Morgunblaðið - 30.06.2000, Blaðsíða 4
4 C FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 2000
ER KRISTNI KOM AISLAND
MORGUNBLAÐIÐ
AUÐUR DJÚPÚÐGA NEMUR
LAND VIÐ BREIÐAF J ÖRÐ
Ur Landnámabók. Hún er eitt helsta grundvallarrit ís-
lenskrar sögu og fjallar um atburði tímabilsins 870-930.
Höfundur er talinn vera Ari fróði Þorgilsson (1067-1148).
Auður nam öll Dalalönd 1 innanverðum firð-
inum frá Dögurðará til Straumuhlaupsár.
Hún bjó í Hvammi við Aurriðaós; þar heita
Auðartóftir. Hún hafði bænahald sitt á
Krosshólum. Þar lét hún reisa krossa, því að
hún var skírð og vel trúuð. Þar höfðu frænd-
ur hennar síðan átrúnað mikinn á hólana.
Var þá gerður hörgur, er blót tóku til; trúðu
þeir því, að þeir dæju í hólana... Auður var
vegskona mikil. Þá er hún var ellimóð, bauð
hún til sín frændum sínum og mágum og bjó
dýrlega veislu. En er þrjár nætur hafði veisl-
an staðið, þá valdi hún gjafir vinum sínum og
réð þeim heilræði; sagði hún, að þá skyldi
standa veislan enn þrjár nætur. Hún kvað
það vera skyldi erfi sitt. Þá nótt eftir and-
aðist hún og var grafin i flæðarmáli, sem hún
hafði fyrir sagt, því að hún vildi eigi liggja í
óvígðri mold, er hún var skírð. Eftir það
spilltist trú frænda hennar.
LANDSÝN PAPANNA. STEINDUR GLUGGI í BESSASTAÐAKIRKJU. FINNUR JÓNSSON 1956.
ÍRSKIR MUNKAR
í PAPEY
í aldarfarsbók þeirri, er Beda prestur heil-
agur gerði, er getið eylands þess, er Týli
heitir og á bókum er sagt, að liggi sex dægra
sigling í norður frá Bretlandi; þar sagði
hann eigi koma dag á vetur og eigi nótt á
sumar, þá er dagur er sem lengstur. Til þess
ætla vitrir menn það haft, að Island sé Týli
kallað, að það er víða á landinu, er sól skín
um nætur, þá er dagur er sem lengstur, en
það er víða um daga, er sól sér eigi, þá er
nótt er sem lengst. En Beda prestur and-
aðist 735 árum eftir holdgun drottins vors,
að því er ritað er, og meir en hundrað árum
fyrr en ísland byggðist af Norðmönnum. En
áður en ísland byggðist af Noregi, voru þar
þeir menn, er Norðmenn kalla Papa; þeir
voru menn kristnir, og hyggja menn, að þeir
hafi verið vestan um haf, því að fundust eftir
þeim bækur írskar, bjöllur og baglar og enn
fleiri hlutir, þeir er það mátti skilja, að þeir
voru Vestmenn; það fannst í Papey austur
og í Papýli; enn er og þess getið á bókum
enskum, að í þann tíma var farið milli land-
anna.
MINNISVARÐI UM AUÐI DJÚPÚÐGU Á KROSSHÓLUM í DÖLUM.
DRAUMFARIR
SIGNÝJAR
Úr Harðar sögu og Hólmverja.
Hún er talin rituð á 14. öld, en
fjallar um atburði tímabilsins
940-980.
að er sagt að Signýju Valbrandsdóttur
dreymdi draum einn. Hún þóttist sjá
tré eitt mikið í rekkju þeirra Grímkels,
fagurt mjög og svo rótmikið að í öll
húsin heima þar á bænum tóku rætur trésins en
ekki þótti henni blómið svo mikið á vera sem
hún vildi. Hún sagði drauminn Þórdísi fóstru
sinni en hún réð svo að þau Grímkell mundu
barn eiga og mundi það vera mikið og virðulegt.
Kveðst hún hyggja það svein vera „og mun
mörgum þykja mikils um hann vert sakir fram-
kvæmdar sinnar en ekki kæmi mér það á óvart
þó að eigi stæði hans hagur með hinum mesta
blóma áður lúki, sakir þess að þér þótti tréið það
hið mikla eigi með svo miklum blóma sem þú
vildir. Og ekki er víst að hann hafi mikið ástríki
af flestum frændum sínum.“
Litlu síðar fæddi Signý sveinbarn. Sá var
Hörður nefndur. Hann var snemma mikill vexti
og vænn að áliti en ekki dálega bráðger íyrst í
því að hann gekk eigi einn saman þá er hann var
þrevetur að aldri. Þetta þótti mönnum kynlegt
og eigi bráðgervilegt svo sem hann var frá-
gerðamaður að öllu öðru.
Og þann dag er hofhelgi var haldin að Ölfus-
vatni, því að Grímkell var blótmaður mikill, sat
Signý á stóli sínum á miðju stofugólíl. Bjóst hún
þá um og lá men hennar hið góða í knjám henni.
Sveinninn Hörður stóð við stokk og gekk nú hið
fyrsta sinni frá stokkinum og til móður sinnar
og rasaði að knjám henni. Menið hi-aut á gólfið
fram og brast í sundur í þijá hluti. Signý reidd-
ist mjög og mælti: „111 varð þín ganga hin fyrsta
og munu hér margar illar eftir fara og mun þó
verst hin síðasta."
Hún kvað vísu:
Braut í sundur fyrir sætu
Símishljóðamengóða.
Ýtatrúegaðengibæti
auðar hlíði það síðan.
Gangrvarð ei góður hins unga
gulls lystis hinn íyrsti.
Hverr mun héðan af verri.
Hneppstur mun þó hinn efsti.
Grímkell kom í því í stofuna og heyrði hvað
hún kvað. Hann greip upp sveininn þegjandi og
reiddist mjög þessum orðum og kvað vísu:
Auðs hefir átta beiðir
ógóðasérmóður.
Hann nam fyrst að fmna
fljóðs nýgenginn jóða
bræðiorðþauerbeiðir
brennusjósmunkenna.
Atkvæði lifa lýða
lengur en nokkur drengja
Svo var Grímkell reiður orðinn að hann vildi
eigi að sveinninn væri heima þar. Hann fer og
hittir Grím og Guðríði og biður þau taka við
Herði og fæða hann þar upp. Þau kváðust það
gjarna viija og tóku fegin við og þótti góð send-
ingívera.
Einum vetri fyrr höfðu þau Grímur og Guð-
ríður son átt er þau létu Geir heita. Hann var
snemma mikill og vænlegur og vel að íþróttum
búinn, þess að hann skorti þó um allt við Hörð.
Uxu þeir nú upp báðii- samt og varð skjótt ást-
úðlegt með þeim. Signý undi nú verr eftir þetta
en áður og var nú sýnu færra með þeim Grím-
katli en fyrr. Enn dreymdi hana draum að hún
sæi tré eitt mikið sem fyrr, í rótum mest, lima-
margt og gerði á blóm mikið. Þann draum réð
fóstra hennar enn til bamgetnaðar þeirra á milli
og mundi vera dóttir og lifa eftir ætt stór er
henni sýndist limamargt tréið „en þar er þér
þótti það bera blóma mikinn mun merkja siða-
skipti það er koma mun og mun hennar afkvæmi
hafa þá trú sem þá er boðin og mun sú betri.“