Morgunblaðið - 20.09.1998, Blaðsíða 7

6 B SUNNUDAGUR 20. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
SVALBARÐI
Norðausturlandið
Edgeey
Homsund
ÍSKALDAR
STAÐREYNDIR
Stærö: 62.679 ferkílómetrar á um
90 eyjum. Stærst er Spitzbergen, þá
Noröausturlandiö, Edgeey og
Barentsey.
Staðsetning: Á 74-81 gráðu norð-
lægrar breiddar, nyrsta byggð í
heimi.
Loftslag: Vegna golfstraumsins er
gerlegt að búa á Svalbarða. (s þekur
um 60% lands, gróður um 6%.
Sffreri 150-200 m niður í jörð, efstu
2 metrarnir þiöna aö sumarlagi.
Meðalhiti á sumrin 6°, á veturna-
12°. Sólin sest ekki frá 19. apríl til
23. ágúst. Ekki skímar af degi frá
14. nóvembertil 29. janúar.
Gróður og dýralíf: 165 gróðurteg-
undir en engin tré. 163 fuglategund-
ir, og aö auki ísbirnir, hreindýr,
heimskautarefir, selir og rostungar.
(búar: (Longyearbyen búa um 1.200
manns, 800 í Barentsburg, 301 Nýja
Álasundi, 11 á Bjarnarey, 11 f
Hornsund, 4 á Hopen og einn á ís-
firði.
Ferðamenn: Um 18.000 á ári og
annað eins með skemmtiferðaskip-
um.
ANNA Johansen, elsti íbúinn á Svalbarða.
ANNA Johansen á orðið erfítt
með gang, enda er hún orðin 75
ára. Anna lét af störfum vegna
aldurs fyrir níu árum og ætti með
réttu að vera löngu flutt frá Sval-
barða. En þessi kaldranalegi
staður heldur fast í Önnu, sem
þrjóskast við, þrátt fyrir óskir yf-
irvalda á Svalbarða. „En nú fer
að koma að því. Þetta verður lík-
lega síðasti veturinn minn hér,
svo flyt ég í húsið mitt í
Bronnuysund," segir Anna.
Hún er lífsglöð kona og stór-
hrifín af því að fá gest frá ís-
landi en þar á hún ættingja, auk
þess sem henni fínnst landið fal-
legt. Rétt eins og Svalbarði. „Ég
væri milljónamæringur ef nátt-
úrufegurðin hér væri mæld í
peningum," segir Anna og
kveðst halda sig við köldu svæð-
in; Svalbarða, Island og Norður-
Noreg.
Hún býr í litlu herbergi í húsi
sem eitt hótelanna í Longyear-
byen á. Auk Önnu býr sextug
þýsk kona, Freia Reutersward,
sem einnig er komin á eftirlaun,
í húsinu, svo og ferðamenn, sem
Önnu þykja líflegur félagsskap-
ur.
Anna kom til Svalbarða árið
1981 til að vinna við hjúkrun á
sjúkrahúsinu og gerði samning
til fímm ára. Hún framlengdi
samninginn og vann fram til árs-
ins 1989 þegar hún fór á eftir-
laun. Hún segist hafa ferðast
mikið um eyna fyrstu árin á
snjósleða en nú fer hún lítið út
úr húsi, nema í leigubfl, því leið-
in í matvöruverslanir, banka og
pósthús er löng.
Auk Önnu og Freiu eru tveir
karlar á Svalbarða komnir á eft-
irlaun en þeir eru kvæntir yngri
konum, sem enn eru útivinnandi.
Anna segir að sér fínnist samfé-
lagið í Longyearbyen einstakt og
gott að búa þar sem flestir fljú-
anna gætu verið börn og barna-
börn Önnu. „Það er alltaf verið
að spyija mig hvernig sé að vera
ellilífeyrisþegi hér og ég svara
því jafnan til að það er frábært að
búa hér, allir eru svo hjálpsamir.
Það er vissulega erfítt að dvelja á
Svalbarða er árin færast yfír en
það er ekki síður erfitt annars
A hj ar a
veraldar
Lífið á Svalbarða er með dálítið óvenjuleg-
um blæ, enda er byggðin þar sú nyrsta í
heimi. Vera manna á 78. breiddargráðu er
enda ögrun við náttúruöflin og ekki þrauta-
laus þótt mörgum líði þar vel. Urður Gunn-
arsdóttir kom þangað norðureftir þegar
miðnætursólin var nýlega sest, í fyrsta
sinn í fjóra mánuði.
ASVALBARÐA er nótt í tvo
mánuði og samfelldur dagur
fjórðung úr ári. Þar vafra ís-
birnir um í næsta nágrenni
byggðarinnar, vélsleðar eru fleiri en
íbúarnir og þeir síðarnefndu fá
klippikort til að ti-yggja að þeir kaupi
ekki meira en nemi mánaðarlegum
áfengisskammti. Raunar er varla rétt
að tala um íbúa, því á Svalbarða á
enginn lögheimili, fólkið þar er gestir,
til skamms tíma í senn, þótt margir
hafi tengst staðnum órjúfanlegum
böndum og vilji helst bera beinin þar.
Aþreifanlegasta dæmið um það er
Anna Johansen, sem orðin er 75 ára
og á að vera löngu farin til fastalands-
ins. Þá eru þeir æ fleiri sem vilja hafa
áhrif á samfélagið á Svalbarða og
kröfur um sveitarstjórnarkosningar
þar verða æ háværari.
Svalbarði er nær Norðurpólnum en
Osló, en heyrir engu að síður undir
stjórnvöld í höfuðborginni, „niðri í
Noregi“ eins og margir íbúar Sval-
bai'ða segja. Raunar fær maður það á
tilfinninguna að þrátt fyrir að Sval-
barði teljist norskur og íbúarnir séu
flestir Norðmenn, leiki dálítill efi á því
hversu norskar þessar veðurbörðu
eyjar séu. Enda minna þær mest á
frostkalt fríríki, þar sem gilda önnur
lög og aðrar reglur en heimafyrir.
Skattur er 14% á einstaklinga en 20%
á fyrirtæki. Þá er hægt að kaupa toll-
frjálst áfengi, tóbak og fatnað en mat-
ur er hins vegar dýr.
Kröfur um aukin réttindi
Enginn á lögheimili á Svalbarða og í
kosningum greiða menn atkvæði til
sveitarfélagsins á meginlandinu. Hins
vegar hefur verið kosið til svokallaðs
Svalbarðsráðs á tveggja ára fresti frá
árinu 1971. I því eiga sæti fulltrúar
íbúa og er kosningin pólitísk. Valdsvið
ráðsins er nær ekkert, það hefur heim-
ild til að gefa út leyfi til leigubílaakst-
urs, og þar með eru bein völd þess
upptalin, segir Turid Telebond, ráð-
gjafi hjá Atvinnuþróunarfélagi Sval-
barða. Að öðru leyti er ráðið einungis
ráðgefandi, en æ háværari raddir eru
um að auka völd þess og það starfi líkt
og sveitarstjómir í Noregi.
Innan ráðsins vilja fulltrúar Verka-
mannaflokksins og Hægriflokksins,
sem eru þriðjungur, að ráðið verði full-
gild sveitarstjórn, en aðrir, flestir af
lista óflokksbundinna, vilja takmarka
völd ráðsins. „Réttindum fylgja skyld-
ur og útgjöld og ekki eru allir reiðu-
búnir til að taka slíkt á sig,“ segir Tele-
bond en hún segist enga trú hafa á því
að Svalbarði verði nokkurn tíma full-
gilt sveitarfélag. Hún ætti að vita hvað
hún er að tala um, hefur búið á Sval-
barða með hléum frá árinu 1971. Þá
eru lögfræðingar ekki sammála um
hvort slíkt myndi brjóta í bága við
Svalbarðasamninginn frá 1925.
Með riffil um öxl
Anna Johansen elsti íbúinn á Svalbarða
Verður erfitt að kveðja
AUt er með dálítið öðrum blæ í
Longyearbyen en maður á að venjast.
Ungur maður þrammar með riffil um
öxl á leið heim úr helgarinnkaupun-
um, þó tæplega hlaðinn, því það er
bannað í íbúðabyggð. Nær allir íbú-
anna eiga vopn og verða að geta notað
þau ef stærsta og grimmasta rándýr
jarðar, ísbjörninn, skyldi verða á vegi
þeirra. Isbirnir eru alfriðaðir en
skjóta má þá í nauðvörn og það sem af
er ári hafa fimm dýr verið felld.
Annars eru ungar konur með börn
og háskólanemar algengasta sjónin á
götum úti. Atvinnuleysi er óþekkt á
Svalbarða, þangað kemur enginn til
dvalar nema hann eigi erindi enda
hætt við að líf í aðgerðarleysi á frer-
anum gæti reynst sálartötrinu erfitt.
Um 90% húsnæðis á Svalbarða ei-u í
eigu ríkisins og fá starfsmenn hins op-
inbera ókeypis húsnæði. Starfsmenn
einkafyrirtækja borga hins vegar fullt
verð, sem þó er lægra en á fastaland-
inu.
Húsin eru öll úr timbri og byggð á
stólpum sem ná 4-5 metra ofan í
sífrerann. A Svalbarða gildir sú regla,
sem á sér rætur í kolanámuvinnsl-
unni, að enginn fer nokkurs staðar inn
á útiskóm, og víðast hvar eru gesta-
inniskór í anddyrum stofnana.
Stór hluti friðaður
Veðurfar er óvenju þurrt. Úrkoma
er sáralítil á Svalbarða, rakinn kemur
að mestu úr jörðu. Nær allar ár eru
jökulár og mikil leðja í vatninu og því
þarf að hreinsa allt drykkjarvatn.
Hraustlega blæs um eyjarskeggja og
vísindamennirnir segja að loftmeng-
unin hafi náð svona langt norður, þótt
loftið virðist hreint og tært.
Engin tré er að finna á eyjunum en
um 170 plöntutegundir og er stærstur
hluti Svalbarða friðaður. Bannað er að
hrófla við nokkru nema þeim fáeinu
hefur búið á Svalbarða í tæp fjögur ár. Maðurinn hennar er kolanámamaður og sjálf er hún dagmamma. Segir það þægilegt starf þegar
hún sé með tvö lítil börn og erfitt að fá pössun fyrir þau bæði. Maðurinn hennar er fæddur á Svalbarða, þar sem faðir hans var kolanámu-
maður og foreldrar hennar bjuggu þar um skeiö áður en hún fæddist. Fleiri úr fjölskyldunni hafa starfað þar og því þótti henni tilhugsunin
um að flytjast norður á hjara veraldar hreint ekki sem verst. „Kostirnir eru aðallega þeir að þetta er lítið samfélag og mikill samgangur á
milli fólks. Hér hefur maður allt sem þarf; verslanir, skóla, bíó og veitingastaði. Hér er mikið af ungu fólki, og margir sem ég kannast við
frá Norður-Noregi þar sem ég er fædd og uppalin. Við segjumst bara ætla að vera hérna í nokkur ár en það vill dragast, því hér er gott að
vera. Ég viðurkenni þó að þegar myrkrið er sem svartast hefur komið fyrir að ég spyrji sjálfa mig hvað ég sé eiginlega að gera hér?“
.NýjaÁlasund
1 « f Spitsbergen
J •Pyramiden
Barentsey
Forland 'yýP' • Longyearbyen
• Barentsburg
Priní„ v ,
Karls^ý J
r ÍÞióðnarðar
I I Náttúruverndarsvæði
n Gróðurfriðunarsvæði
<2 Fuglaverndarsvæði
Hopen
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. SEPTEMBER 1998 B 7 *
íslendingur í jarðfræðinámi við háskólann á Svalbarða
Kann vistinni vel
ÍSLENSKUR jarðfræðinemi, Mel-
korka Matthíasdóttii', er ein fáira
Islendinga sem hefur haft langa við-
dvöl á Svalbarða. Melkorka hefur
reyndar aðeins verið í þrjár vikur á
staðnum, en hún sækir námskeið í
setlagafræði jökla við háskólann á
Svalbarða, og verður þar fram í nóv-
ember.
„Mér fannst spennandi að fara á
stað sem þennan, þar sem svo stór
hluti er þakinn jöklum, til að læra
um þá,“ segir Melkorka. Kennari
hennar við Háskóla Islands benti
Melkorka
Matthíasdóttir
ætlar að dvelja
í þrjá mánuði í
Longyearbyen
henni á þennan möguleika og ákvað
hún að slá tíl. Hún er eini íslending-
urinn á Svalbarða nú en segist hafa
hejTt að landi sinn hafi verið við
nám þar áður. Flestir nemendm- há-
skólans, alls um 130 manns, eru
Norðurlandabúar.
Melkorka kann verunni í Longye-
arbyen vel, ekki síst smábæjar-
bragnum, sem henni finnst sérstak-
ur. Hún kom til Svalbarða í lok
ágúst og þá gekk sólin ekki til viðar.
Nú, þremur vikum seinna, dimmir
um kl. 21.30, hitinn er kominn niður
í frostmark, og snjóföl á jörðinni á
morgnana. „Veran hér minnir mig á
ísland að vetrarlagi en ég bjóst
reyndar við meiri snjó. Mér skilst að
hér snjói ekkert að ráði fyrr en und-
ir áramót. Hins vegar er skrýtið að
finna hve dimmir hratt og ég verð
að viðurkenna að ég hlakka eigin-
lega til í nóvember, þegar dimmt
verður allan sólarhringinn. Skólafé-
lagar mínir hér segja að það sé ljúft
tímabil, þar sem menn uni sér við
kertaljós, tali saman og hlusti á tón-
list.“
SAGA SVALBARÐA
ÞETTA skilti segir líklega allt sem segja
þarf um að varúðar er þörf á Svalbarða.
„Svalbarði fundinn" segir í Skálholtsannál á tólftu öld. Norður
í hafsbotni, fjórum sinnum tólf tíma frá íslandi hefur landið
með hinar svölu strendur fundist. Engin merki eru þó um vík-
inga eða aðra sjófarendur fyrr en árið 1596, er hollenski sæ-
farinn Willelm Barents fann Svalbarða. f fyrstu var talið að
hann væri hluti Grænlands og er hans þannig getið á kortum.
Mikið var af hval við strendur Svalbarða, eða Spitzbergen,
eins og stærsta eyjan var nefnd vegna hvassra fjallstinda á
norðvesturhluta hennar. Flykktust hollenskir og enskir veiði-
menn norður á bóginn til hvalveiða, þar sem þeir höfðu sumir
hverjir vetursetu. Hart var gengið fram við veiðar á hval, sel
og fleiri dýrategundum og var hvalnum við Svalbarða því sem
næst útrýmt. Á átjándu öld fóru náttúruvísindamenn að leggja
leið sína þangað. Um síðustu aldamót uppgötvuðu menn svo
mögulcikann á kolavinnslu á Svalbarða og árið 1906 hóf
Bandaríkjamaðurinn John M. Longyear kolavinnslu, þar sem
Longyearbyen stendur nú. Norðmenn keyptu vinnsluna af
honum áratug síðar og hafa stundað hana frá því. Nú er að-
eins ein af sjö námum opin við Longyearbyen.
Frá því að Svalbarði fannst og fram yfir síðustu aldamót,
var hann ekki eign neins rflds. Það skapaði átök um veiðirétt-
indi og síðar réttinn til kolavinnslu. Fjöldi ríkja tók þátt í
samningaviðræðum um hann og árið 1920 var Svalbarðasamn-
ingurinn undirritaður í Versölum. Markmið hans var að „setja
þessu landsvæði eðlilega stjórn í þvf skyni að tryggja þróun og
skynsamlega nýtingu þess“ og varð að samkomulagi að fela
Norðmönnum ríkisyfirráð. Nú hafa 42 ríki undirritað hann en
samkvæmt honum eiga þegnar aðildarlanda hans jafnan rétt
til mikilvægrar atvinnustarfsemi.
íbúar Svalbarða skiptust um árabil nær jafnt á milli Norð-
manna, sem flestir búa í Longyearbyen, og Rússa og Ukraínu-
manna, en tveir bæir á Svalbarða, Barentsburg og Pyramiden,
eru rússneskir. Námagreftri í þeim síðarnefnda hefur nú verið
hætt og íbúarnir fluttir á brott. Sambandið á milli Rússa og
Norðmanna á Svalbarða hefur verið lítið og á köflum stirt, en
starfsmenn sýslumannsins á Svalbarða segja að það fari nú
batnandi.
Morgunblaðið/UG
staðar. Við ei*um þijú sem viljum
búa áfram hér, búa til nokkurs
konar elliheimili, þar sem við
myndum aðstoða hvert annað.
Sijórnvöld höfnuðu þeirri hug-
mynd, þrátt fyrir að við legðum
áherslu á að við ætluðum ekki að
vera nein byrði á samfélaginu
hér, og myndum flytja til megin-
landsins þegar við yrðum of las-
burða til að sjá um okkur sjálf.“
Anna hefur starfað víða á
langri starfsævi en hún giftist
aldrei og eignaðist ekki börn. Bjó
lengi með móður sinni og segir
að nú haldi lítið í sig. „Ég er orð-
in rótlaus, Jief misst samband við
flesta sem ég þekkti á meginland-
inu. Mín bíður ekkert og það
verður erfítt að snúa aftur til
baka og þurfa að hlusta á allt
veikindatalið í gainla fólkinu."
JON Landvik, prófessor í jarðfræði viö háskólann á Sval-
barða, hefur verið þar í hálft sjötta ár. Eigin-
kona hans vinnur einnig við rannsóknir á
eynni og börnin þrjú eru á leikskóla og [
barnaskóla staðarins. Landvik hafði margoft
komið til Svalbarða vegna starfs síns við
landbúnaðarháskólann við Ás nærri Ósló og
segir það hvorki hafa vafist fyrir sér eða fjöl-
skyldunni að flytjast þangað um skeið er
starf bauðst við háskólann. „Okkur líður vel
hér og það er ekki sfst vegna samfélagsins.
Hér ríkir samheldni og vegna smæðarinnar
er maður fljótur í og úr vinnu. Það kemur
fjölskyldufólki til góða, maður ver meiri tíma
en ella með börnunum. Því fer fjarri að við
séum einmana hér eða leiðist. Hingað koma
margir ættingjar og vinir í heimsókn og
margir íbúanna hér eru duglegir að ferðast.
En vegna þess hve dvalartími fólks hér er
takmarkaður eru það fyrst og fremst þeir
sem eru reiðubúnir að breyta til og gera eitt-
hvað alveg nýtt, sem koma hingaö. Hingað
leggur ekki heimakært fólk leið sína og það
setur vissulega mark sitt á samfélagið, því
eirðarleysisins gætir frekar fyrir vikið."
VÉLLEÐAR eru við hvert hús, og húsin, þau eru máluð I öllum regnbogans
litum, þar sem þau standa á stólpum upp úr grýttum sífreranum.
sveppum sem þar er að fmna. Eru
ströng viðurlög og háar fjársektir við
spjöllum á náttúru, sem er óvíða við-
kvæmari, og minjum um fyiri búsetu.
Þær minjar standast vel tímans tönn,
því þurrt andrúmsloftið gerir það að
verkum að timbrið í gömlum veiðikof-
um rotnar ekki. Norsk stjórnvöld á
Svalbarða hafa í hyggju að stækka
verndarsvæðið enn en því hafa Rúss-
ar mótmælt og telja það brot á Sval-
barðasamkomulaginu.
Tap á kolavinnslunni
Mikill uppgangur er á Svalbarða,
hver opinber byggingin á fætur
annarri hefur rokið upp á síðustu ár-
um. Þeirra á meðal er háskólinn, þar
sem 130 manns, þar á meðal einn ís-
lendingur, stunda nám, m.a. í líffræði,
landafi-æði og jarðfræði heimsskauta-
svæða, á ensku. Að háskólanum
standa fjórh' norskii' háskólar.
Uppgangurinn nær hins vegai' ekki
til undirstöðuatvinnugreinarinnar á
Svalbarða, kolavinnslunnar. Nú sér
fyrir endann á kolanámi í sjöundu og
síðustu námunni við Longyearbyen,
búist er við að hún endist í 3-4 ár til
viðbótar. Svea-náman, sem er á aust-
urströndinni, dugir að minnsta kosti í
áratug, en þangað liggur enginn veg-
ur og námaverkamennirnir þurfa því
að gista þar, viku eða hálfan mánuð í
senn og það er ekki vinsælt hjá fjöl-
skyldumönnum.
Tap hefur verið á rekstri Det store
norske Spitzbergen Kullkompani, í
daglegu tali nefnt „Stóra norska" frá
því á 8. áratugnum. Forsvarsmenn
fyrirtækisins segjast gera sér vonir
um að snúa megi því upp í hagnað en
þangað til greiðir norska ríkið niður
tapið. „Það er ekkert launungarmál
að norska ríkið ver 4-5 miljjörðum ísl.
ki'. á ári til að halda uppi atvinnu og
byggð á Svalbarða, og tryggja þannig
norskan yfirráðarétt,“ segir Turid
Telebond, ráðgjafi.
Ferðamennska og
rannsóknarvinna
Til að skjóta stoðum undir samfé-
lagið á Svalbarða þegar kolin hverfa
er æ meiri áhersla lögð á ferða-
mennsku og rannsóknir. Nú þegar
gilda strangar reglur um umgang á
verndarsvæðum og tilkynninga- og
tryggingaskyldu allra þeh-ra sem fara
eitthvað út fyrir Longyearbyen.
Vegna veðurfarsins og ferðamanna-
straumsins eru snjósleðar algengasta
farartækið og fullyi't er að um 2.000
sleðar séu á Svalbarða. Það hljómai-
ekki ósennilega, því snjósleðarnir
standa í röðum við hvert hús. Þeir eru
engu að síður umdeild farartæki
vegna hávaðans en íbúar á Svalbarða
halda fast í réttinn til að aka þeim.
Turid Telebond segh’ Longyearbyen
hafa tekið geysilegum breytingum á
síðustu ái'um. „Við vitum auðvitað ekki
hvað gerist ef og þegar kolavinnslan
hætth'. En hér hafa sprottið upp ný
fyrirtæki á síðustu ái’um og ólíkt þvi
sem áður var, er nú gerð krafa til
þeirra um að þau beri sig. Konum og
vinnustöðum fyrir þær hefur fjölgað og
bærinn er orðinn fjölskylduvænni fyrir
vikið. Þá hefur menntafólki fjölgað
mikið í tengslum við háskólann og þá
rannsóknarvinnu sem hér fer fi-am,
m.a. í tengslum við fjarskipti við gervi-
hnetti. Ég tel að í framtíðinni muni fólk
búa hér skemur en áðui’ og ferðamönn-
um fjölga enn. Vaxtarmöguleikar í at-
vinnulifi eru svo takmarkaðir, hér er
takmai'kað hráefni og geysilega dýrt
að flytja það hingað.“
Félagsleg aðstoð af
skornum skammti
Þetta einkennilega samfélag á Sval-
barða, þessar vinnubúðir á hjara ver-
aldar, eru illa í stakk búnar til að
standa undir öflugu öryggisneti og fé-
lagslegu kerfi. Barnaheimili og skólar
eru á staðnum, svo og sjúkrahús, en
þar má t.d. ekki fæ.ða vegna áhættun-
ar ef eitthvað skyldi fara úrskeiðis, og
eru konurnar sendai' til Noregs.
Ekki er vilji til að gera ellilífeyris-
þegum kleift að vera á Svalbarða, þar
sem slíkt væri óhemju dýrt, segir
Hanne Ingebrichtsen, fulltrúi sýslu-
mannsins á Svalbarða. Enda var ætl-
unin með byggð á Svalbarða aldrei sú
að þar væru menn um aldur og ævi.
„íbúar hér geta farið á eftirlaun allt
niður í 57 ára. Þeim er fullljóst að hér
geta þeir ekki verið og því verða íbúar
Svalbai'ða að vera duglegir að byggja
sér upp vinahóp á meginlandinu. Mað-
ur byrjar ekki á því um sjötugt, í síð-
asta lagi tíu árum fyrr. Þá má ekki
gleyma því að margir sem hafa starf-
að lengi í kolanámum eru orðnir
heilsutæpir,“ segir Telebond.
Hún segh' að fólk búi að meðaltali
8-10 ár á Svalbarða, sumir mun skem-
ur, aðrir miklu lengui'. Karlmenn eru
enn í meirihluta og margh' þein-a eru
einhleypir, þótt fjölskyldufólki hafi
fjölgað. Og meðalaldurinn er líklega
óvíða lægri.
Drykkja hefur löngum loðað við
Svalbarða og Telebond viðurkennir að
miðað við höfðatölu, sé meira keypt af
áfengi þar en í Noregi. „Ég er hins
vegar ekki reiðubúin að segja að
drykkja sé vandamál hér. Gesth'
kaupa töluvert af áfengi þar sem það
er tollfrjálst og menn færa vinum og
ættingjum ævinlega áfengi þegar þeir
fara til meginlandsins. Mikil di'ykkja
myndi koma niður á vinnunni og það
gengur einfaldlega ekki. Þá er samfé-
lagið svo lítið og nándin svo mikil að
menn gera einfaldlega minna af sér,
þar sem þeir vilja ekki að allh' frétti
það. Þetta er ekki aðeins lítið samfé-
lag, heldur öruggt. Hér læsum við
ekki bílunum og ekki íbúðunum held-
ur. Hvert ætti bíllinn svosem að
hverfa? Samfélagið er svo lítið að
hjólaþjófnaður telst til tíðinda. Ekki
skilja mig þannig að þetta sé einhver
Kardimommubær, við eigum auðvitað
við okkar vandamál að stríða."
Dimmur dagur
Þrátt fyrir að komið sé haust er enn
bjai't á þessum einkennilega stað. Það
á þó eftir að breytast hratt, dagarnir
styttast með ógnai'hraða og fyrr en
varir verðui' kominn vetur. Dimmai-i
en hægt er að ímynda sér, þai' sem
skilin milli dags og nætur eru engin.
Nema kannski helst á norðurljósunum. y
Þau eru sögð vera öðruvísi á daginn.