Morgunblaðið - 02.03.1997, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 2. MARZ 1997 B 15
geta leiðangursmenn átt von á að
lenda í öllum hugsanlegum aðstæð-
um. „Við munum fara fjórar eða
fimm ferðir í gegnum þennan jökul
til að ferja búnað okkar í búðirnar
ofar í fjallinu,“ segir Björn. „Khum-
buísfallið breytist á hveijum degi og
er því sérstaldega varasamt. Vegna
stöðugs hruns í jöklinum er óæski-
legt að sofa á honum og raunar
íeyna menn að vera eins fljótir um
hann og mögulegt er. I fyrsta skipt-
ið mun ferðin fram og til baka senni-
lega taka allan daginn, en þegar við
höfum aðlagast þunna loftinu betur
verðum við fljótari. Jökullinn er í
5.500 til 6.700 metra hæð.“
„Þegar við verðum komnir yfir
5.000 metra hæð,“ segir Hallgrím-
ur, getum við átt von á því að lenda
í mjög slæmu veðri. Það sem við
óttumst hins vegar mest í þessari
ferð er úrkoman. Monsúnrigningarn-
ar birtast sem snjóstormar þarna
uppi, en þær geta hafist um miðjan
maí eða um það leyti sem við ætlum
okkur að verða búnir að fara á topp-
inn. Það getur hins vegar brostið á
með úrkomu fyrr, en líkurnar til
þess eru ekki miklar.“
Reynsla ekki síður mikilvæg
en góð líkamleg þjálfun
ísklifur veitist óvönum manni
heldur erfitt, enda þarf ákveðna
tækni og mikinn kraft til að hefja
sig upp brattann með þungan bak-
poka á öxlum. Mannbroddarnir og
ísöxin létta þó verkið, en það skiptir
auðvitað höfuðmáli að þeim sé beitt
rétt. í raun má segja að ferðin upp
jökulinn reyni á allan líkamann;
álagið er vitanlega stöðugt á fæ-
turna, en þegar farið er upp ísveggi
reynir ekki síður á hendur og bak.
Þegar nokkuð var liðið á daginn
og bakpokinn var farinn að síga eilít-
ið í lék mér hugur á að vita hvernig
þremenningarnir hafi búið sig undir
það líkamlega álag sem leiðangurinn
mun kosta þá. „Það má líta á allar
þær fjallaferðir sem við höfum farið
í undanfarin fimmtán ár eða svo sem
undirbúning fyrir þessa ferð,“ segir
Einar. „í þessum ferðum og í starfi
okkar fyrir Hjálparsveitir skáta höf-
um við aflað okkur mikillar reynslu
sem á eftir að nýtast okkur mjög
vel á Everestfjalli. Og það er ekki
síður mikilvægt að vita hvernig á
að bregðast við ólíkum aðstæðum
en að vera í góðu formi.
Aftur á móti er líkamleg þjálfun
okkar eitt af því fáa sem við getum
tryggt áður en við förum. Við getum
líka séð til þess að búnaðurinn verði
sá besti sem fáanlegur er og við
getum kynnt okkur leiðina sem við
ætlum að fara og mistök sem fyrri
leiðangrar hafa gert. Að öðru leyti
verðum við að láta skeika að sköp-
uðu.“
„Æfíngar okkar hafa verið fjöl-
breyttar, en fjallamennska er mikil-
vægur þáttur í þeim,“ heldur Björn
áfram. „Við höfum bæði verið á fjöll-
um um helgar og að ganga á göngu-
skíðum, hlaupa, hamast á þrekstig-
um og lyfta lóðum fjórum, fímm
sinnum í viku. Þessar æfingar miða
að því að við séum í sem bestri þjálf-
un þegar við leggjum í hann. Við
höfum farið í mjólkursýrumælingar
og í rannsóknir á Reykjalundi til að
sjá hver staða okkar er. Við höfum
fengið ráðgjöf í sambandi við þjálfun
og mataræði.
Annars fer það mikið eftir því
hvernig menn aðlagast þunna loftinu
hvort þeim gengur vel eða illa að
fara upp á fjallið. Menn sem eru í
mjög góðri þjálfun þurfa ekki endi-
lega að aðlagst því betur; sumir eru
einfaldlega fljótari að aðlagast en
aðrir og sumt fólk þolir þunna loftið
alls ekki.“
Einar bendir á að reynslan kenni
mönnum að þekkja takmörk sín. „Og
hún hefur líka kennt manni hversu
langt maður getur farið, hversu mik-
ið maður þolir. Hún hefur kennt
manni að gefast ekki upp um leið
og þreyta fer að segja til sín. Þetta
er spurning um að vera vanur þreytu
og kunna að bregðast við henni,
yfirvinna hana með viljastyrknum
án þess þó að ofgera sér.“
Þurfa að beita sig hörðu
til að borða
Um sexleytið var tekið að skyggja
á Gígjökli og við fórum að svipast
um eftir góðum skafli til að grafa
okkur snjóhús. Nýfallinn snjórinn
var of laus í sér til að við gætum
Þegar ráðist er í risavaxið verkefni eins og að klífa hæsta fjall heims er reynt að auka
möguieikana á að það heppnist eins og hægt er. Óviðráðanlegir þættir eru margir,
svo sem slæmt veður, en búnað til að kljást við verkefnið er hægt að hafa eins
góðan og kostur er. Það er grundvaíiarmarkmið leiðangursmanna við val á
búnaði að hann sé svo gúður að ekki verði unnt að kenna honum um ef
snúa þarf við. í þennan leiðangur er því leitast við að velja það besta
og hentugasta sem völ er á. Skátabúðin hefur útvegað útbúnað
í alla leiðangra og ferðir f jallgöngumannanna í gegnum árin
og gerir slíkt hið sama í þessa ferð á þak heimsins.
Hér gefur að líta það helsta í búnaði leiðangursmanna.
Margt af honum er svipað því sem þarf til að takast á við
íslenska veðráttu í versta ham, en annað er fáséðara hér.
Hlífðarfatnaður:
íslenskur Cinlamani hlífðarfatnaður, hannaður
og íramleiddur af Foldu á Akureyri í samvinnu
við leiðangursmenn. Þessi latnaður er sérlega
þægilegur og auðveldur í notkun
og einstaklega lipur.
Dúngalli:
Sérsaumaður heilgalli
Irá Mountain Equipment
úrsérvöldum dún
og efnum sem anda
sérlega vel en
eru algjörlega
vindheld.
Húfur:
Bæði lambhúshettur og aðrar húlur
eru úrlleece og ullarefnum. Einnig eru
notaðar neoprene andlitsgrímur.
Sólgleraugu:
Stormgleraugu með góðri veðurvörn og
jöklagleraugu sem hindra að útfjólubláir
og innrauðir geislar sólar skaði sjónina.
Bakpokar:
Leiðangursmenn nota 60 iítra
klifurpoka frá Karrimor og North Face.
Þeir eru létlir, hafa alla þá eiginleika
sem sóst er eftir og eru með
einföldu burðarkerfi sem
lítil hætta er á að bili.
Klifurbelti:
Til að festa klifurlínuna
við manninn.
Dúnlúffur
Úr sömu efnum og gallinn.
Undir eru menn í ullarvettlingum
og ullarhönskum til að koma
í veg fyrir kal þegar
dúnlúffurnar eru teknar af,
t.d. við myndatöku.
ísöxi og mannbroddar:
Þessi búnaður er frá Grivel og var
valinn vegna þess að hann ersérlega
þægilegur í notkun og léttur.
Skór:
Notaðir eru sérhannaðir háfjallaskór með mikilli einangrun
og áfastri legghlíf. Sokkarnir eru bæði úr ull og gerfiefnum.
Millifatnaður:
Millifatnaður er bæði úr fleece og ull og er af nokkuð mörgum gerðum.
Buxurnar eru smekkbuxur og peysurnar eru misþykkar
til að auðvelda að tempra hita og kulda.
Undirföt:
Notuð eru uHarnærföt frá Löffler, fóðruð með froltekenndu polyproplene.
Þau eru hlý og flytja raka strax frá líkamanum. Nærbuxurnar eru líka
fóðraðar til að vernda viðkvæmustu líkamshlutana.
Kllfurlínur:
Notaðar eru tvær gerðir af línum. Teygjanlegar
klifurlínur eru notaðar á milli manna í klifri en statískar
eða óteygjanlegar línur eru festar á erfiðustu köflunum.
Klifurbúnaður:
Karabínur, línuklemmur til að fikra sig
upp fastar línur, ísskrúfur og margt fleira.
Tjöld:
Á fjallinu eru einungis notuð
þrautreynd og rúmgóð tjöld
frá North Face.
Dúnsvefnpokar:
Dúnsvefnpokarnir eru leiðangurspokar trá Mountain Equipment.
Þeir eru úr sömu efnum og dúngallarnir ogeru gefnir upp fyrir alltað-40°C.
Efst á fjallinu er ekki óalgengt að farið sé f pokana í öllum fötunum.
Dýnurnar eru sjálfuppblásanlegar loftdýnur frá Therma Rest og Karrimat leiðangursdýnur.
grafið okkur í hann og var því leitað
að eldri snjólögum undir honum.
Eftir nokkra leit var farið rökkva
talsvert og engin nægilega góð fönn
hafði fundist; var því ákveðið að
snúa aftur niður jökulinn og gista í
íshellinum sem áð var í fyrr um
daginn.
Vistin í íshellinum var frekar blaut
og köld, þótt ekki væri mikið kvart-
að. Frost var að vísu ekki mikið en
sumir hins vegar sveittir og blautir
inn að skinni og því stutt í kulda-
skjálftann þegar göngunni var hætt.
Strax var drifíð í að bræða snjó í
súpu og kaffí svo að einhver ylur
héldist í kroppnum þar til lambalær-
ið, sem var með í för, hefði grillast
í skaflinum fyrir utan hellin. Vafa-
laust verður ekkert lambalæri með
í för upp á Everest en harðfiskurinn
og hákarlinn mega hins vegar ekki
missa sín.
„Það er meira til gamans gert að
taka með eilítið af ekta íslenskum
mat,“ segir Einar. „Að öðru leyti
reynum við að borða nokkurn veginn
sama mat og við gerum hér heima.
Við kaupum allan mat í Bretlandi.
Við verðum ekki með frostþurrkaðan
mat, sem þekkist hér og er frekar
orkusnauður, heldur mat sem hefur
verið hannaður sérstaklega fyrir
breska herinn. Mataræðið breytist
þó þegar við förum að klifra í fjall-
inu sjálfu auk þess sem matarlystin
minnkar vegna þunna loftsins, jafn-
vel svo að menn þurfa að beita sig
hörðu til að borða eitthvað. Við
munum fara að finna fyrir þessu
vandamáli strax í grunnbúðunum,
sem eru í 5.300 metra hæð. Við inn-
byrðum aðallega vökva, en þeir pró-
tein- og orkudrykkir sem við höfum
með okkur eiga að fullnægja nær-
ingar- og orkuþörf líkamans. Drykk-
irnir miðast við það að við brennum
þeim en ekki vöðvamassa líkamans
sem annars gengur mjög hratt á í
svona mikilli hæð.“
„Besti orkugjafinn er auðvitað
fita,“ segir Bjöm, „en í svona þunnu
lofti getum við ekki nýtt hana, því
til að bijóta hana niður þarf líkam-
inn mikið súrefni.“
Andinn verður að
vera góður
Lærið bragðaðist vel, enda hafðar
grillaðar kartöflur og dýrindis gráð-
ostasósa með. Sósan er kannski
táknræn fyrir andann sem ríkir inn-
an hópsins: Það er ýmislegt hægt
að gera þótt aðstæður séu ekki hin-
ar bestu. í sósunni má líka sjá létt-
leikann sem einkennir allar aðgerðir
hópsins. „Það er mikilvægt," segir
Hallgrímur, „að menn taki sig ekki
of hátíðlega þótt þeir hafí kannski
skoðanir á öllum hlutum. Það er
afar mikilvægt að andinn sé góður
í svona ferð, enda þarf ekki mikið
til þess að eyðileggja allt. Við höfum
farið í leiðangur þar sem við þurftum
að sofa í sama tjaldinu í sex vikur
og það slettist held ég einu sinni upp
á vinskapinn. Þetta er því ekki hlut-
ur sem ég hef miklar áhyggjur af,
þó að við séum ekki alltaf sammála
vinnur þessi hópur mjög vel saman
að öllu jöfnu.“
„Það eru til mjög dramatískar
sögur um leiðangra sem hafa sundr-
ast vegna þess að það slettist upp
á vinskapinn í hópnum,“ segir Ein-
ar. „Við njótum þess að vera mjög
meðvitaðir um þetta vandamá! og
vörumst það sérstaklega, auk þess
sem við þekkjum hver annan mjög
vel. Við þekkjum bæði verstu og
bestu hliðar hver annars og vitum
hvemig á að bregðast við þegar
hleypur fýla eða illska í einhvern.“
Það er engin fýla eða illska í hópn-
um þegar við leggjumst til hvílu
seint að kveldi á Gígjökli. Hlýir dún-
pokarnir bræða skjálftann fljótt úr
búknum. Manni verður hugsað til
þess þegar þremenningarnir verða
komnir i efstu búðirnar á Everest-
fjalli í 7.950 metra hæð og reyna
við síðasta hlutann af leiðinni upp á
tindinn. í þeirri hæð nær líkaminn
lítt að hvílast þótt legið sé fyrir, það
tapast orka bara við það að draga
andann, auk þess sem líkaminn
nærist illa eins og áður sagði. Þama
geta þeir því í mesta lagi dvalið í
þrjá sólarhringa. Og aðeins verður
reynt einu sinni við síðustu 900
metrana, eftir eina tilraun er orkan
búin og snúa verður niður aftur.
Þremenningarnir eru hins vegar von-
góðir um að þeir muni standa á
hæsta stað jarðar um miðjan maí.