Morgunblaðið - 13.09.2000, Blaðsíða 6

^6 B MIÐVIKUDAGUR13. SEPTEMBER 2000
MARKAÐIR
MORGUNBLAÐIÐ
F'skverc he/ma
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Suðurnesja
Jl___
Um fiskmarkaðina þrjá hér syðra fóru alls 31,8 tonn af þorski I
síðustu viku. Um Fiskmarkaðinn hf. í Hafnarfirði fóru 300 kíló
og meðalverðið var 171,00 kr./kg., um Faxamarkað fónj 14,0 tonn
á 181,58 kr./kg og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 17,5 tonn á
176,4 kr./kg. Af karfa voru seld 32,8 tonn. I Hafnarfirði á 36,00
kr./kg. (30 kg), á Faxamarkaði á 51,66 kr/kg (1,21) og á Fiskmarkaði
Suðurnesja á 59,32 kr./kg (31,71).
Af ufsa voru seld 31,8 tonn. í Hafnarfirði á 34,71 kr./kg (545 kíló), á
Faxamarkaði á 42,68 kr./kg (6,31), en á 42,99 kr./kg (25,01) á
Fiskmarkaði Suðurnesja.
Af ýsu voru alls seld 44,8 tonn. Á Fiskmarkaðnum hf. í Hafnarfirði
á 150,38 kr./kg (855 kíló), á Faxamarkaði á 145,62 kr./kg (20,61) og
á 145,94 kr./kg (23,41) að meðaltali á Fiskmarkaði Suðurnesja.
Fiskverð ytra
Alls voru seld
557 tonn af fiski
á fiskmörkuðum í
Grimsby í 36. viku.
Meðalverð á þorski
var 271,58 kr./kg,
200,74 kr./kg á ýsu
og 253,87 kr./kg á
kola. Fiskverðvar
sem hér segir...
Þorskur*""* Karfi«"«» Ýsa•■■■*' Skarkoli*
Alls voru seld 127,4 tonn á fiskmarkaði í Bremerhafen í síðustu viku.
Þar af voru seld 114,4 tonn af karfa á 132,48 kr./kg að meðaltali.
Fiskverð
Þorskur kr./kg
Stór 331
Meðal 272
Lítill 213
Ýsa
Stór 201
Meðal
Lítil
Koli
Stór
Meðal 295
Lítill 213
Aukning á fískimjölsframleiðslu
samtvinnuð vaxandi fiskeldi
Fiskimjölsframleiðslan
í jafnvægi á nýjan leik
Á SAMA tíma og fiski-
mjöl verður sífellt ódýr-
ara í framleiðslu vakna
spurningar um notkun
framleiðslunnar. Menn
hafa undanfarið vakið máls á því hvort fiskimjöl eitt og sér standi undir þeirri
miklu aukningu fóðurs sem fylgir auknu fiskeldi og eins hvort hráefnið standi
undir auknum heilnæmiskröfum yfirvalda sem neytenda. Samkvæmt mati
IFOMA, Aiþjóðasamtaka fiskimjölsframleiðenda, fer eftirspurn eftir fiski-
mjöli vaxandi fyrst og fremst vegna mikillar aukningar í fiskeldi en sam-
kvæmt mati IFOMA kemur þessi þróun til með að halda áfram næstu tíu ár-
in.
-.Mikil aukning er fyrirsjáanleg í
mörgum eldistegundum en talið er
að árið 2010 verði ársframleiðslan á
karfa komin í rúmlega 36 milljónir
tonna, ársframleiðslan á tilapiu 2,5
milljónir tonna, ársframleiðslan á
rækju 1,7 milljónir tonna og árs-
framleiðsla á laxi verður orðin 1,6
milljónir tonna. Samhliða þessari
miklu eldisaukningu fer mikil aukn-
ing í fóðurframleiðslu. Talið er að um
13,1 milljón tonna af fóðri fari í fisk-
eldi í ár en sú tala kemur til með að
þrefaldast á næstu tíu árum ef fram
heldur sem horfir og verður þá fóð-
urþörfin orðin 37 milljónir tonna árið
2010.
Fiskimjö! nauðsynlegt i fóður
Á síðasta ári var meðalþyngd eld-
islax í Noregi 5,5 kíló við slátrun en
fóðurstuðull fisksins var um 0.85 og
byggðist fóður hans fyrst og fremst á
fiskimjöli og lýsi. Vonir manna
standa þó til að þessi stuðull komi til
með að verða enn betri í framtíðinni
með bættum eldisaðferðum. Hágæða
fiskimjöl og lýsi koma til með að vera
stór þáttur í þessari þróun þar sem
erfitt er að nota aðrar uppsprettur
próteins í eldi á fiski. Aukið framboð
er á öðrum mjöltegundum en fiski-
mjöli, en það mjöl hentar þó aðeins
til eldis í ferskvatni þar sem eldistími
er langur. Reiknað er með því að
hægt verði að finna eitthvað sem geti
komið í staðinn fyrir fiskimjöl í aukn-
' um mæli í framtíðinni en það kemur
þá fyrst og fremst til með að vera í
eldi á ferskvatnstegundum. Mikill og
hraður vöxtur sjávartegundanna
kemur hins vegar til með að krefjast
þess að fiskimjöl verði notað í fóður
þeirra.
Samkvæmt mati IFOMA verða
2,83 milljónir tonna af fiskimjöli og
0,96 milljónir tonna af lýsi notuð til
fiskeldis árið 2010 og er það tæplega
þriðjungs aukning en í ár mun fisk-
eldið nota 2,1 milljónir tonna af fiski-
mjöli og 0,7 milljónir tonna af lýsi.
Framleiðslan í jafnvægi
á nýjan leik
Árlega eru 33 milljónir tonna af
uppsjávarfiski veidd og unnin í mjöl
þar sem fiskurinn þykir ekki góður
til manneldis. í framtíðinni mun þó
verða meiri eftirspurn eftir þessum
tegundum til manneldis, sérstaklega
sardínum og síld, en eftirspurn eftir
þeim hefur aukist í Asíu samhliða
auknum kaupmætti. Það kemur til
með að hafa þau áhrif að framboð af
bræðslufiski kemur til með að drag-
ast saman en menn vonast til að
mæta því með minnkandi brottkasti.
Samkvæmt mati FAO er 25 millj-
ónum tonna af fiski hent í sjóinn ár-
lega vegna ýmissa ástæðna. Reiknað
er með því að með hertum reglugerð-
um og auknu eftirliti komi meira af
þessum fiski í Iand þar sem stór hluti
hans verður unninn í mjöl og kemur
því að stórum hluta í stað þeirra upp-
sjávartegunda sem í auknu mæli eru
unnar til manneldis. Fiskimjöl hefur
verið mikið notað í fóður fyrir ali-
fugla og svín og reiknað er með því
að svo verði áfram. Þessar tegundir
hafa haft mikið að segja um verð-
myndun á mjöli og reikna má með
því að verðið verði ekki hærra en það
að þessi iðnaður geti nýtt sér mjölið.
Á síðasta ári og stórum hluta þessa
Umhverfismal
Olía skaðleg löxum
NÝ RANNSÓKN sem birtist á dögunum sýnir að olía sem lak út í hafið
við Exxon Valdez-slysið er skaðleg löxum, andstætt því sem vísinda-
menn olíufélaganna segja. Árum saman hafa vísindamenn blásið á þær
hugmyndir að olíulekinn hafi átt þátt í slæmu ástandi laxastofnanna f
ám nærri slysinu. Þeir sögðu að harla ólfldegt væri að olían kæmist upp
í árnar þar sem hún gæti unnið skaða. í sumar fóru rannsóknarmenn í
sex ár á svæðinu þar sem óvepju lítið hefur verið um lax síðan slysið
varð og sýna niðurstöður þeirra að olíunni er um að kenna. Dr. Stanley
Rice segir að vísindamennirnir hafi fundið umtalsvert magn af olíu í
tveimur ánna. „Olían var greind og kom í ljós að hún var ekki eingöngu
úr Exxon Valdez, þó svo að hún hafi að mestu komið þaðan. Rice segir
að nú sé verið að greina laxaegg til að sjá hvort þau innihaldi tiltekin
ensfm sem gefa til kynna hvort þau hafi komist í snertingu við olíu. 01-
ían sem eftir er á svæðinu er veðruð olía sem vísindamenn hafa hingað
til haldið fram að væri meinlaus. Rannsóknin núna sýnir hið gagnstæða
því í henni kom í (jós að þegar olian brotnaði niður urðu þyngri og
þrávirkari efni eftir í sjónum. Þau eftii tengjast síðan fitu, eins og er að
finna í laxaeggjum, og valda dauða þeirra. Fram kom í rannsókninni að
ákaflega lítið magn olíu þarf til að valda dauða eggjanna og eggin þurfa
ekki alltaf að komast í beina snertingu við olíuna til að skaði hljótist af.
árs hefur fiskimjölsframleiðsla verið
undir miklum áhrifum frá E1 nino. Á
síðasta ári voru 4,8 milljónir tonna af
fiskimjöli framleiddar og 832 þúsund
tonn af lýsi. Reiknað er með því að 6
milljónir tonna af fiskimjöli verði
framleiddar í ár og 1,1 milljón tonn af
lýsi og framleiðslan verði á nýjan leik
komin í jafnvægi eftir E1 nino.
Fiskimjöl eldisfisknum
mikilvægt
Fiskimjöl og lýsi eru besta hráefni
sem völ er á í fóður fyrir eldisfisk þar
sem það er unnið úr náttúrulegum
afurðum og þar af leiðandi engin
hætta vegna erfðabreytinga. Auk
þess að sjá eldisfisknum fyrir hinum
mikilvægu omega-3 fitusýrum þá er
einnig í fiskimjölinu að finna ýmis
efni sem gera fiskinn hraustari og
minnka þörf á lyfjagjöf vegna ýmissa
kvilla. Fyrir skömmu var rannsókn
framkvæmd með stuðningi Evrópu-
sambandsins í Bretlandi og Italíu
sem sýndi fram á að með því að gefa
fisknum fóður sem inniheldur fjöl-
ómettaðar fitusýrur, eins og om-
ega-3 fitusýrurnar, jókst hreyfing
hans og efnaskipti. Það bendir til
þess að eldisfiskur sem alinn er á
fóðri sem byggir á fiskimjöli er
sterkari og þolir betur hið mikla álag
sem eldinu fylgir. Fóðurframleið-
endur vinna nú hörðum höndum að
því að þróa fóður sem ýtir undir
vaxtarhraða og bætir fóðurstuðla.
Til að stuðla að því telur IFOMA að
fóðuriðnaðurinn verði að notast við
fiskimjöl í framleiðslu sína. Fiski-
mjölsiðnaðurinn hefur mikla mögu-
leika til þess að bæta gæði fram-
leiðslu sinnar, fyrst og fremst með
tilliti til hráefnismeðhöndlunar. Auk
þess verða auknar kröfur gerðar í
framtíðinni til öryggis og gæða fram-
leiðslunnar. IFOMA telur að fiski-
mjöl og lýsi verði mikilvægur þáttur í
fóðurframleiðslu á komandi árum og
samkvæmt nýjustu framleiðsluspám
stefnir í að aukning á heimsfram-
leiðslu á fiskimjöli komi til með að
verða nærri eftirspurn sem kemur til
með að skapast með auknu fiskeldi.
< Heildar útflutningur frá íslandi og þróun á markaðshlutde 1999 janúar-júní 2000 janúar-júní ild SÍF hf. milli ára Breyting á hlutdeiid
Alls SÍF Hlutdeild Alls SÍF Hlutdeild
Heildar vöruútflutninqur FOB 72.595,5 16,0% 71.031,6 18,3% □ +2,2%
Útflutningur sjávarafurða FOB 50.902,7 11.622,5 22,8% 47.135,7 12.965,0 27,5% □ +4,7%
-
Saltaðar bolfisk afuröir 10.463,6 4.545,0 43,4% 10.460,2 5.971,9 57,1% I 2 +13,7%
Skreið og hausar 477,5 161,0 33,7% 486,5 132,2 27,2% I I -6,5%
Frystur fiskur 22.265,2 4.265,9 19,2% 18.724,9 4.202,8 22,4% I I +3,3%
Fryst rækja 4.832,4 1.583,1 32,8% 4.014,5 933,5 23,3% C I -9,5%
Ferskur fiskur 4.760,2 375,5 7,9% 5.546,0 715,5 12,9% I": "I +5,0%
Fiskimjöl 4.402,1 624,0 14,2% 3.990,1 760,3 19,1% \ ■: i +4,9%
4 r - Lýsi 1.140,3 28,4 2,5% 780,7 94,8 12,1% I : I +9,7%
Tegundir
Fiskeldi í heiminum -
framleiðsla árið 1996 og
áætlanir fyrir árin 2000 og 2010
pus. tonn 1996 2000 2010
Vatnakarfi 11.504 13.983 36.268
Beitarfiskur 801 974 2.526
Rækja, krabbi 1.034 1.034 1.684
Lax 644 876 1.569
Siávarfiskar 629 856 1.394
Urriði 400 450 733
Leirgedda 330 371 604
Mjólkurfiskur 364 379 462
Aðrir sjávarf. 60 105 650
All 216 216 263
Samtals: 15.982 19.244 46.153

Mest alið af
vatnakarfa
FISKELDI í heiminum eykst stöð-
ugt. Árið 1996 skilaði það tæpum 16
milljónum tonna, áætluð framleiðsla
á þessu ári er rúmlega 19 milljónir
tonna og árið 2010 er framleiðslan
talin geta orðið rúmlega 46 milljónir
tonna. Langmest er alið af vatna-
karfa. Árið 1996 nam eldi hans um
11.5 milljónum tonna og er áætlað
að það geti skilað allt að 36,3 millj-
ónum tonna árið 2010, eða bróður-
partinum af öllu fiskeldi. Næstmest
er alið af rækju, ríflega milljón tonn,
og gert er ráð fyrir að það geti auk-
ist upp í 1,7 milljónir tonna. Beitar-
fiskurinn er næstur og er gert ráð
fyrir að eftir 10 ár nemi eldi hans
2.5 milljónum tonna. Áætlað er að
laxeldi á þessu ári skili tæplega
900.000 tonnum og það geti innan
10 ára náð 1,6 miHjónum tonna.
Mjölþörf
Áætluð notkun á fiskimjöli
og lýsi í heiminum -
vegna fiskeldis árin 2000 og 2010
MJÖL
LYSI
B* þús. tonn 2000 2010 2000 2010
Vatnakarfi 350 675 70 135
Beitarfiskur 55 74 8 11
Rækia, krabbi 372 485 29 73
Lax 454 377 283 251
Siávarfiskar 415 668 185 251
Urriði 176 147 88 117
Leirgedda 15 - 5 8
Mjólkurfiskur 36 28 10 11
Aðrir sjávarf. 69 263' Í3 70
Áll 173 114 17 28
Samtals: 2.115 2.831 708 955
HINN mikli vöxtur í fiskeldinu kall-
ar á aukna þörf fyrir fiskimjöl og
lýsi, en hvorttveggja er nauðsyn-
legt í eldinu, einkum eldi sjávar-
fiska. Mjölþörf í fiskeldi á þcssu ári
er talin nema 2,1 milljón tonna og
2,8 milljónum tonna árið 2010. Ár-
leg framleiðsla á fiski mjöli er um 6
milljónir tonna á meðalári, en hún
getur fallið verulega, þau ár sem
hlýsjávarstraumurinn E1 Nino heij-
ar á ríki Suður-Ameríku. Það er því
Ijóst að eftirspurn eftir mjöli, eink-
um hágæðamjöli til fiskeldis, mun
aukast verulega á næstu árum, en
auk þess er mikil eftirspurn eftir
injöli í húsdýrafóður.