Morgunblaðið - 04.10.1998, Page 8

8 SUNNUDAGUR 4. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
20 lækna vantar til starfa á landsbyggðinni \
„ÞÚ reynir að tala þá til, Ólafur minn. Ég verð að opna
einhverjar deildir fyrir kosningar."
Hæstiréttur sýknar varnarliðsmann af ákæru um kynferðisbrot
Ekki hægt að taka mið
af lögregluskýrslu
vegna annmarka
VARNARLIÐSMAÐUR á fer-
tugsaldri var með dómi Hæsta-
réttar á fímmtudag sýknaður af
ákæru um kynferðisbrot gagnvart
konu á þrítugsaldri. Héraðsdómur
Reykjavíkur hafði hins vegar sak-
fellt manninn með dómi 22. apríl
1998 og dæmt hann í sex mánaða
fangelsi, þar af þrjá mánuði skil-
orðsbunda.
Kærandi var kunnug ákærða og
höfðu þau verið saman að skemmta
sér í desember síðastliðnum á öld-
urhúsi í Reykjavík ásamt fleira
fólki og var áfengi haft um hönd.
Að því loknu lá leiðin heim til vin-
konu þeirra. Kærandi kvað þau
hafa kysst en hún ekki viijað ganga
lengra. Sofnaði kærandi ein á
svefnbekk í stofunni. Kvaðst hún
hafa vaknað undir morgun við að
ákærði var að hafa við hana sam-
farir. Reyndi hún eitthvað að
streitast á móti en tók síðan að eig-
in sögn þann kost að bíða þess að
hann lyki sér af. Þá klæddi hún sig,
hringdi á leigubíl og fór heim.
Akærði bar við lögregluyfirheyrslu
að eftir að húsráðandi var sofnuð
hefði hann kysst kæranda, þau
hefðu afklæðst og haft samfarir að
loknum forleik. I miðjum klíðum
hefði kærandi viljað hætta en hann
ekki rofið samfarir þeirra íyrr en
hann hefði fellt til hennar sæði.
Breyttur framburður
Eftir að lögregla skýrði ákærða
frá því að frásögn hans stangaðist
á við önnur sakargögn breytti
hann samkvæmt því sem segir í
héraðsdómi framburði sínum á þá
lund að kærandi hefði verið sofnuð
er hann byrjaði að láta vel að
henni. Hinsvegar hefði honum
virst hún sýna viðbrögð sem gæfu
til kynna að hún væri ekki andvíg
atlotunum. Fyrir dómi bar ákærði
að kærandi hefði verið hálfvak-
andi, með augun hálfopin stundum
og svarað að einhverju leyti atlot-
um hans.
Konan hringdi á neyðarmóttöku
Sjúkrahúss Reykjavíkur liðlega
tveimur sólahringum síðar og fór
svo daginn eftir þangað. í millitíð-
inni hafði hún átt einhver sam-
skipti við ákærða, meðal annars
ekið honum milli tveggja staða.
Samkvæmt skýrslu læknis var
greinilegt að hún hefði orðið fyrir
tilfinningalegu áfalli og mat læknir
frásögn hennar trúverðuga. Þá
leitaði hún til sálfræðings sem
sagði hana hafa lýst einkennum
sem væru mjög algeng hjá fórnar-
lömbum nauðgunar, meðal annars
skertu trausti til annarra.
Var maðurinn ákærður fyrir
brot á 196. gr. almennra hegning-
arlaga sem leggur bann við því að
hafa kynferðismök við fólk sem er
ekki í ástandi til að spoma við
verknaðinum. Að mati þriggja
manna héraðsdóms var framburð-
ur kæranda trúverðugur. Þótt
ákærði neitaði sakargiftum fyrir
dómi yrði að líta til þess að hann
hefði við rannsókn þess og með-
ferð tvisvar breytt framburði sín-
um. Yrði að teljast sannað að hann
hefði gerst sekur um brot á 196.
gr. alm. hgl.
Enginn dómtúlkur
I dómi Hæstaréttar í gær sem
kveðinn var upp af fimm dómurum
segir að ákærði hafi gefið skýrslu í
janúar síðastliðnum að viðstöddum
tveimur rannsóknarlögreglumönn-
um við embætti sýslumannsins á
Keflavíkurflugvelli og lögreglu-
manni frá vamarliði Bandaríkj-
anna. Skýrslan hafi verið rituð á
íslensku, en þess getið í niðurlagi
hennar að hún hafi verið lesin fyrir
ákærða á ensku. Óumdeilt sé að
ákærði skilji ekki íslensku. Þrátt
fyrir það hafi hvorki löggiltur
dómtúlkur né annar hæfur þýð-
andi verið kvaddur til að vera við
skýrslugjöf ákærða eins og skylt
væri samkvæmt 5. mgr. 69. gr.
laga nr. 19/1991 um meðferð opin-
berra mála. Við flutning málsins
fyrir Hæstarétti hafi verið vefengt
af hálfu ákærða að honum hafi ver-
ið ljóst hvað var skráð í lögreglu-
skýrsluna. Því geti hún ekki haft
vægi við mat á trúverðugleika
framburðar ákærða fyrir dómi.
Síðan segir í dómi Hæstaréttar:
„Eins og greinir í forsendum hér-
aðsdóms eru kærandi og ákærði
ein til frásagnar um atburði, sem
um ræðir í ákæru. Héraðsdómur,
sém var fjölskipaður, mat fram-
burð kæranda trúverðugan. Nokk-
ur tími leið frá atvikum málsins
þar til kærandi gaf sig fram við
neyðarmóttöku á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur. A því tímaskeiði átti
hún nokkur samskipti við ákærða,
svo sem greinir í héraðsdómi.
Verður að skoða vottorð læknis og
sálfræðings, sem getið er í héraðs-
dómi, í því ljósi. Samkvæmt áður-
sögðu nýtur ekki við annarra
skýrslna ákærða, sem unnt er að
líta til, en þeirrar sem hann gaf við
aðalmeðferð málsins í héraði. í
henni neitaði ákærði eindregið
sök.“ Því var sök ákærða ekki talin
sönnuð.
Málið fluttu Ragnheiður Harð-
ardóttir saksóknari af hálfu
ákæruvaldsins og Örn Clausen hrl.
af hálfu ákærða.
Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins
Atak í fræðslu-
og útgáfumálum
Bryndís Halldórsdóttir
GREININGAR- og
ráðgjafarstöð rík-
isins hefur ráðið
Bryndísi Halldórsdóttur
til að vinna að uppbygg-
ingu skipulagðrar fræðslu
á vegum greiningarstöðv-
arinnar. Greiningarstöðin
starfar samkvæmt lögum
um málefni fatlaðra. Lög-
in miða að því að tryggja
fötluðum jafnrétti og
sambærileg lífskjör á við
aðra þjóðfélagsþegna og
skapa þeim skilyrði til
þess að lifa eðlilegu lífi.
Einn liður í því er réttur-
inn til nánari greiningar
ef grunur vaknar um fötl-
un, aðgangur að þjálfun,
meðferð og annarri að-
stoð til að draga úr áhrif-
um fotlunar.
Bryndís segir að meg-
inhlutverk greiningarstöðvarinn-
ar sé athugun og greining ásamt
ráðgjöf um þjálfun og meðferð.
„Greiningarstöðin sinnir ýmsum
öðrum verkefnum svo sem rann-
sóknum, skráningu og fræðslu.
Námskeiðahald hefúr verið stór
liður í starfsemi greiningarstöðv-
arinnar. Einn liður í því hefur
verið árlegt vomámskeið sl. 13
ár. Minni námskeið hafa verið
haldin fyrii’ fagfólk og foreldra
um afmörkuð svið fotlunar. Með
mínu starfi er stefnt að mark-
vissri aukningu í fræðslustarfi og
útgáfumálum.“
-Hvað er næst á döfínni hjá
ykkur í fræðslumálum ?
„Greiningarstöðin efnir til
fræðsludags fyrir fagfólk á sviði
uppeldis og menntunar, sem
starfar við greiningu og ráðgjöf
vegna ungra fatlara bama,
þriðjudaginn 6. október næst-
komandi. Yfirskriftin og sjálft
viðfangsefnið er Skjót afskipti
eða þýðing á „early intervention“
úr ensku. Annars emm við að
þreifa fyrir okkur með þýðingu
og stundum hefur hugtakið
Snemmtæk íhlutun verið notað.
Þarna er verið að tala um þegar
afskipti eða íhlutun þjálfunarað-
ila hefst mjög snemma eða
skjótt.
A fræðsludeginum ætlum við
m.a. að fjalla um með hvaða hætti
skjót afskipti geti dregið úr áhrif-
um fötlunar, aðferðir til að auka
gæði þjálfunar og þjónustu og
notkun myndbanda í klínísku
starfi. Farið verður í áhrif fötlun-
ar bams á líðan foreldra og skoð-
aðar leiðir til að meta álag innan
fjölskyldna.“
- Hvaða námskeið verða í hoði
fyrir foreldra í vetur?
„Ég get nefnt að fyrsta nám-
skeiðið í röð námskeiða fyrir að-
standendur og fagmenntað
starfsfólk á sviði upp-
eldis og menntunar
verður haldið á Grand
Hótel dagana 7., 14. og
21. október. Yfirskrift
námskeiðsins er Ein-
hverfa og skyldar þroskaraskanir
og verður m.a. fjallað um ein-
kenni og orsakir, faraldsfræði,
helstu matsaðferðir og tæki til
greiningar, meðferð og þjálfun,
álagsþætti og líðan foreldra.
Stefnt er að því að halda kynn-
ingu á Umsjónarfélagi einhverfra
undir lok námskeiðsins.“
- Hvert er markmið nám-
skeiðsins?
„Markmið námskeiðsins er að
efla skilning og þekkingu fag-
fólks á þörfum barna með ein-
hverfu. Að auka gæði þeirrar
þjónustu sem veitt er nú þegar
► Bryndís Halldórsdóttir er
fædd 17. nóvember árið 1958 í
Reykjavík. Bryndís varð stúd-
ent frá Menntaskólanum í
Reykjavík árið 1978 og lauk
námi í Þroskaþjálfaskóla Is-
lands árið 1984. Eftir nokkurt
hlé frá námi hóf Bryndís nám
við HÍ og lauk BA-námi í heim-
speki og bókmenntum árið
1995.
Bryndís starfaði við athug-
unardeild Kjarvalshúss og síð-
ar Greiningar- og ráðgjafar-
stöð ríkisins frá 1984 til 1991.
Hún leysti af forstöðumann
leikfangasafns Greiningar-
stöðvarinnar frá 1996 til 1997.
Síðla árs 1997 tók hún við
starfi fræðslufulltrúa Grein-
ingarstöðvarinnar. Bryndís
hefur einnig starfað fyrir sam-
tökin Barnaheill.
Eiginmaður Bryndísar er
Hany Hadaya, Iistdansari og
grafískur hönnuður, og eiga
þau þrjár dætur.
og efla færni fagfólks til að
byggja upp íhlutun þar sem
markviss vinnubrögð eru höfð að
leiðarljósi. Ekki síst er ætlunin
að stuðla að betri aðlögun og
fæmi barna með einhverfu og
draga úr víðtækum áhrifum fötl-
unarinnar síðar á ævinni.“
- Hvemig hafa undirtektir for-
eldra verið?
„Mér þykir ákafleg vænt um
að segja frá því að tæpur helm-
ingur skráðra þátttakenda eru
foreldrar. Þörf og áhugi fyrir
fræðslu er því alveg greinilegur."
- Hversu miklu máli skiptir líð-
an foreldra fyrir líðan og þroska
bamanna?
„Titill bókar eftir Andrés
Ragnarsson „Setjið súrefnis-
grímuna fyrst á yður“, segir allt
sem segja þarf. Andrés
er sálfræðingur og hef-
ur sjálfur reynslu af
því að eignast fatlað
barn. Foreldrar mega
ekki hætta að hugsa
um sjálfa sig. Ekki hafa svo allir
áttað sig á því að einn liður í
vellíðaninni er að foreldrar séu
vel uppfræddir um hvað amar að
börnunum þeirra."
- Getur þú nefnt mér dæmi um
fleiri námskeið á vegum stofnun-
arinnar?
„Já, ég get nefnt að við höfum
verið með námskeið um óhefð-
bundnar tjáskiptaleiðir. Ein
hinna óhefðbundnu tjáskiptaleiða
er „tákn með tali“ og önnur
„Bliss“-táknkerfið, þ.e. mynd-
rænt táknkerfi fyrir þá sem geta
ekki nýtt sér hefðbundnar leiðir.“
Áhugi og
þörf fyrir
fræðslu