Morgunblaðið - 08.06.2000, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 2000 11
FRÉTTIR
Nýr sæstrengur frá
landinu var meðal við-
fangsefna sem bar á
góma á opnum fundi
sem Sjálfstæðisflokkur-
inn efndi til 1 gær um
fjarskipti á nýrri öld.
LANDSSÍMINN kannar nú kosti
þess að leggja nýjan sæstreng frá
austanverðu landinu og verður fjall-
að um tillögu þess efnis í stjórn fyr-
irtækisins í dag að hafnar verði
botnrannsóknir á fyrirhuguðu legu-
svæði strengsins. I framhaldi yi’ði
farið í undirbúning á útboði á verk-
efninu. Jafnframt er langt komin
vinna við nýja gjaldskrá Landssím-
ans fyrir leigulínur og gagnaflutn-
inga á langlínu og má gera ráð fyrir
frekari lækkunum en gjaldskráin
var síðast endurskoðuð í október í
fyrra.
Þetta er meðal þess sem fram
kom í máli Þórarins V. Þórarinsson-
ar, forstjóra Landssímans, á opnum
fundi Sjálfstæðisflokksins um upp-
lýsingatækni sem fram fór í gær.
Sagði Þórarinn að ný gjaldskrá
Landssímans tæki gildi ekki síðar
en 1. september næstkomandi og
ennfremur upplýsti hann að athug-
anir fyrirtækisins hefðu leitt í ljós að
hentugast væri að leggja nýjan
sæstreng frá Seyðisfirði. Þaðan lægi
sæstrengurinn til Færeyja og síðan
til Skotlands og yfir á meginlandið.
Halldór Kristjánsson, forstjóri
Tölvu- og verkfræðiþjónustunnar,
hafði gert að umtalsefni nauðsyn
þess að leggja nýjan sæstreng enda
gætu íslendingar ekki verið svo al-
gerlega háðir kantat-sæstrengnum
við Vestmannaeyjar til langframa
ætluðu þeir að fóta sig á upplýsinga-
hraðbrautinni.
Velti hann því fyrir sér hvað menn
myndu t.d. gera ef sæstrengurinn
bilaði. Staðreyndin væri'sú að eina
neyðaráætlunin sem íslendingar
hefðu væru gervihnattatengsl en
þau tryggðu ekki sömu gæði og ör-
yggi fjarskipta. Þórarinn V. Þórar-
insson tók undir þessi orð og sagði
að lagnings nýs sæstrengs þyrfti að
gerast ekki seinna en 2003.
Útboð á þriðju kynslóð GSM
eða „fegurðarsamkeppni“?
I erindi sínu á fundinum svaraði
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra þeirri spurningu játandi að
fjarskipti væru forsenda framfara á
Islandi. Hann lagði hins vegar
áherslu á að þau þyrftu að vera að-
Morgunblaðið/Jim Smart
Fundurinn í Valhöll var vel sóttur af forystumönnum í fjarskiptageiranum.
Landssíminn
boðar nýja gjald-
skrá í haust
gengileg fyrir alla, örugg og ódýr.
Sagði hann brýnt að gjaldtöku
vegna fjarlægðar yrði eytt, gera
þyrfti landið allt að einu gjaldsvæði.
Sturla sagði Island hafa verið
fyrst allra þjóða til að koma sér upp
stafrænu símakerfi. Það hefði verið
býsna mikilvægur og góður árang-
ur. „En þetta hefur verið allt til
þessa dags, að ég vil segja, ekki
nægjanlega vel nýtt auðlind fyrir
okkur íslendinga," sagði Sturla. Þar
þyrfti að verða breyting á, sem og
varðandi háhraðatengingar og
breiðbandið.
Þróunjn í fjarskiptageiranum
væri hins vegar hröð. Nú væri þriðja
kynslóðin í GSM-farsímakerfinu í
augsýn, hin svokallaða UMTS-kyn-
slóð. Sagði Sturla að stjórnvöld
glímdu nú við þá spurningu hvernig
ætti að selja aðgang að þessu kerfi,
hvort efna ætti til útboðs eða nota
svokallaða „fegurðarsamkeppni".
„Maður heyrir ótrúlegar tölur,
bæði frá Bretlandi og annars staðar,
um það þegar ríkið hefur selt á upp-
boði aðganginn að þessari tækni,“
sagði Sturla, „og^ nú liggja ýmsir
undir feldi hér á Islandi til þess að
velta fyrir sér hvernig við eigum að
selja aðganginn að þriðju kynslóð
GSM-tækninnar. Um það vil ég ekki
segja mikið í dag en staðan eins og
hún er nú skapar traustan grundvöll
að mínu mati fyrir markmið ríkis-
stjórnarinnar á sviði upplýsinga-
tækninnar.“
Sturla bætti því við í umræðum að
loknum framsöguerindum að vissu-
lega væru skiptar skoðanir um það
hvaða leiðir skyldi fara í þessum efn-
um. Ekki væru allir sammála um að
ríkið ætti að stefna að því að tryggja
sér sem mestan skammtímahagnað
með útboði til að borga önnur verk-
efni í t.d. menntamálum. Enn síður
væru menn sammála um það að ein-
faldlega ætti að afhenda þeim rétt-
inn að kerfinu sem til staðar væru á
markaðnum enda þekktum við Is-
lendingar það úr sjávarútveginum
að erfitt væri að afhenda takmark-
aða auðlind þeim sem svo vildi til að
voru búnir að koma ár sinni fyrir
borð.
Frumkvæði heimamanna mik-
ilvægt hvað varðar íjarvinnslu
Einar K. Guðfinnsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins á Vestfjörðum,
ræddi nokkuð um þann aðstöðumun
sem er varðandi fjarskiptamál á
Ársfundur Byggðastofnunar var haldinn á Akureyri í gær
Veruleg eftir-
spurn var eftir
lánum á liðnu ári
LÁNVEITINGAR Byggðastofnun-
ar jukust um 7,6% á síðasta ári og
námu alls 1.717 milljónum króna.
Styrkveitingar stofnunarinnar
námu alls 184 milljónum króna sem
er 16% hækkun frá árinu áður. Eft-
irspurn eftir lánum var veruleg á
liðnu ári sem á sér m.a. þá skýringu
að nokkrir aðrir opinberir fjárfest-
ingarsjóðir hafa hætt störfum og
lítil og meðalstór fyrirtæki eiga því
færri kosta völ en áður á hagstæðri
lánsfjármögnun. Mörg þeirra eru
fjármögnuð að hluta með dýrum yf-
irdráttarlánum. Á síðustu árum
hefur stofnunin jafnt og þétt aukið
lánveitingar til ferðaþjónustu.
Þetta kom fram á ársfundi
Byggðastofnunar sem haldinn var á
Akureyri í gær.
Fjöldi erinda var á dagskrá á
ársfundinum, m.a. fjallaði Bjarki
Jóhannesson, forstöðumaður þró-
unarsviðs stofnunarinnar, um
byggða- og atvinnuþróunarstarf á
landsbyggðinni og gerði grein fyrir
orsökum búferlaflutninga og
breyttu gildismati fólks. Verkefni
sem unnið er að á þróunarsviði
stofnunarinnar voru kynnt og þá
flutti Katinka L. Greve frá Noregi
erindi um það hvernig Norðmenn
standa að sinni byggðastefnu. Þar í
landi er svæðum skipt í nokkra
flokka eftir því hversu langt þau
eru frá þéttbýlinu og þeir sem
fjærst eru búa við margvísleg kjör
önnur og hagstæðari en þeir sem
þéttar búa.
Þá var rætt um nýsköpun á
landsbyggðinni eins og hún kemur
áhættufjárfestum fyrir sjónir og
fjallað um atvinnurekstur kvenna
og auð í krafti kvenna.
Peningarnir rata rétta leið
Við umræður að loknum erindum
gerði Egill Jónsson fyrrverandi
formaður Byggðastofnunar lánveit-
ingar hennai’ að umtalsefni og
sagði þær hafa aukist mikið á síð-
asta áratug. Þannig hefði um 100
milljónum króna verið varið til lána
til iðnaðar og ferðaþjónustu í upp-
hafi áratugarins en sú upphæð
hefði tífaldast á tímabilinu og næmi
nú um einum milljarði króna. Lán-
veitingar til sjávarútvegs hefðu
hins vegar staðið í stað á tímabil-
inu. Hann benti einnig á að þau
svæði sem lengst væru frá höfuð-
borgarsvæðinu hefðu fengið mest
úthlutað. „Peningarnir rata rétta
leið, þeir fara þangað sem þeirra er
mest þörf, það þarf ekki svo mikla
stjórnsýslu í kringum þetta,“ sagði
Egill. Þá benti hann á að rúmir 15
milljarðar yrðu til úthlutunar á
næstu 4 árum og ef þetta fé ætti
ekki að vera um kyrrt í stofnana-
veldinu þyrfti fólkið á landsbyggð-
inni að bera sig eftir því.
Sigbjörn Gunnarsson sveitar-
stjóri í Skútustaðahreppi vakti at-
hygli fundarmanna á þvi að byggð í
Mývatnssveit væri í hættu fengi
Kísiliðjan ekki áframhaldandi
námaleyfi. Við fyrirtækið væru 75
störf en það jafngilti um 2000 störf-
um á Akureyri. Hvatti hann fund-
armenn til að standa saman um að
verja byggð í Mývatnssveit og
Þingeyj arsýslum.
Breyta þarf viðhorfí
til Byggðastofnunar
Karl Matthíasson varaþingmaður
sagði í umræðum að margir hefðu
svipaða sýn á Byggðastofnun og
verið hefði til hreppsnefnda áður
fyrr þegar taka þurfti við ómögum,
hlutverk stofnunarinnar væri að
koma fátæku fólki úti á landi til
hjálpar. Þessu viðhorfi þyrfti að
breyta. Hann sagði það ákveðna
fyrirmynd að nú hefði verið ákveðið
að flytja starfsemi stofnunarinnar á
Sauðárkrók.
Tómas Ingi Olrich alþingismaður
sagði að menn þyrftu að hafa ýmis-
legt í huga þegar verið væri að
bera saman byggðastefnu á íslandi
og íNoregi. Með því að fara 50 ár
aftur í tímann sæu menn ef til vill
betur muninn, en á þeim tíma sem
liðinn er hafa íslendingar byggt
upp grunnþjónustu sína, sem þegar
var til staðar í Noregi á þeim tíma.
„íslendingar hafa lyft grettistaki á
síðustu hálfu öld, því má ekki
gleyma," sagði Tómas Ingi. Víða
um land væru 250 til 400 manna
byggðarlög þar sem væri blómlegt
menningarlíf en í sambærilegum
byggðarlögum í útlöndum væri
slíku ekki til að dreifa.
landsbyggð og á suðvesturhorninu.
Sagði hann fljótustu leiðina til að slá
á þenslu á höfuðborgarsvæðinu að
hrinda þegar í framkvæmd hug-
myndum um flutning fjarvinnslu-
verkefna á vegum ríkisins út á land.
Taldi hann að einkafyrirtæki hlytu
einnig að taka við sér því fyrir lægi
að vinnuafl væri nægt úti á landi,
þar væru öll aðstöðugjöld lægri og
aðrar aðstæður þannig að afkoma
fyrirtækja ætti að verða mun betri.
Einar sagði þróunina hafa verið í
þá átt erlendis að fjarvinnsla færðist
úr höfuðborgarkjörnunum og út í
dreifðari byggðir og undir þetta tók
Árni Sigfússon, forstjóri Tæknivals,
í sínu erindi en hann sagði Islend-
inga skammt á veg komna í þessum
efnum. Rakti hann m.a. dæmi frá
Irlandi þar sem vel hefur gengið að
fjölga verkefnum í fjarvinnslu, t.d. í
símaþjónustu, ferðaþjónustu og þar
frajn eftir götunum.
Árni taldi hins vegar einnig upp
nokkur fyrirtæki sem riðið hefðu á
vaðið hér á Islandi, m.a. hefðu Sjó-
vá-Almennar flutt bakvinnslu sína
til ísafjarðar, hluti af 118-upplýs-
ingaveitu Landssímans væri rekinn
úti á landi og Kaupþing hefði flutt
fjarvinnslu sína til Siglufjarðar.
Hann lagði áherslu á mikilvægi þess
að heimamenn í dreifðari byggðum
hefðu frumkvæði að svona verkefn-
um, að tryggja yrði verkefni áður en
haldið væri af stað með fjarvinnslu-
fyrirtæki og að menn þyrftu að gera
ráð fyrir undirbúningstíma.
Lárétt eða lóðrétt
sala Landssímans?
Nokkuð var rætt um fyrirhugaða
einkavæðingu Landssímans á fund-
inum í gær og kom fram hjá Sturlu
Böðvarssyni samgönguráðherra að
hann gerði ráð fyrir að einkavæð-
ingarnefnd skilaði fyrstu tillögum
sínum um hvernig staðið skuli að
sölu Landssímans um mitt sumar.
Eyþór Arnalds, forstjóri íslands-
síma, lagði áherslu á að samkeppni
bætti í raun rekstur fyrirtækja eins
og Landssímans og gerði þau um
leið mun verðmætari. Mikilvægt
væri hins vegar að standa rétt að
sölu Landssímans og velti Eyþór í
því sambandi upp þeirri spurningu
hvort menn vildu selja fyrirtækið í
heild eða hluta. Margir hefðu talað
um að selja bæri Landssímann í
tveimur láréttum einingum, þ.e. að
grunnnet og þjónusta yrðu aðskilin.
Hitt bæri hins vegar líka að skoða,
að selja fyrirtækið í lóðréttum ein-
ingum eins og fyrirtæki á Spáni og í
Þýskalandi hefðu gert með góðum
árangri. Þar nefndi Eyþór sem
dæmi að markaðssetja mætti Int-
ernet-deild Landssímans eða GSM-
hlutann sérstaklega.
Ráðherra
upplýsinga-
mála í Kína
í heimsókn
DING Guangen, ráðherra
upplýsingamála í Kína, er í
opinberri heimsókn á Islandi
7.-9. júní ásamt sendinefnd.
I heimsókninni mun ráð-
herrann hitta forseta íslands
og eiga fund með Geir H.
Haarde, starfandi forsætis-
ráðherra. Hann mun kynna
sér starfsemi fjölmiðla á Is-
landi og heimsækja m.a.
Morgunblaðið, Ríkissjónvarp-
ið og Stöð 2. Ding Guangen
mun einnig eiga fundi með
menntamálanefnd Alþingis og
fulltrúum menntamálaráðun-
eytisins, heimsækja hugbún-
aðarfyrirtæki og Þjóðmenn-
ingarhúsið. Kínverski
ráðherrann mun auk þessa
heimsækja Grindavíkurbæ og
kynna sér starfsemi Hitaveitu
Suðurnesja í Svartsengi
ásamt Bláa Lóninu.
Á fundum ráðherrans verða
rædd tvíhliða samskipti ís-
lands og Kína, fjölmiðlalög-
gjöf, fjarskiptatækni o.fl.