Morgunblaðið - 09.10.1998, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Undanfarin misseri
hefur orðið „áfalla-
hjálp“ heyrst æ oftar í
tengslum við slysfarir
og önnur áföll. Nú
standa fyrir dyrum
námskeið fyrir almenn-
ing í „sálrænni skyndi-
hjálp“. Geir Svansson
sótti eitt slíkt námskeið
-------------------------
^ á vegum Islandsdeildar
Rauða krossins og
ræddi við aðstandendur
og þátttakendur.
ÞAÐ ERU gömul sannindi
og ný að slys og veikindi
hafa ekki bara í för með
sér líkamleg einkenni:
Andlegt álag sem fylgir
því að lenda í alvarlegum áfóllum er
» verulegt og getur dregið dilk á eftir
sér ef ekkert er að gert. En það er
ekki bara sá sem lendir í slysinu eða
veikist sem er í hættu; sá sem miss-
ir ástvin, verður vitni að hörmulegu
slysi, eða óförum samborgara verð-
ur líka íyrir álagi sem getur hæg-
lega orðið að sálrænni kreppu.
Petta gildir einnig um þá fagaðila,
björgunarliða, starfsfólk á spítulum
og fleiri, sem hlúa að slösuðum eða
bágstöddum.
Rauði kross Islands hefur um
langt árabil boðið upp á skyndi-
hjálpamámskeið sem lúta einkum
að hinum líkamlega þætti, hvemig
stöðva eigi blæðingar, hagræða
slösuðum, o.s.frv. Nú í haust verður
v almenningi í fyrsta sinn boðið upp á
svokölluð sálræn skyndihjálpar-
námskeið en með sálrænni skyndi-
hjálp er átt við „þá aðstoð sem veitt
er t.d. eftir slys og hefur það mark-
mið að fyrirbyggja langvinn
MARGRÉT Blöndal hjúkrunarfræðingur, leiðbeinandi á námskeiði
í sálrænni skyndihjálp.
hjá þeim sem verður fyrir áfalli",
svo vitnað sé í bækling um sálræna
skyndihjálp sem Rauði krossinn
gefur út.
Virkir sjálfboðaliðar
Morgunblaðið/Ásdís
ASDIS Ingólfsdóttir fyrir utan Sjálfboðamiðstöð Reykjavíkurdeildar Rauða krossins.
Nokkur aðdragandi er að þessum
opnu námskeiðum: f vor vom haldin
sérstök námskeið fyrir væntanlega
leiðbeinendur á námskeiðum í sál-
rænni skyndihjálp og í lok síðasta
mánaðar vora haldin tvö námskeið í
sama dúr og áætlað er að bjóða al-
menningi upp á. Síðarnefndu nám-
skeiðin voru haldin sérstaklega fyr-
ir „virka sjálfboðaliða" á vegum
Rauða krossins.
Að sögn Ásdísar Ingólfsdóttur í
Sjálfboðamiðstöð Reykjavíkurdeild-
ar Rauða kross íslands starfa sjálf-
boðaliðar m.a. við Vinalínuna, þeir
heimsækja fanga, vinna ýmis störf í
Rauðakrosshúsinu, á sjúkrahúsum
og sjúkrahótelinu, svara í fjöl-
skyldulínu Geðhjálpar og Rauða
krossins, eða starfa í ungmenna-
hreyfíngunni.
„Þessum virku sjálfboðaliðum var
ÞUNGUM áföllum getur fylgt
andleg kreppa ef ekkert er að gert.
Sálræn skyndihjálp felst einkum í
umhyggju og virkri hlustun.
boðið á þetta námskeið en svo er
verið að fara í gang með námskeið
um allt land í öðram deildum. Til
dæmis hér í Reykjavík fyrir
Kvennadeildina sem er mjög stór
hópur. Þetta er svona byrjunin.
Áhuginn er geysilegur og á þessi
tvö námskeið sem haldin era núna
áður en almennu námskeiðin fara í
gang hafa mætt um fimmtíu manns.
Að auki hefur Ungmennadeildin,
URKÍ, haldið námskeið fyrir sína
liðsmenn. Það er því óhætt að segja
að þetta fari af stað af miklum
krafti.“
Skyndihjálparaðilar,
ekki sérfræðingar
Ásdís segir að krafa um nám-
skeiðahaldið sé orðin sterk og að
mannskæðar hamfarir undanfar-
inna ára hafi gert fólki ljósa þörfina
á þeim. „Fólk hefur áttað sig á því
að það sjálft, sjálfboðaliðarnir og
fólk sem hefur þurft að fara á vett-
vang og taka á móti syrgjandi fólki,
þarf á styrkingu og hjálp að halda.
Það er ekki nóg að kunna að stöðva
blæðingu. Námskeiðin gera fólk að-
eins betur í stakk búið til að styðja
aðra og takast á við áföll. Við verð-
um ekki sérfræðingar heldur
skyndihjálparaðilar sem brúa bilið
þangað til fagleg hjálp berst.
Námskeiðin eru sumpai-t við-
brögð við svokallaðri tískubylgju
áfallahjálpar sem getur orðið til
þess að venjulegt fólk vanmeti sjálft
sig og segi sem svo: Ég kann enga
áfallahjálp. Þetta getur orðið til
þess að fólk verði óvirkt. Átta tíma
námskeið getur kannski fært fólki
heim sanninn um að það kunni
heilmargt fyrir sér. Tilgangurinn er
því að virkja fólk. Hjálpa því að
hjálpa fólki til sjálfshjálpar, auðvit-
að er það markmiðið. Við eram ekk-
ert að reyna að ýta undir þessa
tískubylgju heldur í raun og veru að
bregðast við þörf og framkomnum
beiðnum," segir Ásdís að lokum.
Til að víkka
sjóndeildarhringinn
Margir sjálfboðaliðanna á nám-
skeiðinu starfa við símaráðgjöf hjá
Rauða krossinum. Vegna nafn-
leyndar gátu tveir viðmælanda hér
að neðan ekki komið fram undir
nafni. Karlmaður sem rætt var við
starfar nú við Vinalínu Rauða
krossins sem hefur verið starfrækt
frá 1992. „Við svörum í símann frá
átta til ellefu á hverju kvöldi, allan
ársins hring. Það hringja svona frá
tveimur, þremur upp í tíu á kvöldi
og við erum tvö á vakt hverju
sinni.“
Það getur kostað átök að ræða
við fólk sem á í miklum vanda og
sjálfboðaliðamir verða að gæta að
sjálfum sér. „Við höldum hand-
leiðslufundi tvisvar í mánuði eftir
vaktimar. Sálfræðingar era við-
staddir fundina en þar förum við yf-
ir símtölin, hvernig hefur gengið,
hvað betur megi fara og þess hátt-
ar.
Námskeiðin (í sálrænni skyndi-
hjálp) eru afar nauðsynleg því þau
víkka sjóndeildarhring manns.
Sumir sem hringja inn eru í mikilli
nauð og þá er mikilvægt að vera
skjótur að greina aðstæður hverju
sinni og vísa þeim til réttra aðila.
Það er okkar hlutverk, við segjum
þeim ekki hvernig þeir eigi að
bregðast við að öðru leyti. En
kannski getum við fengið þá til að
staldra við og sjá hvað betur megi
fara. Þannig að þeir geti komist út
úr þessum vandamálum sínum og
fari ekki inn í sig eða grípi til ein-
hverra óyndisúrræða.“
Við getum öll
miðlað einhverju
Húsmóðir og matreiðslukona á
leikskóla starfar sem sjálfboðaliði á
vegum Rauða krossins og Geðhjálp-
ar við hjálparlínu fyrir aðstandend-
ur geðfatlaðra. „Við erum hópur
sem hefur reynslu og eram þarna
að miðla henni, sitjum við símann
og reynum að hlusta. Maður hefur
sjálfur staðið í þeim sporum að
þurfa að tala við einhvern. Við von-
um að þetta eigi eftir að skila sér.
Línan byrjaði fyrir ári, hinn 10.
október, á alþjóðadegi geðfatlaðra.
Þannig að við eram nýgræðingar í