Morgunblaðið - 17.07.1997, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 1997 33
JN ÞJÓÐGARÐS
ðja, skapari
i svæðisins
igarðs á utanverðu Snæfellsnesi hefur skilað
og ákvörðun um stofnun þjóðgarðs bíður nú
rsson kynnti sér skýrsluna og ræddi við for-
hverfisráðherra um málið.
landsins, segir í verndaráætluninni
og þar eru miklir gjall- og klepragíg-
ar.
Svalþúfa og Lóndrangar eru talin
hafa mikið fræðslugildi auk þess
sem fegurð svæðisins er sögð róm-
uð. Sjá má snið í gegnum gjóskugíg
þar sem innviðir hans koma vel í ljós.
Ströndin milli Malarrifs og Hóla-
1-
hóla er talin hafa ótvírætt útivistar-
gildi. Þar er klettaströnd með margs
konar hraunmyndunum.
Gróðurfar og lífríki
Gróðurfari er lýst á þennan hátt
í verndaráætluninni: „Vel grónar
hraunbreiður eru einkennandi fyrir
svæðið. Þær þarf að verja enda er
slíkur gróður viðkvæmur með af-
brigðum fyrir traðki hvers konar.
Við friðun fyrir beit má gera ráð
fyrir að gróður muni styrkjast og
breytast.“
Tvær gróðurtegundir, fléttur af
laufuætt, sem ekki hafa íslenskt
heiti og eru í bráðri útrýmingar-
hættu finnast innan þjóðgarðssvæð-
isins. Eini fundarstaður annarrar
tegundarinnar er í Berudal í nám-
unda við Hólahóla vestast á nesinu
en kjörlendi hennar er graslendi.
Hin tegundin hefur fundist við
Lóndranga', kjörlendi hennar er utan
í klettum.
Þá er mosategundin Gjótuglit sem
finnst í klettum og skútum í ná-
grenni Rifs talin í nokkurri hættu
og einnig tegundin Ferlaufungur af
liljuætt, sem er friðlýst og finnst í
nokkrum mæli / Neshrauni og á sér
kjörlendi utan í klettum. Öndverðar-
neshólar og Neshraun mynda nær
óraskaða heild. Gígasvæðið (hólarn-
ir) er sérstakt og nokkuð er um
hella í hrauninu.
í Svörtuloftum (Saxhólsbjargi,
Nesbjargi) verpa ýmsar tegundir
sjófugla.
Fornminjar
Fornminjar á svæðinu hafa ekki
verið skráðar nema að hluta til.
Ljóst er þó að margt merkra minja
er innan hins væntanlega þjóðgarðs,
m.a. á Djúpalónssandi, í Dritvík, á
Öndverðarnesi og Gufuskálum. í
Dritvík er TröIIakirkja, og merkar
söguminjar. Aflraunasteinarnir Am-
lóði, Hálfdrættingur, Hálfsterkur og
FuIIsterkur eru þekktir.
Svonefndar írskubúðir eru í landi
Gufuskála en mikilvægi þeirra er
talið felast í því að öll hús, þ.á m.
skáli, fjós og smiðja virðast varð-
veitt og talið er að bærinn sé frá
10. öld.
Á Gufuskálum eru yfir 200 rústir
eftir fiskbyrgi, og eru ásamt vörum
talin veita vísbendingar um mikið
athafnalíf en hvergi eru eins miklar
vergagnaleifar sem þar og gætu að
mestu leyti verið frá 15. öld, segir
í verndaráætlun.
Við Bervík eru einstæðar hvilftir
eða bollar í hrauni þar sem gras
hefur verið slegið og skepnur hafðar
á beit. Rústum í Beruvík hefur nokk-
uð verið spillt.
Skráningu fornminja innan þjóð-
garðs á utanverðu Snæfellsnesi er
hins vegar ólokið á um það bil helm-
ingi þjóðgarðsins, þ.e. svæðinu milli
Beruvíkur og Dagverðarár.
Sturla Böðvarsson
Kemst vonandi á
skrið í haust
STURLA Böðvarsson
alþingismaður, for-
maður nefndar til að
undirbúa stofnun
þjóðgarðs á ut-
anverðu Snæfells-
nesi, vonast til þess
að undirbúningur
málsins komist á full-
an skrið eftir skoðun
í umhverfisráðuneyti
í haust og að um-
hverfisráðherra hlut-
ist til um að þjóð-
garðsvörður verði
skipaður fyrir hinn
nýja þjóðgarð á þessu
ári eins og tillögur
nefndarinnar gerðu
ráð fyrir.
Nefndin sem Sturla stýrði var
sett á laggirnar áriðl994 í um-
hverfisráðherratíð Ossurar
Skarphéðinssonar eftir sam-
þykkt þingsályktunartillögu um
stofnun þjóðgarðs og segist
Sturla telja að nægilegt sé að
ráðherra lýsi yfir stofnun þjóð-
garðs með setningu reglugerðar;
óþarft sé að setja lög um málið.
Um það hvers vegna hann telji
að stofna eigi þjóðgarð á utan-
verðu Snæfellsnesi, segir Sturla
að svæðið sé einstakt hvað varðar
náttúru og umhverfi með Snæ-
fellsjökulinn og töluvert svæði,
lítt snortið af umferð manna í
gegnum aldirnar. „Þarna eru líka
athyglisverðar jarðmyndanir og
gróðurfar og mannvistarleifar í
Dritvík, Ondverðarnesi óg Gufu-
skálum sem eru mikilvægar
heimildir um atvinnuhætti fyrri
alda,“ segir hann. Við þetta bæt-
ist að nauðsynlegt sé að búa til
athyglisverð svæði þar sem fólk
geti fengið að njóta ósnortinnar
náttúru og því telji hann mikil-
vægt að svæðið verði skipulagt
áður en það verður
of seint vegna um-
ferðar og mann-
virkjagerðar. „Við
jökulinn hefur ekki
verið raskað svo
miklu að til skaða geti
talist,“ segir Sturla
sem telur að efnistaka
sem stunduð hefur
verið við jökulinn
dragi ekki úr gildi
hans sem þjóðgarðs.
Eftir skoðun í ráðu-
neyti og Náttúru-
vernd ríkisins verði
fyrsta skrefið í mál-
inu útgáfa reglugerð-
ar þar sem landsvæði
þjóðgarðsins verði afmarkað og
síðan verði hafist handa um að
vinna að framgangi verndaráætl-
unar fyrir náttúrufar og fornleif-
ar. Veigamesta verkefnið fyrir
stofnun þjóðgarðs sé að ná samn-
ingum við eigendur þeirra jarða
innan þjóðgarðsins sem ekki eru
í eigu ríkisins eða Snæfellsbæjar.
A jörðunum sem falla innan
þjóðgarðsins er ekki stundaður
hefðbundinn búskapur og kvaðst
Sturla ekki telja að stofnun þjóð-
garðs þrengi á nokkurn hátt að
byggðinni undir Jökli heldur
verði áhrifin af stofnun þjóð-
garðs sú að vekja athygli heima-
manna á umhverfi svæðisins og
náttúrufari og ýta undir tilfinn-
ingu manna á svæðinu fyrir því
hvað náttúra þess hefur upp á
að bj óða auk þess sem auðveldara '
verði að gera ferðamönnum
kleift að njóta svæðisins og ferð-
ast þar um með skipulagðari
hætti en áður. „Mín niðurstaða
er sú að þjóðgarður muni draga
enn frekar að sér ferðamenn og
auðveldara verði að hafa hönd á
umferðinni," segir Sturla.
Sturla
Böðvarsson
Guðmundur Bjarnason
*
Otímabært að
dagsetja opnun
þjóðgarðs
GUÐMUNDUR
Bjarnason umhverf-
isráðherra kveðst
vilja stofna þjóðgarð
á utanverðu Snæ-
fellsnesi. Hvenær má
búast við að þjóð-
garðurinn verði opn-
aður? „Ég hefði
gjarnan viljað sjá það
verða meðan ég sit
sem umhverfisráð-
herra en það er tölu-
verð vinna óunnin
þannig að það er
ótímabært að setja á
það dagsetningu,"
sagði Guðmundur.
Skýrsla undirbún-
ingsnefndarinnar er nú til skoð-
unar hjá ráðuneytinu og Nátt-
úruvernd ríkisins og sagði Guð-
mundur að málið þyrfti gaum-
gæfilegrar skoðunar við þótt
skýrsla nefndarinnar og gögn
hennar væru vel unnin í hendur
stjórnvalda.
Um það hvort þjóðgarðsvörð-
ur yrði ráðinn á þessu ári til að
vinna að undirbúningi málsins
sagðist Guðmundur teya að
kannski væri nauðsynlegt að fá
einhvern aðila til að
fylgja þessum málum
eftir því þau væru
viðamikil. „Ég er ekki
viss um að það falli
saman að sá einstakl-
ingur sem er best til
þess fallinn að vera
þjóðgarðsvörður sé sá
sem er best fallinn til -
þess að fara í þessi
f ramkvæmdaratriði
sem við þurfum að ná
saman um. En þetta á
eftir að skoða. Mér
finnst að það séu þess-
ir undirbúningsþættir
og skipulagsvinna í
kringum það sem þarf
að taka á næst.“
Samkvæmt verndaráætlun
undirbúningsnefndarinar er
gert ráð fyrir því að rekstrar-
kostnaður þjóðgarðsins aukist *'
úr 6,7 m.kr. í 12,9 m.kr. á fyrstu
fimm árunum sem hann verður
starfræktur en tekjumöguleikar
eru taldir óverulegir í hlutfalli
af útgjöldunum. Stofnkostnaður I
er talinn 26,6 m.kr., en ekki er |
gert ráð fyrir útgj öldum vegna |
hugsanlegrajarðakaupa. »
Guðmundur
Bjarnason