Morgunblaðið - 04.12.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
BÆKUR
MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996 D 7
BOKMENNTIR
Sjávarútvegur
EXPORT OR DIE
The Icelandic Fishing Industry.
The Nature and Behaviour of its
Export Sector. 1996. Útg. Sjávar-
útvegsstofnun Háskóla íslands.
Höf. Amar Bjamason.
SJÁVARÚTVEGSSTOFNUN
Háskóla íslands gaf fyrr á þessu ári
út rit eftir Arnar Bjarnason um þann
þátt íslensks sjávarútvegs er snýr
að útflutningi sjávarafurða. Bókin
er nánast óbreytt doktorsritgerð
höfundar sem hann varði við Edin-
borgarháskóla í maí 1994. Bókin er
335 bls. og skiptist í 9. kafla, auk
heimildaskrár og viðauka.
Bókin er byggð á margra ára
rannsóknum höfundar og virðist
hann þegar á heildina er litið hafa
unnið gott verk. Hinsvegar vaknar
sú spurning við lestur bókarinnar
hvort heppilegra hefði verið að gefa
niðurstöður af rannsóknum höfund-
ar út með öðrum hætti, t.d. í 2-3
vönduðum greinum í vísindatímariti
eða styttri og hnitmiðaðri útgáfu á
íslensku.
Meginefni bókarinnar
Bókin ber þess mjög merki að um
er að ræða doktorsritgerð. Að lokn-
um stuttum inngangskafla eru tveir
almennir kaflar. í þeim fyrri er fjall-
að um hve íslenska hagkerfið sé háð
útflutningi sjávarafurða og hinn síð-
ari er almenn haglýsing á íslenskum
sjávarútvegi. Að honum loknum er
fræðilegur yfirlitskafli um það sem
ritað hefur verið á undanförnum
árum um útflutningshegðun fyrir-
tækja.
Það er því ekki fyrr en i 5. kafla
sem gerð er grein fyrir rannsóknum
höfundar og má segja að 5.-8. kafli
myndi þungamiðju bókarinnar. í 9.
kafla er síðan gerð grein fyrir helstu
niðurstöðum.
Einkenni
útflutningsfyrirtækja
í 5. kafla er gerð grein fyrir at-
hugun höfundar á eðli u.þ.b. 60 fyr-
irtækja sem stunduðu útflutning á
sjávarafurðum á árinu 1991 og voru
um 92% útflutningsins í þeirra hönd-
um. Höfundur telur að fjórir þættir
einkenni útflutningsfyrirtækin. í
fyrsta lagi að fá stór fyrirtæki séu
ráðandi í útflutningnum. Í öðru lagi,
að þrátt fyrir að dregið hafi úr mikil-
vægi stóru sölusamtakanna hafi
hlutur sölufyrirtækja í útflutningi
ekki minnkað, þ.e. lítil og sérhæfð
sölufyrirtæki hafa haslað sér völl en
framleiðendur ekki tekið sjálfír að
selja framleiðslu sína sem neinu
nemur. í þriðja lagi hafa minni sölu-
fyrirtækin, líkt og stóru sölusamtök-
in, tekið að sérhæfa sig í tilteknum
afurðaflokkum. í fjórða lagi er það
einkennandi að tengsl framleiðenda
sem versla við minni sölufyrirtækin
eru ekki eins sterk og mun sveigjan-
legri en tengsl framleiðenda við
stóru sölusamtökin.
Frumkvæði í útflutningi og
vandamál tengd útflutningi
í 6. kafla er fjallað um þann vanda
sem fylgir J)ví að flytja út sjávaraf-
urðir frá Islandi án þess að hafa
heimamarkað til að hasla sér völl á
fyrst. Það er algengast í viðskiptum
í heiminum að fyrirtæki hasli sér
ekki völl á erlendum mörkuðum fyrr
en þau hafa náð fótfestu á heima-
markaði.
Sagt er frá ástæðum þess að sö-
lusamtökum fyrir sjávarafurðir var
komið á fót og orsökum þess að
ýmsir minni útflytjendur tóku að
auka hlutdeild sína í útflutningi sjáv-
arafurða á 9. áratugnum í sam-
keppni við sölusamtökin. Bent er á
í því sambandi að þegar frystitogur-
um tók að fjölga fóru útgerðarfélög,
sem ekki voru aðilar að sölusamtök-
um, að flytja út frystar afurðir, oft
í gegnum minni útflytjendur. Mark-
aðsaðstæður voru hagstæðar og því
góður tími fyrir litil fyrirtæki að
hasla sér völl í útflutningi.
Fram kemur í viðtölum höfundar
við þá sem hófu sjálfstæða útflutn-
ingsstarfsemi að margir þeirra höfðu
reynslu af því að hafa starfað erlend-
Áhugavert rannsókna-
og kennslugagn
is, höfðu góða tungu-
máiakunnáttu, nýttu
sér persónuleg tengsl í
viðkomandi landi og
voru hvattir áfram af
framleiðendum sem
voru þreyttir á sö-
lusamtökunum og vildu
fá beinni tengsl við
markaðinn og upplýs-
ingar um það sem þar
var að gerast.
Þá er ijallað um al-
þjóðavæðingu sölusam-
takanna og starfsemi
þeirra erlendis. Þar
sem rannsóknin fór
aðallega fram á árinu
1992 er þessi hluti
áhugaverður því gríðarlega margt
hefur gerst í þessum efnum á sl. 4
árum.
í lok kaflans er fjallað um ýmsar
þær hindranir sem útflytjendur
standa frammi fyrir. Má þar nefna
árstíðabundnar sveiflur í framboði á
fiski, oft á tíðum skort á fiski til
sölu, skuldbindingar framleiðenda
gagnvart sölusamtökunum, styrki
og niðurgreiðslur til framleiðenda
meðal samkeppnisþjóða, óáreiðan-
Arnar Bjarnason
kaflans lítt
leika sumra framleið-
enda, óstöðugt viðskip-
taumhverfi á Islandi,
fjarlægð frá mörkuðum,
flutningskostnað og
ófullnægjandi banka-
þjónustu.
Útflutningsstefna
og markaðsstýring
í 7. kafla er fjallað
itarlega um útflutnings-
stefnu og markaðsstýr-
ingu fyrirtækja í út-
flutningi sjávarafurða
og sýnt fram á að tölu-
verður munur er á milli
fyrirtækja hvað þetta
varðar. Höfundi finnst
nokkuð skorta á markmiðssetningu
meðal útflytjenda og telur að marg-
ir þeirra einblíni um of á að ná sem
hæstu verði hveiju sinni. Hann telur
að fyrir því séu þrjár meginástæður.
í fyrsta lagi vegna þess að hér sé
aðallega um að ræða lítt unna eða
hálfunna náttúruafurð. í öðru lagi
sé fjárhagur margra framleiðenda
veikur. í þriðja lagi hafi hlutaskipta-
kerfi sjómanna áhrif bæði í gegnum
vinnsluna og útflutninginn, þ.e.
TIL SÖLU
IceMac
w~
Frystibúnaðurtil sölu
GRAM 8 stöðva sambyggt plötufrystitæki.
SQUARE 9 stöðva sambyggt plötufrysti-
tæki. 4 stk. JACKSTONE skipatæki. 3 stk.
KVÆRNER lárétt plötufrystitæki. 3 stk.
GRAM lárétt plötufrystitæki.
1 stk. KVÆRNER HOWDEN, Type 204-
11050, skrúfupressa.
1 stk. KVÆRNER HOWDEN, Type 163-
18050, skrúfupressa.
Með pressunum fylgir nauðsynlegur búnaður.
Höfum einnig STILL lyftara, 2,5 tonn, með
nýjum snúningi. BAADER 60 og 61 hnífa-
brýni.
Frekari upplýsingar fást hjá sölumönnum
lceMac í síma 562 3518.
Krókabáturtil sölu
Óskað er eftir tilboðum í fiskibátinn Kistufell
ÍS-32, skipaskrárnr. 2085. Bátur þessi, sem
er smíðaður úr trefjaplasti hjá skipasmíða-
stöð Sortlands í Noregi árið 1990, er fram-
byggður, 9,45 brúttótonn, 5,99 rúmlestir
brúttó, 9,54 m á lengd og 3,35 m á breidd.
Báturinn er í mjög góðu ástandi og með
nýja vél. Reiknað þorskaflahámark bátsins
er rúm 74 tonn og er það allt óveitt.
Allar frekari upplýsingar veittar á skrifstofu
undirritaðs.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson hdl.,
Hamraborg 10, Kópavogi,
sími 554 5200.
krafan um að selja aflann hæsta
verði hveiju sinni. Það er þó niður-
staða höfundar að eftir því sem
vinnslustig eykst þeim mun meiri
tilhneiging sé til þess að elta ekki
hæsta verð hveiju sinni heldur
byggja upp traust langtímasambönd
við kaupendur.
í 8. kafla er tölfræðilega greining
sem staðfestir meginniðurstöður 6.
og 7. kafla. í 9. kafla eru meginnið-
urstöður bókarinnar.
Niðurstöður
Bókin er fyrst og fremst fræðilegt
verk og er mjög áhugaverð fyrir þá
sem stunda rannsóknir og kennslu
á þessu sviði. Hún er ekki eins að-
gengileg þeim sem starfa við útflutn-
ing sjávarafurða. Fyrir slíkan les-
endahóp hefði styttri og hnitmiðaðri
útgáfa hentað betur. Bókin stendur
vel undir þeim kröfum sem gera
þarf til bóka af þessu tagi. Umfjöll-
unin er vönduð og fagleg vinnubrögð
eins og best verður á kosið.
Sigfús Jónsson
A TVINNUAUGL YSINGAR
Tangi hf. á Vopnafirði
Framleiðslustjóri
Tangi hf. á Vopnafirði, sem er vaxandi fyrir-
tæki í vinnslu á síld og loðnu, auglýsir eftir
framleiðslustjóra.
Um er að ræða krefjandi starf, þar sem
áhersla er lögð á skipuleg vinnubrögð og
árangur í starfi.
Umsækjendur þurfa að hafa brennandi
áhuga á öllu er viðkemur vinnslu á bolfiski,
síld og loðnu, sem gerir þeim kleift að bera
ábyrgð á framleiðslu og gæðamálum hjá
fyrirtækinu.
í starfsemi Tanga hf. hefur verið lögð rík
áhersla á vöruvöndun og gæðamál.
Nauðsynlegt er að umsækjendur geti hafið
störf eigi síðar en eftir 1 mánuð.
í umsóknum þurfa að koma fram nákvæmar
upplýsingar um menntun og fyrri störf.
Farið verður með allar umsóknir sem trúnað-
armál.
Umsóknir sendist til skrifstofu Tanga hf.,
Hafnarbyggð 7, 690 Vopnafirði, merktar:
„Framleiðslustjóri", fyrir 10. desember nk.
(faxnúmer 473 1513).
ÞJONUSTA
Frystihús óskast
Gott frysti- og fiskvinnsluhús óskast til leigu
eða kaups. Æskileg frystiafköst 50-70 tonn
á sólarhring.
Æskileg staðsetning Suð-vesturland en þó
ekki skilyrði.
Mjög fjársterkir aðilar.
Tilboð með nánari upplýsingum sendist til
afgreiðslu Mbl. fyrir 15. desember, merkt:
„F - 1212“.
BATAR — SKIP
Örvar HU-21
Til sölu er Örvar HU-21, sem er 51,91 m
frystitogari, smíðaður á Akureyri 1982.
Skipið er búið 2.402 hestafla Wichmann
aðalvél, sem var endurbyggð af framleiðanda
á síðasta ári. Skipið selst með veiðileyfi.
LM skipamiðlun,
Friðrik J. Arngrimsson hdl.,
löggiltur skipasali,
Skólavörðustig 12, Reykjavík,
simi 562 1018.