Morgunblaðið - 03.01.1999, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 3. JANÚARR 1999
MORGUNBLAÐIÐ

Viltu styrkja stöðu þína ?
Áhugavert og spennandi
skipulagt starfsnám
Markmið námsins er að útskrifa nemendur með
hagnýta þekkingu á tölvunotkun og veita
nemendum innsýn í notkunarmöguleika á
útbreiddustu ritvinnslu- og töflureiknisforritum
sem eru á markaðinum í dag.
Námið er 120 kennslustundir og hentar þeim
sem vilja styrkja stöðu sína
á vinnumarkaðinum.
Boðið er upp á morgunn og kvöldtíma
tvisvar sinnum í viku.
Skráning og upplýsingar
í síma 568 5010
VI RAFIÐNAÐARSKÓLIIMIM
Skeifan 11 b • Sími 568 5010
framleiðslunni ræktaða lífrænt, en
það er erfitt, vegna þess að hún er
háð mikilli vamarefnanotkun, þótt
hún sé mikið minni hér en á inn-
fiuttri vöra.“
Þegar Sveinn er spurður hvort
við Islendingar ættum einhverja
möguleika á að rækta grænmeti til
útflutnings svarar hann því játandi
og bætir við að við stæðum enn
betur að vígi ef við legðum meiri
áherslu á lífræna ræktun. En til
þess þyrfti raforkuverð til garð-
yrkjubænda að lækka.
„Eg fór til Kanada í fyrra og þar
er rafmagnið selt til garðyrkju-
bænda á lægra verði en þeir gætu
fengið fyrir að flytja það yfir
landamærin, til Bandaríkjanna.
Enda eykst gróðurhúsarými þar
um 20% á ári. Hér hefur rafmagn
ekki verið niðurgreitt til garð-
yrkjubænda, nema á sérstökum af-
mörkuðum tímabilum og núna
hafa þeir samningar verið aflagðir.
Aður gaf Landsvirkjun einnar
krónu afslátt á kílóvattstundina,
sem munaði strax um. Ef við
fengjum tveggja krónu afslátt,
værum við komin með nánast
' sama raforkuverð og þeir í
Kanada.
Síðan þyrfti að styrkja stað-
bundna raforkuframleiðslu,
þ.e.a.s. að menn gætu virkjað bor-
holur nærri ræktunarsvæðunum,
því yfírleitt eru borholur nærri
þessum gróðurhúsabyggðum. I
Hveragerði eru til dæmis tvær
holur upp á fímm megavött sem
eru ekki nýttar. Þetta myndi þýða
töluverða breytingu fyrir garð-
yrkjubændur í Hveragerði. Þetta
gætu stjórnvöld styrkt með alls
konar niðurfellingum á kostnaði
við innflutning á túrbínum og svo
markaðskönnun í Bandaríkjun-
um. “
- Hvers vegna?
„Vegna þess að þar era mark-
aðsmöguleikarnir ótæmandi og
mikill áhugi á lífrænt ræktuðu
grænmeti. Það er svo margt sem
Bandaríkjamenn geta illa ræktað,
t.d. tómatar, vegna þess að þeir
hafa svo heit sumur. Þetta hafa
Kanadamenn notfært sér, flutt inn
Hollendinga í stórum stíl til að
kenna sér ræktun og síðan flytja
þeir megnið af sinni framleiðslu til
Bandaríkjanna.
Það vita líka allir, nema kannski
neytendur, að íslenskir garðyrkju-
bændur njóta ekki sömu styrkja
og aðrir bændur, sem er mikið
óréttlæti. En verslunarkeðjurnar í
Reykjavík verða líka að axla
ábyrgð. í stað þess að líta á garð-
yrkjubændur sem - fjandmenn,
ættu þeir að líta á afurðir þeitra
sem nauðsynlegan valkost fyrir
neytendur. Eins aðfangafyrirtæki,
sem til dæmis framleiða kolsýru.
Kolsýruverð þarf að lækka. Það er
ekki hægt að ætlast til þess að
garðyrkjubændur líti á starf sitt
sem hugsjónastarf.
Eg heimsótti í fyrra bónda í
Danmörku sem er í lífrænni rækt-
un. Þegar ég spurði hvers vegna
hann væri í lífrænni ræktun,
svarði hann: „Til að þéna“. Það
hefur aldrei hvarflað að honum að
vera í þessu af hugsjón. Þetta á
ekki að vera hugsjónavinna, eins
og virðist álitið hér. Heimurinn
gerir sífellt háværari kröfur um
lífrænt ræktað grænmeti, hreina
og ómengaða afurð og þetta eigum
við að notfæra okkur hér og ekki
að skammast okkar fyrir að bera
eitthvað úr býtum. Við höfum líka
þyrfti að hækka þau mörk sem er
leyfilegt að virkja, sem eru núna
tvö eða þrjú megavött á holu. Ef
það væri hækkað upp í tíu til tutt-
ugu megavött og yrði bundið við
gufu, þá yrði kominn miklu betri
grundvöllur fyrir framleiðslu
garðyrkjubænda. Að auki má
segja að þetta sé æskilegt vegna
þess að af þessum borholum eru
engin umhverfisspjöll miðað við
uppistöðulón.“
Þetta hljómar eins og stjórnvöld
séu alveg steindauð fyrir umhverf-
isvernd og öllum þeim möguleik-
um sem felast í ylrækt á íslandi.
„Kannski ekki alveg, því það má
segja að stjórnvöld hafi verið að
styrkja garðyrkjuna með því að
styrkja byggingu tilraunahússins
við Garðyrkjuskólann."
Engin stefna
- Er til einhver opinber stefna
til að styðja við og auka innlenda
garðyrkju?
„Nei, það er engin stefna. Ég
bara auglýsi eftir henni hér með.
Það eru til nefndarálit sem þarf að
setja í framkvæmd. Það þarf stór-
auknar fjárhæðir í garðyrkjutil-
raunir. Garðyrkjubændur hafa lif-
að af þrátt fyrir þetta stefnuleysi,
en við eigum alla möguleika á að
stórauka framleiðsluna. Það er allt
í lagi að halda garðyrkjubændum á
tánum með samkeppni, en það er
gert með því að auka framleiðsl-
una. Það á að setja mikla peninga í
lífrænu ræktina og til að gera
umfram aðrar þjóðh’ að eiga vist-
væna og hreina orkugjafa."
- Nú viljum við íslendingar
meina að ylræktin hér nálgist það
að vera lífræn. Hvað segir þú um
það?“ „Hún er að mörgu leyti
heilnæmari en erlend framleiðsla,
en hún er ekki lífræn. Það sem
gerir hana hins vegar heilnæmari
er að notkun varnarefna er nánast
óþekkt í grænmetisframleiðslu
hér. Hollendingar nota til dæmis
tíu til tuttugu sinnum meira en við
af varnarefnum á hektara í ylrækt
og þeir eru taldir mjög góðir. Við
flytjum mikið inn frá þeim. Síðan
er líklega enn meira af varnai’efn-
um notuð í Marokkó og á Spáni, og
við flytjum mjög mikið inn frá
þessum löndum. En neytandinn
veit ekkert um þetta og það er ein-
kennilegt að vera með land sem er
kjörið til lífrænnar ræktunar i
stóram stíl, möguleika á að selja
neytendum hreina og ómengaða
vöra - en vera þess í stað að flytja
hana inn, með varnarefnum sem
við notum ekki einu sinni hér.“
-Er þá flutt inn grænmeti sem
er fullt af eiturefnum?
„Það er flutt inn grænmeti sem
hefur líklega verið ræktað með
miklum vamarefnum. Þau brotna
niður með tímanum. Hins vegar
sér Hollustuvernd ríkisins um að
engin eiturefni séu í grænmetinu
þegar það er flutt hingað inn.
Af þessu þyrftum við ekki að
hafa áhyggjur ef við væram sjálfum
okkur nóg í grænmetisræktun.“