Morgunblaðið - 09.10.1998, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1998 B 5
DAGLEGT LÍF
Ævintýraleg fegurð
og frami kvenna
SPEGILL, spegill, herni þú hver, hér á
landi fegurst er! Ákall úr gömlu ævintýri
endurómar óneitanlega í nútíniasamfélög-
um þar sem ytri fegurð er æðsta takmark
og eilíft viðmið. Og fleiri skurðpunkta má
flnna ef vel er að gáð.
Mitti, hár og megrun
f nefndu ævintýri er það vonda stjúpan
sem spyr spegilinn frétta og fyllist vonsku
og öfund þegar svarið reynist Mjallhvít.
Stjúpan reynir með öllum ráðum að koma
Mjallhvíti fyrir kattarnef og athyglisvert
er að lnín liöfðar til hégóma ungu
stúlkunnar þegar hún reynir að ráða
lienni bana. Hún selur lienni mittislinda
sem hún reyrir svo fast að stúlkan missir
andann, freistar hennar með kambi sem á
að fegra hár hennar og gefur henni loks
epli sem Mjallhvít nartar f eins og ung-
lingsstúlka í megrun. Eplið er eitrað og
Mjallhvít fellur í dá.
Kannski má heimfæra þessar tilraunir
stjúpunnar upp á nútímahugarfar, kannski
er það að murka líftóruna úr leiðitömum
stúlkum sem trúa því að grannt mitti, fal-
legt hár og fitusnauð fæða færi þeim lífs-
fyllingu. Vonandi verða þær ekki eitrinu
að bráð.
Lánlausar stúlkur
f yfirstærðum
Tískuheimurinn í dag minnir ekki síður á
söguna af Öskubusku sem var nett og fal-
leg og þar með tilvalin prinsessa. Systur
hennar tvær reyndu að komast í skó henn-
ar og eygðu ineð því möguleika á ríkidæmi,
hamingju og samneyti við eftirsóttan prins
en fótstærðin aftraði þeim (þótt þær
reyndu í örvæntingu að höggva af hæl og
tá - þvinga líkama sína til réttrar lögunar).
Vissulega snýst boðskapur ævintýrsins
uin að frami fáist ekki með fláttskap, en
það vekur athygli að likamleg „yfii-stærð“
Teikning/Baltasar
EFTIR að Litla Ijót þvoði sér úr töfra-
lindinni skartaði hún „stórum, fallegum
augum“ og „dásamlegu andliti“ eins og
segir í sögunni. Þar sem fegurð og frami
fylgjast að í ævintýrum elti lukkan
stúlkuna til söguloka.
er notuð til þess að hnykkja á röngu inn-
ræti. Með dálitilli einföldun mætti segja:
hin granna Öskubuska er góð, stórgerðar
systur liennar eru vondar - í það minnsta
lánlausar. En hver var það sem vék í raun
frá norminu? Kannski voru systurnar með-
almanneskjur á hæð en Öskubuska óvenju
grönn, álíka grönn og gínurnar í fataversl-
unum nútímans skrýddar flíkum sem með-
almanneskjan - lánleysið uppmálað - pass-
ar alls ekki í.
Litla Ijót og hamingjan
Áfram mætti liaida að tína til ævintýri
þar sem útlitið er konum allt. Litla ljót er
prýðilegt dæini, óhainingjusama litla
indjánastelpan sem var svo óftTð að engimi
gaf henni ganm nema göinul skjaldbaka.
Hún rambaði liins vegar á fegurðarlind af
því tagi sem allar konur dreymir um og tók
stakkaskiptum. Skaut systium sinum ref
fyrir rass með fúllkominm iísýnd og var auk
þess eina persónan sem lifði til söguloka.
Velgengni og fegurð hatdast grunsam-
lega oft í hendur í ævintýium enda eru út-
litskröfur til kvenna ekki nýjar af nálinni.
Karlar virðast hins vegar undanþegnir
þessum þrýstingi og nægir að nefna Hans
klaufa og dátann í ævintýrinu um Eldfær-
in. Báðir komust til metorða með orð-
heppni og kænsku, enginn fékkst um útlit
þeirra eða ásýnd.
Morgunblaðið/Halldór
FRÁ keppninni Ungfrú Island 1998. Fegurðarsamkeppni er haldin ár-
lega í öllum landshlutum fyrir fullu húsi áhugasamra áhorfenda, rétt
eins og í fleiri löndum nær og fjær.
Naktar konur eru í raun sérstakt
rannsóknarefni í listasögunni og sýna
hvemig hugmyndir um fagurt sköpu-
lag hafa þróast. I Edensmálverki Al-
breehts Dúrer frá árinu 1504 er Eva
lendamikil, smábrjósta, nefstór og
kiTngluleit, ímynd hinnar náttúru-
legu konu. Höggmynd Ber-
tels Thorvaldsen af
Venusi sýnir
svipaða líkams-
lögun nema hvað
barmurinn er
þrýstnari og aðrar
útlínur sömuleiðis.
Hárið hefur einnig
verið fest í hnút, and-
litið er skarpara og
lengra á milli augna.
Ónnui- og enn frægari
Venusarmynd er málverk Bott-
icellis, Fæðing Venusar, sem
túlkar goðsöguna um upphaf guð-
dómlegrar fegurðar á jörðinni.
ORÐFÆRI á borð við
„að setja upp andlit-
ið“ gefur hugboð
um að sett sé upp
annað andlit,
gríma máluð yfir
hina réttu ásjónu.
ljósu enni: „Brámáni skein
brúna/brims af ljósum hirnni..." Sól-
brúnka hefur sem sagt ekki alltaf
þótt bæta útlit kvenna.
Myndlist er ekki síðm- upplýsandi
en bókmenntir um viðhorf til ytri feg-
urðar. Fjöldi málverka frá fyrri tíð
sýnir varaþunnar og breiðleitar kon-
ur á borð við Mónu Lísu sem þóttu
álitlegir kvenkostir, að ekki sé minnst
á þær holdugu konur sem festar vora
naktar á striga í öllu sínu náttúrulega
veldi. Slíkar konur væru líklega með
semingi festar á filmu í dag og fengju
varla störf sem fyrirsætur. Jafnvel
ekki heldur sem þulur, flugfreyjur,
klappstýrur, afgreiðslustúlkur eða
leikkonur í hetju- og ástarsögum.
Venus er langleit og
mjaðmabreið
Þótt bygging myndarinnar þyki vissu-
lega fullkomin er þokkagyðjan sjálf
langleit, hálslöng, axlasíð og perulaga
í vextinum. Þannig birtist fegurðin ár-
ið 1480 en í dag hljóma framangreind
lýsingarorð eins og skammaryrði.
Kona má nefnilega ekki lengur sýna
þann vöxt sem náttúran leggur henni
til heldur verður hún að styrkja, lita,
soga, nudda, farða og grenna til þess
að vera gegn þegn.
Hvort upptökin eru kröfuharka,
minnimáttarkennd, hvort tveggja
eða hvorugt, skiptir varla máli leng-
ur. Neistinn er orðinn að báli sem
torvelt er að slökkva og eldtungurn-
ar svíða sjálfsmyndir allra sem
hætta sér nærri. Þetta er bálköstur
hégómans.

„ Morgunblaðið/Ásdís
EG hef alltaf spáð lítið í útlit og verið fremur áhugalaus um tísku,“ segir Brynhildur Ólafsdóttir fréttakona.
Þegar hárgreiðslan vekur
meira umtal en fréttin
ÉG held ég liafi alltaf verið talin
frekai- lummuleg - hef aldrei spáð í
útlit og verið fremur áiiugalaus um
tísku,“ segir Bryuhildur Olafsdóttir,
fréttakona á Stöð 2. Er hún hóf
störf í sjónvarpi grunaði hana ekki
livílíka breytingu á útlitskröfum
það hefði í för með sér, en hún vann
áður á dagblaði og í útvarpi. „Ég
var tekin í gegn fyrir fyrstu útsend-
ingu og í raun var mér snarbreytt
með andlitsmálningu og hár-
greiðslu. Vinir og vandamenn rifust
heima hjá sér um hvort þetta væri
ég á skjánum eða ekki og meira að
segja mamma þekkti mig ekki!“
rifjar Brynhildur upp og skellihlær.
Hún var að sögn afar óánægð
með þessar kvaðir í upphafí en átt-
aði sig svo smám samaii á því að
þær stöfuðu ekki eingöngu af
sterkum Ijósum í myndverinu
„heldur skiptir útlit máli varðandi
trúverðugleika fréttanna þótt það
inegi vissulega ekki trufia frétta-
flutninginn eða draga athygli frá
því sem verið er að segja“.
Get ekki andað með
andlitsfarða
„Ég hefði aldrei triíað því
hversu mikið fólk spáir í ásýnd
þeirra sem birtast í sjónvarpi,“
segir Brynhildur. „Fólk myndar
sér skoðun út frá útliti og hár-
greiðslu, talar um skyrtur, klipp-
ingu og kinnalit án þess jafnvel að
gefa því gaum hvernig viðkom-
andi sinnir starfi sínu. Það fór
voðalega í taugarnar á mér í upp-
liafi að fæstir virtust hlusta á það
sem ég var að segja á meðan allir
tóku eftir því hvernig ég var
greidd,“ segir hún og hristir höf-
uðið brosandi.
„Aftur á móti hefur mér stund-
um þótt þægilegt að vera önnur
manneskja á skjánum. Þar er ég
uppstríluð og settleg en ómáluð og
frjálslega klædd hversdags þannig
að fólk þekkir mig ekki alltaf úti á
götu sem fréttakonuna á Stöð 2,“
segir Brynhildur og viðurkennir
að það fyrsta sem hún geri eftir
útsendingu sé að „rífa framan úr
sér málninguna" eins og hún orðar
það. „Mér finnst ég ekki geta and-
að undir þykku lagi af andlits-
farða. Fólk er oft voðalega hissa á
mér og spyr hvers vegna ég „noti
þetta ekki“ fyrst búið sé að punta
mig á annað borð!“
Strákarnir mæta korter í...
Förðun og hárgreiðsla fyrir út-
sendingu taka allt upp í hálfa aðra
klukkustund sem skiljanlega rænir
ti'ma frá öðrum verkum. „Ég er
allan daginn að vinna fréttir en þá
daga sem ég les þær líka missi ég
talsverðan tíma í fréttavinnsl-
unni.“ Virka daga eru fyrstu sjón-
varpsfréttir lesnar klukkan sex og
lesarar mæta í fórðun enn fyrr.
„Um helgar mætum við konurnar
svo í sminkstólinn klukkan sex til
þess að lesa fréttayfirlit klukkan
sjö en köriunum dugar að mæta
rúmlega korter í sjö,“ bætir hún
við og í orðunum felst óneitanlega
dálítil ábending um mismun á að-
stöðu kynjanna. „Strákarnir eni
rétt aðeins farðaðir og hárið lag-
fært á ineðan konurnar eru farð-
aðar frá grunni, augun máluð af
nákvæmni, hárið blásið - oft frá
því það er blautt - og jafnvel sett-
ar rúllur,“ segir Brynhildur, hryll-
ir sig næstum og hlær. Með tíman-
um hefur henni þó lærst að vera
samvinnuþýðari um útlit sitt og
hefur tekið tilsögn frá sminkunum
á Stöð 2.
Konur eru konum verstar
„Já, ég verð að viðurkenna að
ég er að mýkjast í þessu,“ segir
hún glettnislega. „Annaðhvort er
ég smám saman að uppgötva kon-
una í sjálfri mér eða hreinlega að
láta undan þrýstingi. Annars held
ég að það séu dálítið við konur
sjálfar sem höldum uppi mestu
pressunni á eigið útlit,“ segir hún
og tekur fram að það hafi verið
eigin ákvörðun að klippa hár sitt í
vor eftir nokkra mánuði með sett-
lega hálfsídd á skjánum. „Ég vil
helst alltaf vera að breyta um hár-
greiðslu og líður best með stutt
hár. Stundum finnst mér óþægi-
legt að mega ekki breyta eins ört
og ég vil,“ játar hún og útskýrir að
ekki tjói að mæta rauðhærður einn
daginn og snoðaður þann næsta.
Sjónvarpsskjárinn kalli á ákveðinn
stöðugleika, ætli fréttastofa sér að
vera tekin alvarlega.
„Hins vegar hef ég síðasta árið
keypt meira af fótum en saman-
lagt i' lífi mínu fram að því, ýmsa
dragtaijakka og fleiri flíkur sem
ég nota svo að vísu ekki dags dag-
lega,“ upplýsir Brynhildur. „Ég er
ennþá ég sjálf og dreg varla upp
varalit nema til hátíðarbrigða."