Morgunblaðið - 26.11.1998, Page 12

AXAPTA
Tæknival
VIDSKIFn AIVINNULÍF
FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1998
e r 2 000
HflPPRTfiLflN PÍN?
Fólk
Nýr fram-
kvæmdastjóri
Kísiliðjunnar
• GUNNAR Örn Gunnarsson fram-
kvæmdastjóri framleiðslu Marels
hf. hefur verið ráðinn framkvæmda-
stjóri Kisiliðjunnar
við Mývatn frá og
með 1. janúar.
Gunnar, sem er
vélaverkfræðingur
að mennt, segir að
nýja starfið leggist
vel í sig og um
ákveðna áskorun
sé að ræða. „Það
er ljóst að framtíð Kísiliðjunnar við
Mývatn er ekki tryggð þannig að
þetta er ákveðin áskorun á mig og
starfsmenn Kísiliðjunnar, að
tryggja rekstur fyrirtækisins. Mér
finnst þetta verðugt verkefni að
takast á við,“ sagði Gunnar.
Gunnar lætur af störfum hjá
Marel 31. desember næstkomandi
og tekur við nýja starfinu strax í
kjölfarið.
Gunnar og fjölskylda hans flytja
til Mývatns með vorinu. „Þetta er
afskaplega fallegt svæði og þessi
nýi starfsvettvangur kemur til með
að þroska mig 1 starfi og auka við
reynslubankann," sagði Gunnar.
Gunnar starfaði hjá verkfræði-
stofu Guðmundar og Kristjáns árið
1982-1983, var aðstoðarmaður
deildarstjóra í kerrekstrardeild
ÍSAL 1984-1987, deildarstjóri í
steypuskála ÍSAL 1991-1993, fram-
leiðslustjóri hjá Islenska saltfélag-
inu hf. 1993 og framleiðslustjóri hjá
Marel hf. frá árinu 1994.
ÓVÆNT 20% styrking jensins á
tveimur dögum í byrjun október var
mesta breyting á gjaldeyrismarkaði í
25 ár. Styrkingin hefur ekki enn geng-
ið til baka nema að nokkru leyti og
hætta er á að hún geti haft mikil áhrif
á afkomu fyrirtækja, sérstaklega
þeirra sem eru skuldsett í jenum, en
gengistap þarf að gjaldfæra um ára-
mót. Slíkar afkomusveiflur vegna
gengisþróunar geta því hæglega haft
áhrif á verð hlutabréfa, t.d. í sjávarút-
vegsfyrirtækjum.
Stjórnendur fyrirtækja þurfa frá
degi til dags að glíma við síbreytilegt
umhverfi erlendra gjaldmiðla. Þegar
miklar breytingar verða á gengi ein-
stakra gjaldmiðla fljúga þær sögur
um viðskiptalífið að nú hafi hin og
þessi fyrirtæki grætt en önnur tapað
á breytingunum, allt eftir því í hvaða
myntum skuldir eða viðskipti um-
ræddra fyrirtækja miðast við. Ekki er
laust við að slíkar sögur hafi heyrst
að undanförnu vegna mikilla hrær-
inga á erlendum gjaldeyrismörkuðum.
Miklar breytingar hafa orðið á geng-
ismálum hérlendis á síðustu tveimur
áratugum. Fyrir átta árum voru enn
miklar skorður við lýði og fyrirtæki
fengu yfirleitt ekki að ráða því í hvaða
mynt erlend lán þeirra voru, ef þau á
annað borð fengu slík lán. Staða
þeirra til að verjast gengistapi var því
afar þröng. Á siðustu árum hefur frelsi
í gjaldeyrismálum aukist og takmark-
anir binda þvi ekki hendur fyrirtækj-
anna að þessu leyti. Stjórnendur fyrir-
tækja eru nú í æ ríkari mæli að taka
upp viðurkenndar aðferðir gengisstýr-
ingar að erlendri fyrirmynd.
Sem dæmi um breytt vinnubrögð
má nefna útbreiðslu framvirkra samn-
inga í gjaldeyrisviðskiptum. Slíkir
samningar voru nánast óþekktir hér-
lendis fyrir sex árum en eru nú orðnir
eitt mikilvægasta hjálpartæki stjórn-
enda við fjármálastjórnun.
Nauðsynleg þróun
Ólafur Ásgeirsson, forstöðumaður
Viðskiptastofu (slandsbanka, segir
Nýtt starfsfólk
hjá Ossuri hf.
• GUÐJÓN G. Kárason hefur verið
ráðinn til starfa sem verkefnastjóri í
þróunardeild Össurar hf. Guðjón
varð stúdent frá
Menntaskólanum á
Akureyri árið 1989.
Hann lauk BSe.
prófi í vélaverk-
fræði frá Háskóla
íslands 1993 og
brautskráðist með
meistarapróf (MSc)
frá verkfræðideild
HÍ 1995. Lokaverkefni Guðjóns í
meistaranáminu fjallaði um hönnun
og framleiðslu hluta úr trefjastyrkt-
um plastefnum. I meistaranáminu
hlaut hann styrki frá Nortek, Nor-
disk Industrifqnd og Meistaranáms-
sjóði Háskóla Islands. Guðjón var
þróunarstjóri Sigurplasts hf. frá
1994-1995 og þróunarstjóri
Borgarplasts hf. frá 1995-1998.
Guðjón er kvæntur Sóleyju
Ómarsdóttur unglækni og eiga þau
einn son.
• PÁLMI Einarsson hefur verið
ráðinn til starfa sem verkefnisstjóri í
þróunardeild Össurar hf. Pálmi
lærði lásasmíði hjá
N eyðarþj ónustunni
og starfaði þar til
ársins 1994. Vorið
1995 útskrifaðist
hann af hönnunar-
braut Iðnskólans í
Hafnarfirði. Hann
mun brautskrást
sem iðnhönnuður
með HBO gráðu frá Akademie
Industrial Vormgeving í Eindhoven
í Hollandi á vori komanda. Fram að
því mun Pálmi vinna að lokaverkefni
sínu hjá Össuri hf. Pálmi hefur
starfað við ýmis verkefni hjá Össuri
hf. síðan 1994 og við hönnun hjá
Álfasteini undanfarin fjögur ár.
Pálmi á einn son, og sambýlis-
kona hans er Birgitta Ósk Birgis-
dóttir hárgreiðslunemi.
Nýr markaðs-
stjóri Flug-
leiðahótela
• DRÖFN Þórisdóttir hefur tekið
við sem markaðsstjóri Flugleiðahót-
ela hf. Hún mun vinna að markaðs-
setningu Flugleiðahótelanna. Flug-
leiðahótel reka
tvær hótelkeðjur
með samtals 20
hótelum. Annars
vegar eru rekin 6
heilsárshótel undir
heitinu Icelandair
Hotels en hins veg-
ar 14 Edduhótel
sem starfrækt eru
á sumrin.
Dröfn lauk viðskiptanámi frá Há-
skóla íslands árið 1990. Síðustu
átta ár hefur hún starfað sem
rekstrarstjóri hjá Þórsbrunni hf.
Eiginmaður Drafnar er Bjarki
Unnarsson, sölu- og þjónustustjóri
hjá ÍS og eiga þau eitt barn.
Nýr þjónustu-
fulltrúi horgar-
verkfræðings
• JÓNAS Vigfússon hefur verið
ráðinn í starf þjónustufulltrúa borg-
arverkfræðings.
Jónas er byggingarverkfræðing-
ur frá HÍ 1976 og
hefur hann starfað
hjá VST á Akur-
eyri 1976-1988, hjá
einingaverksmiðju
Sæplasts og síðan
Yleiningar 1988-
1991, sem sveitar-
stjóri í Hrísey
1991-1996 og sem
sveitarstjóri og skipulags- og bygg-
ingarfulltrúi Kjalarneshrepps 1996-
1998, eða þar til Kjalarneshreppur
sameinaðist Reykjavík.
Verksvið þjónustufulltrúa er að
vinna að bættri þjónustu allra
deilda Borgarverkfræðings og
stuðla að aukinni upplýsingagjöf til
almennings.
Jaftiframt þessu mun Jónas sjá
um leigu á húsnæði og löndum í um-
sjá borgarverkfræðings, ýmis mál
tengd Kjalamesi auk annarra sér-
verkefna.
Nýir starfsmenn
Tölvuþjónustu
Austurlands
• Viðar Guðmundsson hóf störf
hjá TA í september síðastliðinn
sem tæknimaður með aðsetur í
þjónustumiðstöð
TA í „Austurríki".
Viðar lauk sveins-
prófi í rafeinda-
virkjun frá Iðn-
skólanum í
Reykjavík í febrú-
ar 1998. Hann tók
verklega hluta
námsins hjá verk-
stæði Radíóbúðarinnar og starfaði
þar að námi loknu.
Viðar er fæddur 11. júlí 1972, hann
er ógiftur og bamlaus.
Torgið
Dregur hið rísandi jen
úr hagnaði íslenskra
fyrirtækja?
þetta nauðsynlega þróun, enda geti
fyrirtæki ekki leyft sér að láta reka á
reiðanum að þessu leyti í heimi sí-
harðnandi samkeppni. „Eftir því sem
frjálsræði var aukið í gjaldeyrismálum
fóru fyrirtæki að athuga hvernig þau
gætu nýtt sér breyttar aðstæður til að
bæta rekstur sinn. Eitt af hinu fyrsta,
sem menn komu auga á, var hvernig
þau gætu dregið úr gengisáhættu en
hún er óneitanlega mikil í íslensku at-
vinnulífi og getur jafnvel skipt sköp-
um í rekstri fyrirtækja. Mörg fyrirtæki
geta státað af góðum árangri í geng-
isstýringu á skömmum tíma og ég
held að sá árangur hafi orðið öðrum
fyrirtækjum hvatning til að taka sig á
að þessu leyti. Núorðið er varla hægt
að finna dæmi um stórt eða meðal-
stórt fyrirtæki hérlendis, sem reynir
ekki að hafa virka stjórn á gengismál-
um sínum með einhverjum hætti.
Bankar og verðbréfafyrirtæki hafa
ekki látið sitt eftir liggja við að benda
stjórnendum á mikilvægi virkrar
gengisstjórnunar og þeim ábending-
um hefur oftast verið vel tekið."
Engin algild uppskrift til
Ólafur segir að ekki sé til nein al-
gild uppskrift að því hvernig fyrirtæki
eigi að haga gengisstýringu því að-
stæður þeirra séu jafn ólíkar og þau
eru mörg. „Fyrst verður að greina
áhættuna og leitast við að finna leiðir
til að jafna hana út. Margir byrja á að
semja við birgja um breyttar aðferðir
við greiðslumeðferð vöru. Einnig
bendum við fyrirtækjum á að láta lán-
tökugjaldmiðla endurspegla tekju-
samsetningu þeirra. Fyrirtæki, sem
fær meginhluta tekna sinna í dollur-
um, ætti því að verja sig með því að
hafa sama hlutfall skulda sinna í þeirri
mynt. Ef dollarinn fellur lækka tekjur
en á móti kemur að skuldirnar minnka
einnig. Þessi regla á helst við í minni
fyrirtækjum þar sem gengisbreytingar
hafa að öllu jöfnu óveruleg áhrif til
skamms tíma litið og ekki gefst tími til
að fylgjast með daglegum sveiflum.
Það getur hins vegar hentað stærri
fyrirtækjum, t.d. sjávarútvegsfyrir-
tækjum sem eiga mikið undir gengis-
sveiflum frá degi til dags, að líta á
sjóðstreymi óháð skuldastöðu og
nýta sér aðferðir gengisstjórnunar til
að bæta afkomuna en treysta ekki of
mikið á gengishreyfingar.“
Ólafur spáir enn frekari framþróun
á þessu sviði á næstu árum og segir
að íslenski fjármálamarkaðurinn sé nú
5-10 árum á eftir hinum Norðurlanda-
mörkuðunum en þau séu aftur á móti
5-10 árum á eftir öðrum alþjóðlegum
mörkuðum. „Við eigum enn langt I
land miðað við þróuðustu markaði er-
lendis en þetta er allt á réttri leið og
nánast mánaðarlega er hér kynnt nýj-
ung, sem gefur stjórnendum kost á
að bæta gengisstýringu fyrirtækja
sinna. Um leið og tækifærunum fjölg-
ar verða þessar aðferðir flóknari og
þá ríður á að stjórnendur verði fljótir
að tileinka sér þær. ( atvinnulífinu er
komin fram ný kynslóð, sem kynnst
hefur þessum aðferðum í vinnu eða
námi erlendis, og hún er nú í óða önn
að taka þær upp hérlendis. Nú eru af-
leiður t.d. um 80% af heildargjaldeyr-
isviðskiptum erlendis en aðeins 20%
hér. Ég spái því að þetta hlutfall vaxi
ört á næstunni og verði svipað því
sem tíðkast erlendis að örfáum árum
liðnum.“
Mesta breyting í 25 ár
20% styrking jensins í október
kom mörgum á óvart og var hækkun-
in miklu meiri en almennt var búist
við. Jenið hafði verið á fallanda fæti
frá áramótum og Ijóst er að margir
töldu að það myndi áfram haldast
veikt og sáu sér því hag í að auka
skuldir sínar í jenum. Það gerði jenið
sem skuldamynt jafnvel álitlegra en
ella að það er lágvaxtamynt, vextir
eru töluvert lægri í Japan en á öðrum
fjármálamörkuðum.
Jenið vegur þungt í skuldavog
margra íslenskra fyrirtækja, ekki síst
sjávarútvegsfyrirtækja, og því vaknar
sú spurning hvort óvænt styrking
jensins muni ekki hafa neikvæð áhrif
á afkomu þeirra þegar árið verður
gert upp. Ólafur segir að búast megi
við því, enda séu breytingarnar miklu
meiri en menn áttu von á. „Þessi
óvænta 20% styrking jensins á
tveimur dögum í byrjun október var
mesta breyting á gjaldeyrismarkaði í
25 ár. Þrátt fyrir að ekki hafi verið efn-
islegar forsendur fyrir þessari miklu
styrkingu hefur hún ekki enn gengið
til baka nema að nokkru leyti. Því er
Ijóst að hún getur haft mikil áhrif á af-
komu fyrirtækja, sérstaklega þeirra
• Björn Ingi Jónsson starfar sem
tæknimaður hjá TA á Hornafirði.
Bjöm Ingi lauk sveinsprófi í raf-
eindavirkjun af
tölvufræðibraut
Iðnskólans í
Reykjavík 1990.
Að námi loknu
starfaði hann hjá
Landssímanum
þar til hann gekk
til liðs við TA nú í
ár. Hann starfaði
einnig sem rafvirki
um átta ára skeið. Um jólin lýkur
hann meistaranámi í rafeindavirkj-
un.
Björn Ingi er fæddur 26. apríl
1968, hann er í sambúð með Hrafn-
hildi Magnúsdóttur og samtals eiga
þau þrjú börn.
Nýr fram-
kvæmdastjóri
FTT
• MAGNÚS Kjartansson hljóm-
listarmaður hefur tekið við fram-
kvæmdastjóra-
starfi hjá Félagi
tónskálda og
textahöfunda,
FTT, af Aðalsteini
Ásberg Sigurðs-
syni. Þá var
Magnús kosinn
formaður FTT og
situr nú sem vara-
formaður stjórnar
STEFs fyrir hönd félagsins.
Magnús er kvæntur Sigríði Kol-
brúnu Oddsdóttur flugfreyju og
eiga þau þrjú börn. Hann hefur
starfað sem hljómlistarmaður frá
15 ára aldri.
sem eru skuldsett í jenum, en gengis-
tap þarf að gjaldfæra um áramót.
Slíkar afkomusveiflur vegna gengis-
þróunar geta því hæglega haft áhrif á
verð hlutabréfa.“
Of mikið veðjað á jenið
Eimskip var eitt fyrsta fyrirtækið
hérlendis til að taka upp virka gengis-
stýringu og hefur hún skilað góðum
árangri í rekstri þess á undanförnum
árum. Þórður Magnússon, fram-
kvæmdastjóri fjármálasviðs félagsins,
segir þó að ekki sé hægt að ætlast til
þess að nokkur aðferð við gengis-
stýringu skili fullkomnum árangri, ekki
síst í því ölduróti sem verið hefur að
undanförnu. „Aldrei hafa svo miklar
breytingar orðið á gjaldeyrismörkuð-
um á jafn skömmum tíma eins og átti
sér stað í október. Markmið gengis-
stýringar fyrirtækja er að lágmarka
heildarfjármagnskostnað með viður-
kenndum aðferðum og takmarka
áhættu. Þegar gengissveiflur verða
hins vegar meiri en menn hafa áður
kynnst er hætt við að staðan hætti að
vera hlutlaus og það þarf mjög virka
skuldastýringu til að verjast tapi við
slíkar aðstæður.”
Þórður segir að hætta sé á að mörg
íslensk fyrirtæki hafi orðið fyrir ein-
hverju gengistapi vegna hinnar
óvæntu hækkunar jensins. „Almennt
hafa fyrirtæki verið með meiri skuldir í
jenum en sem nemur vægi jena í (s-
lensku gengiskörfunni. Fyrirtæki verða
þá fyrir gengistapi við styrkingu jens-
ins en njóta lægri vaxtakostnaðar á
móti. Nú hefur hluti hækkunar jensins
í október gengið til baka og mér sýn-
ist að sú þróun muni halda áfram.
Hins vegar er ekki víst að hækkunin
gangi öll til baka fyrir áramót og fyrir-
tæki gætu þá orðið fyrir einhverju
gengistapi. Svona breytingar hafa að
sjálfsögðu einhver áhrif hjá flestum
fyrirtækjum, sem eru í erlendum við-
skiptum og/eða eru skuldsett í erlend-
um gjaldmiðlum og Eimskip er þar
engin undantekning,“ segir Þórður.
KJM