aldr-
aðra i Vestmanna-
eyjum, 17. desem-
ber síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Sveinn Jóns-
son og Anna Val-
gerður Tómasdótt-
ir. Systkini hennar
voru Guðrún, Guð-
jón, Hjörleifur,
Tómas og Sigfús og lifir eitt
þeirra systkina, Hjörleifur, í
hárri elli. Árið 1928 giftist Gróa
Gissuri Gissurarsyni frá
Drangshlíð, f. 5. júní 1899, d.
30. desember 1984.
Börn þeirra sem
upp komust eru
þessi: Anna Val-
gerður, gift Ing-
vari Einarssyni;
Sveinborg Svan-
hvít, gift Ágústi
Guðjónssyni; Guð-
finna, gift Árna
Magnússyni; Kol-
beinn Gissur,
kvæntur Halldóru
Guðmundsdóttur;
Erna Stefanía, gift
Matthíasi Guð-
mundssyni; og
Þóra Hjördís, gift Aðalsteini
Sigurjónssyni. Einn son eign-
uðust þau sem lést í fæðingu.
Útför Gróu fer fram frá Ey-
vindarhólakirkju i dag.
í DAG verður kvödd hinstu kveðju
Gróa Sveinsdóttir, húsfreyja frá
Selkoti.
Ekki þekki ég æsku Gróu eða
uppvaxtarár þannig að ég geti gert
þeim viðunandi skil, enda var það
ekki hennar háttur að tala um eig-
in hagi eða líðan. Þó veit ég nógu
■--mikið til þess að geta mér til um
það, að ótímabær föðurmissir varð
til þess að meiri ábyrgð féll á herð-
ar hennar og eldri systkina hennar.
Gróa og Gissur hófu búskap að
Holti undir Vestur-Eyjaíjöllum árið
sem þau giftust. Árið eftir fluttu
þau að Felli í Mýrdal, og bjuggu
þar í eitt ár, en eftir það fluttu þau
að Selkoti, svo segja má að Selkot
hafí verið hennar heimili alla tíð.
Sjálfur kynntist ég Gróu fyrir
rúmum þijátíu árum, og tók það
mig ekki langan tíma að skynja
það, að þar fór viljasterk og stað-
föst kona, sem ekki sóttist eftir
athygli annarra.
Það var mannmargt í Selkoti og
því í mörg hom að líta. Kom sér
vel að Gróa var heilsuhraust og
hafði mikið starfsþrek. Öll verk léku
í höndum hennar, hvort sem það
voru bústörfín eða saumaskapur
eða hvað annað er með þurfti. Ekki
get ég látið vera að minnast á það
þegar hún tók fína saumnál í sínar
sterku vinnulúnu hendur. Liggja
eftir hana sannkölluð listaverk á
því sviði.
Gróa var ekki allra, en þeir sem
hún opnaði hjarta sitt fyrir, fengu
- þar gott rými. Dýravinur var hún
mikill, og eitt af því sem var henn-
ar síðasta verk áður en hún gekk
til náða, var að smyija ofan í hund-
inn eða hundana eftir því sem við
átti. Til er saga af því, að dekrið
við einn hundinn hafi gengið svo
langt að ein kýrin í fjósinu hafí
orðið afbrýðisöm út í hann.
Eins og ég segi hér að framan
var Gróa staðföst kona og ekki
mikið fyrir að láta aðra ráðskast
með sig, en sýndi þó engum ofríki.
Ekki get ég hermt upp á hana neina
tengdamömmubrandara, því það
má frekar segja að hún hafi orðið
að búa við stjómsemina í mér á
seinni árum.
Árið 1983 var svo komið, að hún
varð að láta í minni pokann fyrir
ellinni og vistaðist þá í Hraunbúðum
í Vestmannaeyjum. Má segja að þá
hafí ég kynnst henni sjálfri að ein-
hveiju ráði. Var hún fastagestur á
heimili okkar Þóm, svo Iengi sem
kraftar hennar leyfðu. Hún var
hafsjór af fróðleik um lífið og tilver-
una undir Fjöllunum, fór með vís-
ur, sagði gamansögur sem vöktu
mikinn hlátur. Nutu þar margir
góðs af. Tók ég fljótt eftir því að
sumir kunningjar sona minna sótt-
ust eftir að koma í heimsókn þegar
þeir vissu af henni heima.
Læknaheimsóknir voru henni
ekki að skapi, taldi hún það
stakasta óþarfa að vera að tefja
þá, því þeir hefðu í nógu að snúast
þó þeir væru ekki að tefja við hjá
henni. Tók það oft talsverðan tíma
að telja hana á að fara á spítala,
ef þess þurfti með, en þegar þangað
var komið, var eins og hún tæki
fram aukaskammt af skemmtisög-
um og gamanvísum, og voru heim-
sóknir mínar til hennar þangað
skemmtilegar, en heimsóknir á spít-
ala eru annars ekki ofarlega á vin-
sældalista hjá mér. Heimabyggð
hennar, Austur-Eyjafjöll, átti hug
hennar allan, og nefndi hún það
ekki ósjaldan, að hún vildi fara
heim. Nú hefur þessi ósk hennar
ræst og verður hún jarðsett þar.
Ekki verður hún Gróa kvödd
hinstu kveðju, nema minnst sé á
dvöl hennar í Hraunbúðum síðustu
árin. Þar naut hún umhyggju og
ástríkis starfsfólksins. Alúðarþakk-
ir til ykkar alira.
A. Sigurjónsson.
Okkur systradæturnar langar að
minnast elsku ömmu okkar sem er
látin tæplega níræð, eftir stutt veik-
indi. Hún dvaldi á Hraunbúðum,
heimili aldraðra í Vestmannaeyjum.
Amma okkar, Gróa Sveinsdóttir,
bjó í Selkoti mestdllan sinn aldur
og tók við búi foreldra sinna eftir
þeirra dag. Við undirritaðar dvöld-
um í Selkoti hjá ömmu okkar og
afa mörg sumur. Þaðan eigum við
margar góðar og hlýjar minningar.
Amma var vinur okkar og jafn-
ingi. Hún var mörgum góðum kost-
um búin og sérstakur persónuleiki.
Þótt við höfum þurft að vinna við
öll almenn sveitastörf voru ótaldar
stundir sem „kátt var í Kotinu“,
bæði var sungið í fjósinu og dansað
með lögunum í útvarpinu. Aldrei
var farið að sofa á kvöldin án þess
að taka fram spil og nokkrar um-
ferðir af „rússa“ spilaðar.
Mörg minningarbrot koma fram
í hugann þegar við riijum upp
sveitasæluna. Flest þeirra eru tengd
ömmu á einn eða annan hátt. Eitt
er það sem undirstrikar t.d. sér-
kenni ömmu. Hún byijaði seint að
reykja eða rúmlega fertug og sagði
oft að hún sæi mest eftir að hafa
ekki byijað fyrr, en auðvitað mest
í gamni. Ekki datt okkkur frænkun-
um í hug að heimsækja ömmu öðru-
vísi en færa henni sígarettukarton
og ófáar ferðirnar fórum við fót-
gangandi austur að Skarðshlíð,
klyfjaðar tómum ölflöskum og höfð-
um vöruskipti á þeim fyrir sígarett-
ur og sælgæti.
Elsku amma, okkur er ljúft að
minnast allra góðu stundanna sem
við áttum með þér í Selkoti og við
kveðjum þig með þakklæti og virð-
ingu.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Anna, Gróa, Inga og Jóna.
Ástkær amma mín, Gróa Sveins-
dóttir frá Selkoti, Austur-Eyjafjöll-
um, er látin, 89 ára gömul. Eflaust
hefur hún stigið með sömu tigninni
yfir móðuna miklu eins og önnur
skref sem hún tók í tilveru sinni
hér á jörð.
Hún dvaldist í Hraunbúðum í
Vestmannaeyjum síðustu árin, í
hlýju og öruggu umhverfi frábærs
starfsfólks sem ég færi bestu þakk-
ir fyrir sérstaka hlýju og umhyggju
í garð ömmu, því stundum gat hún
bæði verið dálítið þijósk og föst
fyrir eins og oft er um fólk sem
elst upp í hörðu og erfiðu um-
hverfi eins og þeir sem fæddir eru
í upphafi aldarinnar, þar sem menn
urðu að lifa af eigin mannkostum
og dugnaði.
Eftir að amma fluttist til Eyja
hafði hún ævinlega heimþrá, þráði
fjöllin, skepnurnar, lækjarniðinn og
sveitina.
Að öðrum ólöstuðum held óg að
Þóra og Steini hafi gert það að
verkum að amma sætti sig við dvöl-
ina í Eyjum, því þau voru óþreyt-
andi að heimsækja hana, segja
henni fréttir og gefa henni kannski
eitt og eitt sherrý-staup. Er ég viss
um að margir aðrir á dvalarheimil-
inu munu sakna þess er Þóra hætt-
ir að koma reglulega í heimsókn
með sína léttu og skemmtilegu
framkomu.
Ung giftist amma Gissuri
Gissurarsyni, sem látinn er fyrir tíu
árum. Er þau hófu búskap tóku
þau við jörð foreldra ömmu, sem
var Seikot og bjuggu þau mestan
sinn búskap þar. Ábúendur þar nú
eru Kolbeinn og kona hans Hall-
dóra.
Margir kunna að gera fyrstu
búskaparárum ömmu og afa betri
skil en ég og læt ég öðrum það eftir.
Örlögin í lífi mínu höguðu þvi
svo til að ég hafði mikil samskipti
við ömmu og afa er ég var lítill
drengur, en sex ára fór ég fyrst í
sveit til þeirra og var samfellt í 12
sumur ásamt því að vera þijá
vetrarparta líka. Sá tími sem ég
var hjá ömmu og afa var mikill
skóli, skóli í gömlum dyggðum,
vinnusemi og stundvísi.
Amma og afi voru að mörgu leyti
ólíkir einstaklingar. Afi var mann-
blendinn og félagslyndur og hafði
gaman af því að bregða sér bæjar-
leið, vasast í pólitík og félagsmál-
um. Amma var aftur á móti heima-
kær og lítið fyrir að fara af bæ,
en höfðingi var hún heim að sækja.
Eitt atvik er greypt í minningu
mína, sem lýsir vel vinnuhörku og
ósérhlífni ömmu. Til sveita i gamla
daga var skemma þar sem matur-
inn var geymdur. Þar var m.a.
tunna sem kjöt var geymt í. I tunn-
unni var stór steinn sem var farg
á kjötinu. Eitt skipti er amma var
að bisa við steininn missti hún hann
svo þumalputtinn varð á milli og
af varð ljótt sár, en það breytti
engu um að hún gekk til allra sinna
verka sem fyrr, fór í fjósið, mokaði
flórinn og gaf á garðann ásamt
öllum þeim verkum sem vinna
þurfti inni í bæ. Oft undrtaðist
maður hvað gamla konan þurfti
lítinn svefn. Hún notaði oft kvöldin
og fram eftir nóttu til að vinna þau
verk sem gera þurfti inni í bæ og
fór helst aldrei í háttinn fyrr en
allir aðrir voru komnir í ró. Þó var
hún alltaf snemma á fótum.
Allar skepnur í sveitinni hænd-
ust að ömmu, enda umgekkst hún
þau af næmni og umhyggju og
talaði til þeirra sem mennskar
væru.
Hennar síðasta verk á kvöldin
var að gefa hundunum, Kaski og
Spora, vel að borða, enda voru
þeir alltaf svo feitir að ekki var
hægt að nota þá til smalamennsku.
Síðustu árin hafði amma að
mestu leyti verið rúmföst og ekki
komist um án hjálpar, en til síðasta
dags hafði hún skýra hugsun og
var hún þakklát fyrir það. Með
Gróu Sveinsdóttur bónda er fallinn
frá góður íslendingur sem lauk sínu
ævistarfí með heiðri og sóma og
er ég viss um að góður guð hefur
tekið á móti henni með opnum örm-
um.
Elsku amma, ég mun alltaf
minnast þín með eftirsjá og virð-
ingu.
Gissur Þór Ágústsson.
HÖRÐ UR HARALD UR
KARLSSON
+ Hörður Harald-
ur Karlsson
bókbandsmeistari
var fæddur að Ár-
sól á Akranesi hinn
3. september 1923.
Hann lést á Borgar-
spítalanum 21. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar Harðar
voru Þórbjörg Jóns-
dóttir, f. 1899 í
Flekkuvík á Vatns-
leysuströnd, d.
1976, þekkt sauma-
kona á íslenskan
búning, og Karl
Haraldur Jónsson, f. í Laufási
á Akranesi 1890, d. 1967. Karl
lauk prófi frá Stýrimannaskó-
lanum 1913, en var vörubif-
reiðastjóri að atvinnu. Systkini
Harðar eru: Hrefna, f. 1917,
d. 1964, Hulda, f. 1918, d. 1980,
Heinrick, f. 1921, d. 1986, og
Þórir, f. 1925, hann
er búsettur erlend-
is. Hörður kvæntist
Rögnu Hjördísi
Bjarnadóttur, f.
8.11. 1922 og lifir
hún mann sinn. Þau
áttu tvö börn: 1)
Bjarni, f. 8.2. 1950,
kvæntur Kolbrúnu
Þórðardóttur, f.
30.11. 1950. Þau
eiga þijú börn,
Þórð, f. 22.5. 1974,
Hörð, f. 9.11. 1978,
og Tinnu, f. 14.7.
1981; 2) Þórbjörg,
f. 9.10.1951, gift Pétri Magnús-
syni Hanna, f. 6.9. 1953, þau
eiga eitt barn, Margréti, f.
26.10. 1977. Áður en Þórbjörg
giftist átti hún eina dóttur,
Hjördísi Rögn Baldursdóttur,
f. 17.11. 1973. Útför Harðar fer
fram frá Fossvogskirkju í dag.
Vinirnir koma og kynnast og fara
kvaðning til brottfarar lífið er allt.
(Freysteinn Gunnarsson)
Öll eigum við þá ósk og þrá að fá
að lifa sem lengst á meðan heilsan
bregst ekki, en við vitum líka að
lokastundin kemur og þá eigum við
að vera við henni búin, en hver er
það? Er systir mín flutti mér þá
harmafregn að Hörður væri látinn,
kom það mér ekki á óvart. Hörður
átti við veikindi að stríða undanfar-
in ár enda þótt hann flíkaði því
ekki og seinustu vikumar var hann
á Borgarspítalanum og var orðið
ljóst að hveiju stefndi.
Hörður hóf nám sitt í bókbandi
1943 og lauk því með sveinsprófí
1947. Meistarabréf sitt fékk hann
1953. Hann lærði hjá hinum þekkta
bókagerðarmanni Brynjólfi K.
Magnússyni í Nýja bókbandinu.
Hörður var orðlagður fyrir vand-
virkni, enda lagði hann sig allan
fram við iðn sína. Hans sérgrein var
gylling bóka og fórst honum það
svo vel, að jafnvel aðrir bókbindarar
fengu hann til að gylla bækur fyrir
sig. Hörður vann í Nýja bókbandinu
frá 1943-1967, en þá gerðist hann
verkstjóri í Amarfelli og var þar til
1975 er hann fór til prentsmiðjunn-
ar Hóla þar sem hann vann til 1987.
Síðustu árin vann hann í Prentsmiðj-
unni Odda eða þar til hann hætti
vegna aldurs 1993.
Fljótlega beindist hugur Harðar
að félagsmálum bókagerðarmanna
og er Félag bókbandsnema var
stofnað árið 1946 var hann kjörinn
fyrsti formaður þess. Hann var í
stjórn BFÍ í mörg ár og var þar
m.a. varaformaður. Honum voru
falin mörg trúnaðarstörf fyrir fag-
félag sitt. Hinn 4. júní 1949 steig
Hörður eitt sinna gæfuspora, er
hann kvæntist Hjördísi Bjarnadótt-
ur og flutti á Hallveigarstíg 9.
Mannlífíð á Hallveigarstíg 9 var
dálítið sérstakt á þessum árum. Þá
bjó þar ekkjan Margrét Hjörleifs-
dóttir ásamt fyómm uppkomnum
börnum sínum, en Margrét hafði
misst mann sinn, Bjarna Guðnason
trésmíðameistara, 1940 af afleið-
ingum slyss. Böm Margrétar vom,
í aldursröð: Guðni Þór, Ragna Hjör-
dís, Haukur og Erla Bryndís. Þegar
hér var komið sögu voru bræðumir
kvæntir og bjuggu í þessu stóra fjöl-
skylduhúsi. Þegar Hjördís og Hörð-
ur giftust hófu þau einnig búskap
sinn í húsinu og Erla sömuleiðis
þegar hún giftist. Þetta var því
sannkallað fjölskylduhús. Þar áttu
öll böm þessara systkina sín fyrstu
spor, en þau em sjö að tölu. Þarna
var lifað í sátt og samlyndi þar sem
ættmóðirin Margrét ríkti og fylgdist
með börnum sínum og barnabörn-
um.
Þannig leið tíminn fram um 1960
en þá fór að koma los á, bömin
stækkuðu og kröfurnar um stærra
húspláss varð aðkallandi. Ibúðirnar
vom allar litlar eða um 53 fm að
stærð og þætti lítið nú til dags.
Hörður og Hjördís fluttust á Kapla-
skjólsveg 41. Þar undu þau hag sín-
um vel. Hörður hafði lítið afdrep í
risinu fyrir ofan íbúðina þar sem
hann gat bundið inn bækur sínar,
en hann átti mikið af bókum fagur-
lega innbundnum og skreyttum gyll-
ingu. Hjördís aðstoðaði hann við
saumaskapinn og var sérlega vand-
virk við þá iðju.
Útsýnið úr gluggum þeirra á
fjórðu hæðinni var mikið og fagurt
og reyndist þeim erfitt að sætta sig
við að þurfa að fara af Kaplaskjóls-
veginum. Nú síðast voru þau á Eið-
istorgi 5 þar sem útsýnið yfír flóann
var ekki síðra.
Hörður var ekki mannblendinn
en traustur og hjálpsamur þeim er
til hans leituðu. Hann var barngóður
og lagði sig fram við að kenna þeim
að umgangast bækur og bera virð-
ingu fyrir þeim, því í augum Harðar
var bókin dýrgripur.
Nú er Hörður horfinn á vit hins
ókunna, þar sem víðáttan og útsýn-
ið er eflaust ótakmarkáð.
Við þökkum Herði fyrir vináttu
hans við okkur og sendum Hjördísi
og börnum þeirra, Bjarna og Þór-
björgu, innilegar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Harðar H.
Karlssonar.
Haukur og Þórunn.
Ef ég lít til baka og rifja upp
æsku mína, þá get ég sagt að hann
afi minn hafí verið stór þáttur í lífi
mínu.
Heimili þeirra á Kaplaskjólsveg-
inum var sem mitt annað heimili,
þar sem amma var heimavinnandi
og passaði okkur systurnar alla okk-
ar barnæsku.
Afi hafði næmt auga fyrir nátt-
úrufegurð og minnist ég ótal margra
ferða, sem við fórum saman, nöfn-
urnar og afi, eitthvað upp í sveit
með nestiskörfu, gjarnan stoppað á
Laugarvatni, en sá staður var bæði
afa og okkur öllum mjög hjartfólg-
inn. Við fórum oft á góðviðrisdögum
niður á höfn að skoða skipin, niður
að Tjörn að gefa öndunum, í Vestur-
bæjarlaugina eða bara í bíltúr til að
kaupa ís. Alltaf var afí til í að fara
út og gera eitthvað skemmtilegt.
Hve oft hef ég ekki -heyrt söguna
af því, er ég labbaði þvert yfir stofu-
gólfíð í fyrsta sinn, aðeins níu mán-
aða, beint í fangið á afa mínum.
Þetta var á afmælisdaginn hans og
kvað þetta hafa verið skemmtileg
afmælisgjöf.
Elsku afi minn, ég sakna þín sárt
og eitt af því dýrmætasta sem ég á
eru minningarnar um þig. Þú munt
alltaf vera hjá mér í anda, því
Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg,
en anda, sem unnast,
fær aldregi
eilífð að skilið.
(Jónas Hallgrímsson)
Iljördís Rögn.