Morgunblaðið - 13.09.2000, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 13. SEPTEMBER 2000 B 3
VIÐTAL
Fulltrúar frá sjávarútvegsráðuneytinu í Mósambík í heimsókn hér á landi
1 TBht*'’ ~ J
i r \ ’ i • Y- / - i
Þremeniiingarnir við komuna á Hótel Reykjavík í fyrrakvöld. Frá vinstri:
Herminin Tembe, Gísli Pálsson og Roderigues Bila.
Morgunblaðið/Kristinn
• •
Oflugt þróunarsamstarf
Islendinga í Mósambík
UM síðustu áramót var nýtt sjávar-
útvegsráðuneyti sett á laggirnar í
Mósambík en áður hafði eitt ráðu-
neyti séð um iandbúnaðar- og sjáv-
arútvegsmál. Roderigues Bila, ráð-
uneytisstjóri
sjávarútvegsráðuneytisins, og
Herminin Tembe, fyrrverandi físki-
málastjóri en nú deildarstjóri í ráð-
uneytinu, komu til íslands í fyrra-
kvöld til að kynna sér íslensk
sjávarútvegsmál en heimsóknin,
sem er á vegum Þróunarsamvinn-
ustofnunar íslands, er liður í að efla
þróunarsamstarf landanna á sviði
sjávarútvegs sem hefur staðið yfir
síðan 1995.
Fiskveiðar hafa mjög mikið að
segja í Mósambík sem er í suðvest-
urhluta Afríku. Um 16 milljónir
manna búa í landinu sem er um
700.000 ferkílómetrar. Strandlengj-
an er um 2.700 km löng og innan 200
mílna landhelginnar eru auðug fisk-
imið en rækja er helsta útflutnings-
afurðin.
Um 40% útflutnings-
verðmætisins
„Sjávarútvegurinn er mikilvægur
þáttur í efnahagslífi þjóðarinnar,“
segir Bila, „og á það bæði við um
neyslu innanlands og útflutning.
Heildarveiðin er um 115.000 tonn á
ári og greinin veitir um 60.000
manns atvinnu. Fyrir utan smá-
bátaflotann eru þrjú stór sjávarút-
vegsfyrirtæki í landinu og um 250
fiskiskip stærri en 10 metrar að
lengd. Flest eru á bilinu 35 til 40
metrar að lengd en mörg eru í
kringum 20 metrana. Við flytjum út
um 9.000 tonn af rækju á ári en út-
flutningsverðmæti sjávarafurða er
um 90 milljónir dollara (um 750
milljónir kr.) sem er um 40% af
heildarútflutningi landsins."
Bila segir að ekki megi ganga á
fiskistofnana og því sé ekki hægt að
auka rækjuveiðarnar frá því sem nú
er en veiðin er takmörkuð við 10
mánuði á ári. „Við leggjum áherslu
á sjálfbæra nýtingu og það sem við
viljum gera í samvinnu við önnur
lönd eins og ísland er að koma á til-
raunaveiðum á öðrum svæðum í
þeim tilgangi að komast að því
hvort önnur fiskimið séu til staðar
innan landhelginnar. Fyrir tveimur
til þremur árum var verkefni í
gangi í þessa veru í samvinnu við
Þróunarsamvinnustofnun Islands
og var notað skip frá íslandi við
veiðarnar. Verkefnið skilaði árangri
og þegar endanleg skýrsla liggur
fyrir getum við betur gert okkur
grein fyrir hvernig við eigum að
haga okkur í þessu sambandi í
framtíðinni en stefna okkar er að
auka framboð fisks á innanlands-
markaði.“
I þessu sambandi bendir hann á
að rækja sé mjög dýr afurð og því
fyrst og fremst til útflutnings en
hugað sé að öðrum tegundum fyrir
smábátaflotann með neyslu innan-
lands í huga.
Kvótinn leigður
frá ári til árs
Kvótakerfi er í gildi í Mósambík.
Kvótinn er leigður til eins árs í senn
og er engin trygging fyrir þvi að
leigjandi kvóta fái sama magn að
ári. „Þegar búið er að ákveða hvað
mikið má veiða á tilteknu ári er
kvótanum skipt á milli fyrirtækj-
anna og borga þau um 300 til 360
dollara fyrir hvert tonn,“ segir Bila.
Hann segir að gæðastjómunhafi
mikið að segja og ljóst sé að Mós-
ambík verði að fullnægja alþjóðleg-
um kröfum eins og aðrar þjóðir.
„Þetta hefur verið vandamál hjá
okkur og eins eftirlit með veiðunum
en erlend skip hafa valdið okkur
vandræðum með ólöglegum veiðum.
Við þurfum að endurskipuleggja
gæsluna vegna þess að núverandi
kerfi kemur ekki í veg fyrir ólögleg-
ar veiðar. Stjórn á hafsvæðinu er
háð samstarfi við nágrannalöndin
en helsta málið er að stjórna veiðun-
um innan 12 mílnanna og hafa eftir-
lit með þeim.“
íslendingar veita mikla aðstoð
Samstarf íslendinga og heima-
manna í Mósambík byrjaði 1995 en
það sem gerði það mögulegt var að
friður komst á í landinu 1992.
Fmm íslendingar eru í föstu
starfi í Mósambík og vinna að verk-
efnum sem tengjast Þróunarsam-
vinnustofnun íslands en ennfremur
koma ráðgjafar til skemmri tíma að
málum. Auk þess að koma upp
rannsóknastofum í fiskiðnaði og
þjálfa starfsfólk til verka þar vinnur
ÞSSI að því að setja upp upplýs-
inga- og fræðslumiðstöð í sjávarút-
vegsráðuneytinu, sem gert er ráð
fyrir að setja 500.000 dollara í, um
40 milljónir króna. Upplýsingahlut-
inn á að halda utan um allt sem
tengist sjávarútvegi, allar skýrslur,
rit sem tengjast útveginum og nýt-
ast ráðuneytinu í sambandi við gæð-
astjórnun og tengir það við fyrir-
tækin. Fræðsluhlutinn snýr að
þjálfun starfsmanna í sjávarútvegi í
samvinnu við iðnaðinn.
„Við erum í samstarfi við Þróun-
arasamvinnustofnun íslands og eitt
helsta verkefnið tengist gæða-
stjórnun sjávarafurða," segir Bila.
„Islendingarnir veita okkur tækni-
lega ráðgjöf og rannsóknastofurn-
ar, sem þeir eru að aðstoða okkur
við að koma upp, hafa mjög mikið að
segja. I nóvember í fyrra var hafist
handa við upplýsinga- og fræðslu-
miðstöð í sjávarútvegsráðuneytinu
með aðstoð Islendinga. Þeir bjóða
líka skólastyrki vegna náms við
sjávarútvegsháskóla Sameinuðu
þjóðanna á íslandi og núna erum við
með einn nemanda í skólanum.“
Við þetta má bæta að í kjölfar
flóðanna í Mósambík í byrjun árs
ákveð ÞSSÍ að styrkja sjávarútveg-
inn um 300 til 500 þús. dollara til að
bæta einkum veiðarfæratjón sjó-
manna sem urðu illa út úr flóðunum.
Veiðieftirlitid mikilvægt
Gestirnir fara til baka á föstudag
en Bila segir að mikilvægt sé að fá
tækifæri til að sjá hvernig staðið er
að málum hér. „Við viljum fara yfir
það sem við höfum gert með íslend-
ingum og hvernig það gagnast okk-
ur best í framtíðinni. Við þurfum að
skilgreina vel þarfir okkar og ræða
við Islendinga hvernig þeir geta
stutt okkur sem best í framtíðinni.
Veikleiki okkar liggur í veiðieftirlit-
inu og geti íslendingar stutt okkur í
þvi að bæta kerfið yrðum við mjög
ánægðir."
Stefnir í 10% aukningu
útflutningsverðmæta
VERÐMÆTI útfluttra norskra sjáv-
arafurða eru sífellt að aukast og sam-
kvæmt Jan Trollvik, yftrmanni töl-
fræði- og greiningardeildar norska
sjávarútvegsútflutningráðsins, verð-
ur verðmæti útfluttra sjávarafurða á þessu ári um 300 milljarðar íslenskra
króna. Þetta er aukning um 10% frá fyrra ári og stafar það fyrst og fremst af
hærra verði á laxi sem vegur á móti lækkandi verði á öðrum tegundum og
gott betur.
Norðmenn flytja
stöðugt meira út
Útflutningur á bolfiski, sér í lagi
þorski, hefur dregist saman á fyrri
helmingi ársins og stafar það fyrst
og fremst af litlu framboði og stöð-
ugu verði. Veiðarnar eru þó að
glæðast og reiknað er með þvi að
útflutningur á saltfiski taki við sér á
síðari hluta ársins.
Markaðir í Austur-Evrópu eru að
kaupa meira magn sjávarafurða frá
Noregi en nokkru sinni fyrr. I júh'-
lok höfðu sjávarafurðir að andvirði
þriggja milljarða íslenskra króna
verið fluttar til Póllands en það er
aukning um 500 milljónir. Að sama
skapi hefur útflutningur til Rúss-
lands aukist gífurlega eða úr 1,8
milljörðum króna í 2,3 milljarða
króna.
Markaðir á svæði Evrópusam-
bandsins hafa hins vegar valdið
mönnum áhyggjum en verðmæti
sjávarafurða sem þangað eru flutt-
ar hækkaði um tvo milljarða ís-
lenskra króna, úr 64 milljörðum í 66
milljarða króna á fyrstu sjö mánuð-
um ársins. Sú aukning stafar fyrst
og fremst af hærra verði á eldislaxi.
Mikill samdráttur hefur verið á út-
flutningi á saltfiski og öðrum þurrk-
uðum þorskafurðum til Portúgal en
útflutningur til Portúgal hefur
dregist saman úr 10 milljörðum ís-
lenskra króna niður í 6 milljarða.
107 milljarðar í lok júlí
Ef hærra verð fæst fyrir bolfisk-
afurðir á seinni hluta ársins eru
góðar líkur á því að spá Trollviks
standist. í lok júlímánaðar var and-
virði útfluttra sjávarafurða 107
milljarðar íslenskra króna saman-
borið við 104 milljarða í fyrra. Betra
verð fæst venjulega á síðari hluta
ársins fyrir lax og því má reikna
með að verðmæti útfluttra norskra
sjávarafurða komi til með að aukast
jafnt og þétt fram að jólum.
Rafmagns-
stjornfæki
Nákvæm • Einföld •
Viðurkennd af helstu
flokkunarfélögum
m.a. Lloyd og DNV
Örugg
þjónusta við
sjávarútveginn

:r • mi
‘/M,:rg.rr
fa fsuðu vélar-rafsuðuvi r
SDMDRI
Borgartúni 31 • s. 575 0000 • www.sindri.is