Morgunblaðið - 20.04.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 20. APRÍL 1995 F 3
IMÁTTÚRUVERNDARÁR EVRÓPU
Hreinsum landið
Ekki verður séð að mengunar
gæti á fiskimiðum hér við land af
völdum þungmálma. Sömu sögu
er að segja um áhrif skolplosunar
við Faxaflóa á magn næringar-
salta í flóanum.
Hins vegar mælast hér við land,
þó í mjög litlum mæli sé, lífræn
þrávirk efni bæði í seti og lífver-
um. Ljóst er að verulegur hluti
þessarar mengunar er langt að
kominn, m.a. frá iðnaðarsvæðum
Evrópu- og N-Ameríku. Þetta er
alvarleg þróun sem nauðsynlegt
er að bregðast við að svo miklu
leyti sem það er í höndum íslend-
inga.
Þá er einnig ljóst af þeim mæl-
ingum sem gerðar voru á geisla-
virkni að áhrifa gætir hér við land
frá losun geislavirkra efna í sjó
frá endurvinnslustöðinni í Sellafi-
eld á Norður-Englandi þó í mjög
litlum mæli sé.
Aðgerðir íslenskra
stjórnvalda
Aðgerðir íslenskra stjómvalda á
undanförnum árum hafa verið
tvenns konar, annars vegar að
efla mengunarvamir innanlands
og hins vegar að hvetja til alþjóð-
legra aðgerða gegn mengun hafs-
ins.
Meðal verkefna heirna fyrir hef-
ur verið lögð áhersla á að styrkja
eftirlit og framkvæmd starfsleyfa
fyrir allan mengandi atvinnurekst-
ur og að hætt verði allri losun
þungmálma, lífrænna þrávirkra
efna svo og annarra spilliefna í
fráveitur. Notkun tiltekinna eitur-
efna hefur verið bönnuð í þessu
sambandi. Víða um land er nú
komin upp fullnægjandi móttöku-
aðstaða fyrir spilliefni og unnið
er að því að koma á meira hvetj-
andi söfnunarkerfi en nú er. Lögð
hefur verið áhersla á að sveitarfé-
lög hraði framkvæmdum í frá-
veitumálum og vom á síðasta þingi
samþykkt lög um stuðning ríkis-
sjóðs við slíkar framkvæmdir sem
lokið yrði við fyrir árið 2005. Síð-
ast en ekki síst má nefna að nú
er verið að leggja lokahönd á við-
búnað um allt land vegna hugsan-
legra mengunaróhappa í íslenskri
lögsögu.
Á alþjóðavettvangi hafa íslensk
stjórnvöld lagt höfuðáherslu á al-
þjóðlegar aðgerðir gegn mengun
sjávar frá landi. Engir bindandi
alheimssamningar taka til meng-
unarvarna frá landsstöðvum, þrátt
fyrir að um 80% af mengun hafs-
ins eigi rætur sínar að rekja þang-
að. Hins vegar eru í gildi fjölmarg-
ir samningar sem taka til starf-
semi á sjó, svo sem siglinga. Aug-
ljóst er að brýnasta viðfangsefnið
er að koma í veg fyrir losun líf-
rænna þrávirkra efna auk geisla-
virkra efna frá kjarnorkuiðnaði.
íslensk stjórnvöld hafa um
nokkurt skeið beitt sér fyrir því
að haldin yrði ríkjaráðstefna til
þess að ákveða aðgerðir gegn
mengun frá landsstöðvum og var
það samþykkt á ráðstefnu Samein-
uðu þjóðanna um umhverfi og þró-
un í Ríó de Janeiro 1992. Þessi
ráðstefna verður haldin í Washing-
ton í október 1995 og er síðasta
undirbúningsfundi ráðstefnunnar
nýlokið í Reykjavík.
Þau markverðu tíðindi gerðust
á fundinum í Reykjavík að sam-
staða náðist um að gera alþjóðleg-
an bindandi samning um bann við
losun lífrænna þrávirkra efna út
í umhverfið. Næstu misseri eiga
eftir að leiða í ljós hvernig til mun
takast, enda er hér um frekar flók-
ið mál að ræða, ekki aðeins gagn-
vart iðnríkjunum, heldur einnig
gagnvart þróunarríkjunum, sem
nota orðið mun meira af sumum
þessara efna en iðnríkin. Hvernig
sem fer er ljóst að ákvörðun fund-
arins í Reykjavík er afar mikil-
vægt skref í þeirri viðleitni að
reyna að bjarga heimshöfunum
undan alvarlegri mengun og draga
úr þeirri mengun sjávar sem segja
má að við núverandi aðstæður
verði að teljast helsta áhyggjuefni
íslendinga.
Magnús Jóhannesson,
ráðuneytisstjórí í
Umhverfisráðuneytinu.
SAMKVÆMT samningi þeim
sem íslendingar hafa gert við
EES, er gengist við því að minnka
magn þess úrgangs sem til fellur
á íslandi um allt að 50% fyrir árið
2000. Til þess að svo megi verða
þarf að koma til sameiginlegt átak
stjórnvalda, sveitarfélaga, atvinnu-
rekstrarins og einstaklinga í land-
inu. Gera þarf einstaklingum og
fyrirtækjum kleift að sundurgreina
hinn svokallaða „úrgang“ sem í
raun er að stórum hluta hráefni
til endurvinnslu. Sundurgreina
þarf gler, gúmmí, pappír, plast,
timbur og málma og koma því í
hendur endurvinnslufyrirtækja
sem sinna vinnslu þessara efna.
Það er fyrst nokkru eftir seinni
heimsstyijöldina, um 1950, að
skipulögð söfnun járns og málma
hefst á íslandi, þ.e. endurvinnsla
málma. Á ýmsu hefur gengið til
að koma þessum rekstri í þann
farveg sem okkur hentar, og er
það fyrst nú á hinum seinni árum,
að opinberir aðilar, atvinnurekstur-
inn og einstaklingar hafa gert sér
fulla grein fyrir hve þarft mál um
er að ræða. Umhverfisyfirvöld,
samtök atvinnuveganna, sveitarfé-
lög, fyrirtæki og einstaklingar hafa
komið til samstarfs um lausn á
söfnun brotajárns og málma af
landinu öllu, en í stijálbýlu landi
er þetta alltaf nokkurt vandamál.
Hringrás hf. - endurvinnsla
starfar á grunni þess rekstrar er
komið var á fót árið 1950 af Ein-
ari Ásmundssyni og sonum hans,
og hefur fyrirtækið einbeitt sér að
söfnun og vinnslu brotajáms og
málma. Vinnslustöð Hringrásar er
við stærstu höfn landsins í Sunda-
höfn, og hefur fyrirtækið frá upp-
hafi haft aðstöðu á hafnarsvæði
Reykjavíkur og notið skilnings
hafnaryfirvalda. Hringrás hefur
þróað aðferðir sínar við söfnun á
þann veg, að það vinnur með verk-
tökum frá hinum ýmsu landshlut-
um, og leggur oft til tæki og ráð-
gjöf um hvernig leysa megi ákveð-
in verkefni.
Stór hluti kostnaðar við með-
höndlun brotamálma er flutningur.
Hringrás gerði á síðasta ári samn-
ing við Eimskip um að gámar
væru tiltækir til lestunar á brota-
málmum á öllum viðkomustöðum
sínum á landinu, sem síðan eru
fluttir í vinnslustöð Hringrásar
sem er við athafnasvæði Eimskips
í Sundahöfn. Þessi samningur hef-
ur sýnt hagkvæmni sína, þ.e. að
einfalda vinnsluferlið og halda
kostnaði í lágmarki, á þann veg
að flutningskostnaður sveitarfé-
laga frá heimahöfn á athafnasvæði
Hringrásar er lægri en urðunar-
kostnaður fyrir hvert tonn.
Ánægjulegt er að sjá í verki
hveiju samstarf Hringrásar, Eim-
skips og sveitarfélaga hefur skilað
nú þegar. Kannski er hér komin
sú framtíðarlausn sem leitað er að
og rædd hefur verið í nefndum og
ráðum en ekki náðst samstaða um.
Munum - það eyðist sem af er
tekið! Leggjum því kapp á, í um-
gengni okkar við jörðina, að nýta
betur - endurnýta og endurvinna
þau efni jarðar sem við notum
daglega.
Ásgeir Einarsson
framkvæmdastjóri.
Taktu þátt
í átaki
sem skilar
árangri
til framtíðar
GRÆÐUM
LANDIÐMEÐ 11