Morgunblaðið - 26.11.1998, Qupperneq 4

4 C FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Réttur atvinnurekenda til að skoða tölvupóst starfsmanna
Eðlilegast að
starfsmenn
semji um notk-
un á tölvupósti
REGLUR um hver sé réttur at-
vinnurekenda til þess að skoða
tölvupóst starfsmanna eða
hvort þeir njóti persónuvemdar í
þeim efnum eru í mótun hér á landi.
Víða erlendis hefur sú leið verið farin
að setja í ráðningarsamninga skýrar
reglur um tölvupóstsnotkun starfs-
manna. Ekki er algengt að fyrirtæki
hafi sett slíkar reglm- en Gunnar
Thoroddsen, lögfræðingur hugbúnar-
fyrirtækisins Oz, og Andri V. Sig-
urðsson, lögfræðingur Vinnuveit-
endasambands Islands, telja eðlileg-
ast að fólk semji um tölvupóstsnotkun
sín á milli en eru alfarið á móti því að
settar séu algildar reglur um notkun
á tölvupósti í fyrirtækjum. Erlendur
Steinn Guðnason, hugbúnaðarsér-
fræðingur TölvuMynda bendir hins
vegar á að fólk, sem ekki vill eiga á
hættu að tölvupóstur þess verði les-
inn, geti fengið sér búnað sem tryggi
að óviðkomandi komist ekki í skeytið.
Engar skýrar reglur
Andri V. Sigurðsson, lögfræðingur
hjá Vinnuveitendasambandi íslands,
segir að engar skýrar og fastmótað-
ar reglur sé að fmna um hvort at-
vinnurekandi hafi heimild til þess að
skoða tölvupóst starfsmanna sinna
eða að þeir njóti persónuverndar í
þeim efnum. Andri telur að um sé að
ræða réttarsvið sem enn sé í mótun
og álitaefni þessu tengd eigi vafa-
laust eftir að fara vaxandi á næstu
árum enda fari samskipti starfs-
manna fyrirtækja í auknum mæli
fram í gegnum tölvupóst.
„Hér á landi má ætla að í þeim til-
vikum sem tölvupóstur starfsmanna
er sendur út í nafni fyrirtækis hafi
vinnuveitandi rúmar heimildir til að-
gangs að tölvupósti starfsmanna. Þó
verður að meta það í hverju tilviki
fyrir sig hvenær tölvupóstur er
sendur í nafni fyrirtækis og hvenær
um persónulegan póst er að ræða.
Má þar nefna ef nafn fyrirtækis
kemur fram í netfangi viðkomandi
starfsmanna eða ef nafn viðkomandi
fyrirtækis ásamt upplýsingum um
heimilisfang, símanúmer o.s.frv er að
finna í póstinum."
Andri segir að í slíkum tilfellum
séu meh-i líkur á að tölvupóstur telj-
ist vera sendur út í nafni fyrirtækis
heldur en ef engar upplýsingar komi
fram um fyrirtækið. Hann telur
engu að síður eðlilegt að starfsmönn-
um sé gert þetta ljóst ef þeim sé
heimilt að nota tölvupóst jafnframt
til persónulegra samskipta. „I öðrum
tilvikum, það er að segja þegar ekki
er hægt að rekja tölvupóst starfs-
manna beint til fyrirtækis, má al-
mennt ætla að eitthvað sérstakt
þurfi til að vinnuveitandi eigi ótak-
markaðan og frjálsan aðgang, nema
hann hafí áður gert fyrirvara um
það. Hér getur skipt máli að vinnu-
veitandi á þann tækjabúnað sem um
er að ræða. Það hefur hins vegar
ekki úrslitaþýðingu. Starfsmenn
hafa alla jafna frjáls afnot af töívu-
pósti á vinnustað. Af þeim sökum
getur slíkur póstur talist upplýsing-
ar um einkamál sem starfsmaður
hefur einn rétt til að skoða.“
Andri telur að ef vinnuveitandi
vilji tryggja óheftan aðgang að tölvu-
pósti starfsmanna sinna undir slík-
um kringumstæðum sé ráðlegt að
gera starfsmönnum það fyrir fram
ljóst með einum eða öðrum hætti að
tölvupóstur starfsmanna, sem send-
ur sé með tölvubúnaði fyrirtækis, sé
ekki einkamál viðkomandi. „Víða er-
lendis er að finna í ráðningarsamn-
ingum skýrar reglur um tölvupósts-
notkun starfsmanna. Ekki er al-
gengt að fyrirtæki hér á landi hafi
reglur um tölvupóstsnotkun, en það
fer eftir ástæðum á hverjum vinnu-
stað fyrir sig hvort ástæða sé til að
setja um þetta skýrar reglur. Ég tel
eðlilegast að starfsmenn og atvinnu-
rekendur móti reglur um notkun á
tölvupósti hverju sinni, en ég tel ekki
rétt að settar séu algildar reglur um
notkun á tölvupósti í fyrirtækjum."
Tvenns konar sjónarmið ríkja
Gunnar Thoroddsen, lögfræðingur
hugbúnaðarfyrirtækisins Oz, segir
að tvenns konar sjónarmið vegist á
þegar rætt sé um hvort yfirmaður
megi skoða tölvupóst starfsmanna;
annai's vegar hagsmunh’ starfs-
manns um friðhelgi og hins vegar
•hagsmunir atvinnurekanda sem á at-
vinnutækin. „Því er haldið fram að
starfsmenn eigi að geta haft per-
sónuleg samskipti sín á milli, svo
sem með tölvupósti, án afskipta yfir-
manna. A móti er sagt að vinnuveit-
andinn hafi lagt starfsmanni í hend-
ur tæki og tól og að þau séu einkum
ætluð til þess nota í starfi en ekki til
persónulegra notkunar. Slík viðhorf
eru ríkjandi í Bandaríkjunum en þar
hafa fallið nokkrir dómar um slík
mál.“
Gunnar, sem sem hefur sérhæft
sig í tölvulögfræði, segir að þrátt
fyrir að starfsmaður eyði tölvupósti
megi hann gera ráð fyrir að tekið sé
afrit reglulega af öllum gögnum, að
minnsta kosti einu sinni á sólarhring
í öryggisskyni. Því kunni tölvupóstur
sem starfsmaður eyddi í tölvunni að
hafa lent í afriti sem hægt er að
skoða. Starfsmenn fyrirtækja gætu
því gert ráð fyrir að tölvupóstur
þeirra væri ritskoðaður.
„Ég er ósammála því sem haldið
hefur verið fram að það skipti
mestu máli hvort tölvupósturinn er
merktur fyrirtækinu eða ekki, t.d.
að starfsmaður hafi póstfang með
nafni atvinnurekanda. Þetta er of
mikil einföldun. Vandmálið felst
einmitt í því að starfsmenn nota
tölvupóstfang, sem atvinnurekand-
inn hefur úthlutað, til þess að hafa
persónuleg samskipti við aðra. Oft
hafa starfsmenn fengið að velja sér
eigin leyninúmer til þess að geta
opnað tölvupóstinn. Þar með er
komin ákveðin vísbending um að
starfsmaðurinn hafi einn aðgang að
póstskránni sinni. Það er útilokað
að fullyrða að sama reglan gildi
alltaf. Það sem mestu skiptir er það
hvort starfsmaðurinn mátti með
sanngirni ætla að hann fengi að
hafa póstinn í friði og svo hitt hvort
atvinnurekandanum mátti vera það
ljóst.“
Tölvupóstur hluti
af eign fyrirækja
Gunnar segir að ýmsar leiðir séu
færar fyrir starfsmenn sem vilja
sinna persónulegum samskiptum í
vinnunni en hafa ekki áhuga á að
tölvupóstur þeiiTa verði skoðaður.
„Þeir geta til dæmis notað ókeypis
póstþjónustu á Netinu, svo sem Hot-
mail eða Yahoo, í stað tölvupósts fyr-
irtækisins, eða sinnt persónulegum
erindum með símtali. Hin leiðin er
að starfsmaðurinn fari fram á að
hann fái að nota tölvupóstinn til
einkanota en honum beri á móti að
vista upplýsingar sem tengjast fyrir-
tækinu á gagnaneti þess. Hjá Oz er
til staðar sérstakur gagnagrunnur
þar sem starfsmenn geyma tölvu-
póst sem tengist fyrirtækinu, en að
öðru leyti er tölvupóstur starfs-
manna til einkanota.“
„Notkun á tölvupósti innan fyrir-
tækja fer ört vaxandi og í mínum
huga er það aðeins tímaspursmál
hvenær upp kemur dómsmál þar
sem atvinnurekandinn kemst yfir
persónuleg skeyti sem getur komið
starfsmanni illa. I Bandaríkjunum
gekk dómur nýverið þar sem starfs-
manni var vikið úr starfi fyrir að
baktala yfirmann sinn í skeyti sem
hann skrifaði til samstai-fsmanna.
Yfii’maðurinn komst yfir skeytið og
taldi að það hefði að geyma skaðleg-
ar upplýsingar um sig. Starfsmaður-
inn fyrrverandi fór í mál við fyrir-
tækið því yfirmenn þess höfðu áður
lýst því yfir að starfsmenn fengju að
hafa tölupóstinn í friði. Dómurinn
féll fyrirtækinu í vO, en í niðurstöðu
hans kom fram að tölvupósturinn
væri hluti af þeim tækjum sem fyrir-
tækið léti starfsmanni í té til þess að
sinna starfi sínu og að starfsmenn
gætu ekki gert ráð fyrh- að hafa
póstinn í friði fyrir yfirmönnunum."
Endurmenntunarstofnun Háskóla íslands
Nám samhliða Starfi - tveggja til þriggja anna nám
- hefst í janúar og febrúar. Umsóknarfrestur er til 7. desember.
Umsóknum skal skilað á sérstökum eyðubíöðum sem fást á skrifstofu Endurmenntunarstofnunar, Dunhaga 7.
Nánari upplýsingar er hægt að fá í síma 525 4232.
Rekstur og stjórnun í matvælaiðnaði - NÝTT
Sjávarútvegur - mjólkuriðnaður - kjötvinnsla
Þriggja anna nám. Hefst í janúar 1999.
Ætlað sérfræðingum og stjórnendum í íslenskum matvælaiðnaði.
Námsgreinar: Rekstrarhagfræði, eðlis- og efnaeiginleikar matvæla, fjármálastjórn,
vinnslutækni matvæla, gæðastjórnun, markaðsfræði, framleiðslustjórnun, rekstrar-
umhverfi, auðlinda- og umhverfisfræði, stefnumótun, stjórnun og starfsmannahald.
Kennarar: Kristján Jóhannsson lektor við HÍ, Guðmundur Stefánsson matvæla-
fræðingur, Kristberg Kristbergsson dósent, Páll Jensson prófessor, Ágúst Einarsson
prófessor og alþingismaður, Svava Grönfeldt MSc lektor við HÍ o.fl.
Stjórn námsins: Ágúst Einarsson prófessor og alþingismaður, Sigurjón Arason
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins og Valdimar K. Jónsson prófessor.
Kennslutími: Alls 300 klst. Kennslan verður í 3ja daga lotum á 3ja vikna fresti.
Verð: 210.000 kr.
Nám í opinberri stjórnsýslu og stjórnun - Þrjár annir
í samstarfi við Hagsýslu ríkisins og Samband ísl. sveitarfélaga. Hefst febrúar 1999.
Námsgreinar: Skipulag opinberrar stjórnsýslu og löggjöf um hana. Almenn
stjórnunarfræði og starfsmannastjórn. Hagnýt og fræðileg hagfræði. Fjármálastjórn í
opinberum rekstri. Áætlanagerð og reikningsskil. Upplýsingatækni. Gæðastjórnun.
Verkefnastjórnun. Árangursstjórnun. Stefnumótun og breytingar í opinberum rekstri.
Stjórn: Andrea Jóhannsdóttir frá BHMR, Björn Friðfinnsson ráðuneytisstjóri, Gunnar
Helgi Kristinsson prófessor, Haukur Ingibergsson forstöðumaður Hagsýslu ríkisins,
Ingimundur Sigurpálsson bæjarstjóri í Garðabæ, Kristín Jónsdóttir endurmenntunar-
stjóri HÍ og Þórður Skúlason framkvæmdastjóri Samb. ísl. sveitarfélaga.
Kennslutími: Alls 300 klst. Verð: 210.000.
Markaðs- og útflutningsfræði - Tvær annir
Hefst í lok janúar 1999.
Inntökuskilyrði: Stúdentspróf eða sambærileg menntun, auk starfsreynslu.
Námsgreinar: Rekstrarhagfræði. Stjórnun og stefnumótun. Markaðsfræði. Sölu- og
samningatækni. Upplýsingaöflun, markaðsrannsóknir og hagnýt tölfræði. Fjármál
milliríkjaviðskipta og gerð viðskiptasamninga. Flutningafræði. Utanríkisverslun,
hagræn landafræði og áhrif menningar á viðskiptavenjur.
Kennslutími: 260 klst. Verð: 160.000 kr.