Morgunblaðið - 22.07.2000, Síða 16

16 LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 2000
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Fjármálaeftlrlitið semur drög að leiðbeininfflim um efni verklagsreglna
Viðskipti
starfsmanna
fari í gegnum
regluvörð
Fjármálaeftirlitið hefur birt á vefsíðu sinni
drög að leiðbeiningum um efni verklags-
reglna f]ármálafyrirtækja. I þeim er lögð
áhersla á að þær feli í sér lágmarkskröfur.
Gert er ráð fyrir að fj ármálafyrirtækin setji
sér nýjar reglur á næstu mánuðum.
Morgunblaðið/Arnaldur
Drög að leiðbeiningum Fjármálaeftirlitsins mæla m.a. fyrir um að fjármálafyrirbekin upplýsi viðskiptamenn
um eigendahagsmuni sína þegar ráðlagt er um viðskipti með verðbréf og þegar greiningar eru birtar.
SÉRSTAKAN regluvörð skal
tilnefna innan fjármálafyr-
irtækis til að tryggja eftir-
fylgni við verklagsreglur.
Regluverði er ætlað að hafa eftirlit
með því að ákvæðum reglnanna sé
fylgt, hafa forgöngu um túlkun á
reglunum og taka ákvarðanir í sam-
ræmi við reglumar.
Þetta kemur fram í drögum að
leiðbeiningum um efni verklags-
reglna sem Fjármálaeftirlitið (FME)
hefur birt á vefsíðu sinni. Segir þar
að öllum sé gefinn kostur á að koma
sjónarmiðum sínum á framfæri við
FME fyrir 8. september nk. Að því
búnu verði framkomin sjónarmið
tekin til skoðunar og í kjölfarið því
beint til viðkomandi fyrirtækja að
laga eldri reglur að leiðbeiningum
eftirlitsins.
Samkvæmt drögunum er gert ráð
fyrir að reglurnar taki einnig til við-
skipta með gjaldmiðla og afleiðu-
samninga með gjaldmiðla. Ekki er þó
átt við kaup á gjaldeyri tii greiðslu
fyrir vörur eða þjónustu eða vegna
ferðalaga erlendis.
Skilyrði um feril viðskipta
Eftirlit regluvarðar lýtur ekki ein-
vörðungu að viðskiptum starfsmanna
heldur einnig að virkni svonefndra
kínamúra og viðskiptum fyrirtækis-
ins sjálfs, að því er fram kemur í
drögunum. Segir ennfremur að mik-
ilvægt sé að regluvörður hafi yfirsýn
yfir stöðutöku fyrirtækisins sjálfs
þannig að hann geti lagt mat á hvort
viðskipti starfsmanna með sömu
verðbréf séu tortryggileg. Reglu-
vörður hefur vald til að banna við-
skipti starfsmanna með ákveðin
verðbréf án skýringa eða tímamarka
á banninu.
Er ákvæðið réttlætt með því að
ástæða kunni að vera til að banna við-
skipti með tiltekin verðbréf, t.d.
vegna þess að fjármálafyrirtækið
sjálft hafi hagsmuna að gæta eða búi
yfir trúnaðarupplýsingum og við-
skipti starfsmanna því tortryggileg á
þeim tíma.
Fjármálaeftirlitið telur að í regl-
unum þurfi að tryggja að viðskipti
starfsmanna uppfylli arinað af tveim-
ur eftirfarandi skilyrðum um feril
viðskipta:
1. Starfsmenn hafi fengið leyfi hjá
regluverði áður en þeir eiga við-
skipti. Senda þarf skriflega beiðni til
regluvarðar, t.d. tölvupóst, sem síðan
gefur heimild til viðskiptanna og til-
nefnir miðlara til að annast viðskipt-
in. Viðskiptaheimildin gildir í einn
dag. Ef viðskipti fara ekki fram inn-
an þess tíma þarf starfsmaður nýja
heimild.
2. Starfsmenn hafi tilkynnt reglu-
verði skriflega, áður en viðskiptadag-
ur hefst, að hann hyggist eiga við-
skipti með tiltekin verðbréf á
ákveðnu verðbili. Slík tilkynning
gildir í einn dag. Miðlari, sem út-
nefndur hefur verið sérstaklega,
annast viðskiptin. Regluvörður getur
gert athugasemd við viðskiptin, m.a.
það verðbil sem tilgreint er, lagt
bann við viðskiptunum eða látið þau
ganga til baka.
Þá er starfsmönnum alltaf óheim-
ilt að eiga viðskipti á undan við-
skiptamanni ef áður hefur legið fyrir
beiðni um viðskipti af hálíú viðskipta-
manns.
Setji sér víðtækar öryggis-
og samskiptareglur
Um svonefnda kínamúra, sem
kveða á um aðskilnað einstakra
starfssviða í fjármálafyrirtækjum,
segir í drögunum að fjármálafyrir-
tæki þurfi sjálf að móta þennan hluta
reglnanna í samræmi við starfsemi
fyrirtækjanna og áherslur, uppbygg-
ingu skipurits og húsnæði. I regl-
unum þurfi að gera grein fyrir skipu-
lagi á verðbréfasviði og hvaða svið
eða starfsemi sé aðgreind með kína-
múrum. Jafnframt þurfi að gera
grein fyrir því hvemig sviðin séu að-
greind í húsnæði og upplýsingakerf-
um.
„Tryggja þarf sérstaklega að við-
kvæmar upplýsingar berist ekki milli
starfssviða og að starfsmenn gefi
ekki með neinum hætti upplýsingar
um verkefni og gagnabrunna utan
viðkomandi starfssviðs. Eðlilegt er
að líta svo á að þagnarskylda starfs-
manna hindri ekki einungis miðlun
upplýsinga út úr fyrirtækinu, heldur
einnig milli sviða,“ segir í drögum
Fj ármálaeftirlitsins.
Á það er bent að reglumar þurfi að
taka til þess hvemig samskiptum
milli starfssviða sé háttað. Til fylling-
ar reglunum þurfi fjármálafyrirtæki
að setja sér víðtækar öryggis- og
samskiptareglur sem sniðnar era eft;
ir eðli starfseminnar og skipulagi. í
þessu skyni þurfi að setja öryggis-
reglur um vörslu gagna innan sviða,
svo sem að læsa gögn í hirslum, með-
ferð tölvulykilorða o.s.frv.
FME telur mikilvægt að starfs-
ménn starfi innan skilgreindra
starfssviða. Sé óhjákvæmilegt að
nýta starfsmann utan skilgreinds
starfssviðs viðkomandi þurfi að koma
í veg fyrir hættu á hagsmunaárekstr-
um og misnotkun trúnaðarapplýs-
inga. Halda þurfi skrá yfir þá starfs-
menn sem vinni verkefni utan síns
starfssviðs. í skránni skuli gera
grein fyrir viðkomandi verkefnum og
hvenær þau séu unnin.
Viðskiptamaður sé upplýstur
um hagsmunatengsl
í kafla leiðbeininganna um verð-
bréfaviðskipti fjármálafyrirtækja
fyrir eigin reikning segir að aðgreina
þurfi þau með skýram hætti frá miðl-
un. Tryggja verði að sá sem annast
viðskipti fyrir fyrirtækið hafi ekki
aðgang að upplýsingum um tilboð
eða viðskipti annarra viðskipta-
manna eða ráðgjöf til þeirra og að
starfsmenn miðlunar búi ekki yfir
neinum upplýsingum um fjárfesting-
aráform fyrirtækisins umfram aðra.
Tekið er fram í skýringum að ef
ekki takist að tryggja slíkan aðskiln-
að komi til athugunar hvort fyrirtæk-
inu eigi að vera heimilt að eiga við-
skipti fyrir eigin reikning.
Þá er mælst til þess að á viðskipta-
nótu skuli greina frá því, í hverju ein-
stöku tilfelli, ef mótaðili í viðskiptum
er fjármálafyrirtækið sjálft.
„Ráðleggi starfsmenn fjármála-
fyrirtækis viðskiptamönnum að eiga
viðskipti með verðbréf, ber þeim að
greina frá því ef fjármálafyrirtækið
sjálft hefur hagsmuna að gæta í við-
komandi fyrirtæki, enda séu upplýs-
ingar um það aðgengilegar starfs-
manninum." Segir ennfremur í
drögunum að eðlilegt sé að gera
kröfu til þess að viðskiptamaður sé
upplýstur um eigendahagsmuni fjár-
málafyrirtækisins þegar ráðlagt er
um viðskipti með verðbréf. Eigi þetta
einnig við um þær greiningar á fyrir-
tækjum sem fjármálafyrirtækið birt-
ir.
Gæta þarf að hagsmuna-
árekstrum við túlkun
Fjármálaeftirlitið segir um verð-
bréfaviðskipti starfsmanna fjármála-
fyrirtækja og fjölskyldna, að ljóst sé
að eðli starfa sé mismunandi eftir
deildum og aðgangur að trúnaðar-
upplýsingum mismunandi. Því komi
til greina að fyrirtæki skilgreini í
verklagsreglum þá starfsmenn eða
þau starfssvið sem unnt er að gera
vægari kröfu til eða önnur störf þar
sem lítill aðgangur er að upplýsing-
um sem nýst geta í verðbréfavið-
skiptum. Slíkar mismunandi kröfur
ráðist m.a. af því hvemig skipulagi,
þ.á m. kínamúram, sé háttað.
Gert er ráð fyrir að starfsmenn og
makar undirriti sérstaka yfirlýsingu
þar sem fram komi að þeir hafi kynnt
sér efni reglnanna og skuldbindi sig
tii að lúta þeim.
Undanþágur segir FME að sé
heimilt að veita vegna viðskipta sem
tengjast atvinnurekstri fjölskyldu-
meðlima, verðbréfa sem þeir fá af-
hent sem hluta af starfskjöram
þeirra hjá vinnuveitanda og viðskipta
þeirra sem falla undir hliðstæðar
reglur hjá öðra fjármálafyrirtæki.
Halda skal skrá yfir undanþágur.
í allri túlkun á reglunum þarf að
gæta þess að viðskipti starfsmanna
rekist á engan hátt á við hagsmuni
viðskiptamanna, að mati FME.
í leiðbeiningunum er rætt um að
tryggja verði að verðbréfaviðskipti
starfsmanna fari fram fyrir milli-
göngu þess og séu sérstaklega skráð.
Heimilt verði að kveða á um aímark-
aðar undanþágur frá þessu skilyrði
vegna viðskipta með erlend verðbréf
sem viðkomandi fjármálafyrirtæki
geti ekki haft milligöngu um án vera-
legs viðbótarkostnaðar, netviðskipta
og áskrifta spariskírteina. Ef undan-
þágur verði heimilaðar skuli tilkynna
mánaðarlega um slík viðskipti til
regluvarðar.
„Ef fjármálafyrirtæki fær beiðni
um að kaupa/selja verðbréf yfir
ákveðið tímabil geta þeir starfsmenn
sem hafa upplýsingar um þetta ekki
átt viðskipti fyrir eigin reikning með
viðkomandi verðbréf fyrr en eftir að
viðskipti þessi hafa átt sér stað,“ seg-
ir í drögunum.
Bann við viðskiptum
með óskráð bréf
Viðskipti starfsmanna með óskráð
verðbréf era óheimil. Unnt er að
heimila undantekningu vegna þátt-
töku í útboði þar sem stjóm Verð-
bréfaþings hefin- samþykkt að hluta-
félagið fái skráningu að útboði loknu,
að því er fram kemur í leiðbeiningun-
um. Þá kemur til greina að kveða á
um undanþágur vegna eignarhalds á
óskráðum hlutabréfum í félögum
sem engin virk viðskipti era um og
ekki hafa fjárfestingar að markmiði.
Kveða þarf skýrt á um slíkar undan-
þágur.
I skýringum er minnst á það að
nefnd á vegum viðskiptaráðuneytis-
ins vinni nú að mótun reglna um út-
boð verðbréfa. FME hafi lýst þeirri
skoðun sinni að koma þurfi í veg fyrir
að verðbréf sem ekki hafa verið boðin
til sölu í almennu útboði gangi kaup-
um og sölum meðal almennings.
Þannig þurfi að kveða á um hveijir
megi eiga viðskipti með verðbréf sem
ekki hafa verið boðin til sölu í al-
mennu útboði. Ákvörðun um að
heimila starfsmönnum að eiga við-
skipti með óskráð verðbréf ráðist að
mati FME af niðurstöðu framan-
greindrar vinnu.
Fjármálaeftirlitið setur fram til-
lögur um lágmarkseignarhaldstíma
starfsmanna á verðbréfum. Gerð er
krafa um að starfsmenn eigi verðbréf
sem þeir kaupa í minnst þrjá mánuði.
Þó er gert ráð fyrir að starfsmenn
geti selt verðbréf sín áður en lág-
markseignarhaldstími er liðinn ef
markaðsverð þeirra fer niður fyrir
upphaflegt kaupverð. Er tekið fram
að með þessu skilyrði sé ætlunin að
koma í veg fyrir spákaupmennsku.
Leiðbeiningar um
þátttöku í útboðum
Hvað margumrædda þátttöku
starfsmanna fjármálafyrirtækja í út-
boðum varðar, segir FME að tryggja
verði í verklagsreglunum að starfs-
mönnum sé óheimilt að taka þátt í út-
boðum á verðbréfum sem fjármála-
fyrirtækið gefur út eða útboðum sem
fjármálafyrirtækið annast fyrir aðra
útgefendur nema því aðeins að í út-
boðunum sé óskað eftir tilboðum um
hlut á föstu gengi en ekki tilboðum
um verð einstakra bréfa, gengi eða
vaxtakjör og að þeir gangi ekki fyrir
sem fyrstir skrá sig. I slíkum útboð-
um verði tilboð starfsmanna að ber;
ast við upphaf fyrsta tilboðsdags. í
útboðslýsingu skuli greina frá því
hvort starfsmönnum sé heimilt að
taka þátt í útboðum og eftir hvaða
skilmálum.
Þeim starfsmönnum fjármálafyr-
irtækja sem starfa að gerð útboðslýs-
inga, era faglegir ráðgjafar eða trún-
aðarmenn útgefenda verðbréfa er
samkvæmt leiðbeiningunum óheimilt
að eiga viðskipti með verðbréf við-
komandi útgefanda frá því að störfin
hefjast og næstu þrjá mánuði eftir að
störfum þeirra fyrir viðkomandi lýk-
ur, nema þeirri vinnu ljúki fyrr með
opinberri útgáfu á upplýsingum, svo
sem útboðslýsingu.
Slíkir ráðgjafar skulu teljast fram-
innherjar og lúta þeim reglum sem
gilda um viðskipti þeirra. Þetta á
meðal annars við um umsjón með
hlutafjárútboði og nýskráningu
hlutabréfa á markaði.
Þá er starfsmönnum óheimilt að
nýta sér innri greiningu fyrirtækis til
að hagnast persónulega í verðbréfa-
viðskiptum ef niðurstöður greiningar
era öðram viðskiptamönnum ekki
aðgengilegar.
Engin sérkjör
í drögunum segir að fjármálafyrir-
tæki megi ekki bjóða starfsmönnum
sínum sérkjör í verðbréfaviðskiptum.
FME leggur til að bann verði sett
við því að starfsmenn taki þátt í fjár-
festingarhóp eða öðram hliðstæðum
félagsskap sem hafi þann tilgang að
þátttakendur standi sameiginlega að
kaupum á verðbréfum. Ástæða
reglunnar er sögð sú að koma í veg
fyrir að starfsmenn fyrirtækjanna
geti komist hjá verklagsreglunum
með stofnun félags um fjárfestingar
sínar.
Settar era fram leiðbeiningar um
viðskipti framinnherja. Mælst er til
þess að kveðið sé á um í reglunum að
þeim sé óheimilt að eiga viðskipti
með eignarhlut í fyrirtækinu á
ákveðnu tímabili áður en uppgjör era
birt, eða einungis heimilt að eiga við-
skipti í ákveðinn tíma eftir að upp-
gjör era birt.
„í reglunum skal kveðið á um að
starfsmönnum fjármálafyrirtækja sé
óheimilt að sitja í stjóm fyrirtækja
eða taka laun frá öðra fyrirtæki eða
taka þátt í atvinnurekstri að öðra
leyti nema að fengnu leyfi stjórnar.
Eignarhlutur í fyrirtæki telst þátt-
taka í atvinnurekstri ef um er að
ræða virkan eignarhlut,“ segir í leið-
beiningunum.
Viðskiptin gangi til baka
Að endingu er útlistað hvemig
æskilegt sé að viðurlagaákvæði í
reglunum líti út. Brot á reglunum um
verðbréfaviðskipti eiga að varða
áminningu eða brottrekstri. Reglu-
vörður skal tilkynna brot til stjómar
sem síðar tilkynnir þau til FME.
Komist upp um brot skulu við-
skiptin ganga til baka. Sé það ekki
unnt skal hagnaður af viðskiptunum
renna til viðkomandi fjármálafyrir-
tækis. Viðskipti fjármálafyrirtækis-
ins sem fela í sér brot skulu jafn-
framt ganga til baka. Sé það ekki
unnt skal ráðstafa hagnaðinum í
samráði við Fjármálaeftirlitið.
FME bendir fjármálafyrirtækjum
á að þau gæti þess að starfsmenn
skrifi undir yfirlýsingu þar sem fram
komi að þeir felli sig við viðurlög af
þessu tagi.