Alþýðublaðið - 04.04.1959, Blaðsíða 10

von
Framhald af 4. áífik.
dauða Stalíns. Nýir menn
hafa tekið völdin, og kjörorð
þeirra er friðsamleg sambúð.
Friðsamleg sambúð er —
enn sem komið er — aðeins
orð. Við getum ekki ve^iað
örlögum okkar á tvö orð. Ung
verjar tóku Rússa á orðinu,
þegar Krústjov hóf hið svo-
kallaða afnám stalínismarís
oq talaði um hinar mörgu
leiðir til sósíalismans, um
jafnrétti allra ríkja o. s. frv.
Við höfum orðið vitni að því,
til hvers bað leiddi. Um af-
nám stalínismans á albióðleg-
inn vettvangi hefur alls ekki*
verið að ræða. Mennirnir,
sem fordæmdu hinn dauða
einræðissegg og lýstu honum
sem samvizkulausum. gersam
lega siðlausum og hálfgeggj-
uðum harðstióra, þeir hafa
ekki látið af hendi einn buml
unv af bví landi, sem hann
lagði undir sig. og ekki gefið
neinu því þióðarbroti frelsi,
sem hann svældi undir sig
með fantabrögðum sínum.
Hitt er annað mál. að í So-
vétríkiunum og öðrum ríkj-
um Austur-Evróou hófst eft-
ir dauða Stah'ns bróun, sem
við settum a ðfvlgiast gaum-
gæfilega með. Hvert sú þró-
un leiðir. vitum við ekki enn
þá, en bað er hugsanlegt, að
hún verði smám saman til
þess að skana skilvrði afslönn
unar og þá jafnframt betri
albióðlegra viðskinta. Eins
og öil önnur mannfélög er
rússneskt bióðfélag líka báð
lögmáli brevtingarinnar. Eft-
ir öllnm sólarmerkjum að
dæma er bað einmitt nú statt
á mikilvægu breytingarstigi.
Mörg tákn, sem ekki verða
rakin hér. benda til að svo sé.
En ástandið er enn sem kom-
ið er óljóst og framvindan ó-
ráðin; enn sitia nánustu sam-
verkamenn Stalíns við völd.
Það verður ekki fvrr en nýia
kynslóðin hefur tekið öil völd
in í sínár bendur og hin diún-
rættu þjóðfélagsöfl. sem Stal-
ín reyndi svo ákaft að upp-
ræta með ógnarstjórn sinni,
hafa fengið að verka um
skeið, bað verður ekki fvrr,
sem við siáum hvert stefnir.
Ef til vill mun þróunin þá,
Dr. Hallgrímur Helgason:
Minninprsjóður dr. Urbancic
FYRIR. réttu ári, hinn 4.
apríl 1958, andaðist dr. Vic-
tor Urbancic, hljómleikastjóri
og tónskáld. Hafði hann þá
starfað hér á landi í samfellt
20 ár og unnið mörg nývirki
í þágu íslenzkra tónmennta,
svo að mikill missir var að
fráfalli hans og illbætanlegur.
Heilameinsemd mun hafa orð
ið honum að aldurtila.
Félagsskapur' sá, sem einna
nátengdastur var dr. Urban-
bæði í Sovétríkjunum og öðr-
um heimshlutum, beinast inn
á friðvænlegri brautir. Kann-
ski mun draga úr árásarhug
og valdafíkn rússneskra köm-
múnista. kannski mun land-
vinningábvlgjan bro+na og
fjara út. Betri lífskjör í So-
vétríkjunum verði ekki eins
altekin af hugmyndinni um
alheimsbvltinguna og kyn-
slóð Stalíns og yngri sam-
verkamanna hans var og er.
Það er auglióst, að nú brydd-
ar á ákveðnum friálsræðis-
tilhneigingum meðal yngri
menntamanna í Sovétríkjun-
um. Við vitum bara ekki. hve
öflugar hessar tilhneigingar
eru, né hvort þær verða ofan
á.
Eins og stendur er ástand-
ið a. m. k. óráðið og illt að spá
um bróun bess. Enn eru hand
gegnir þiónar Stalíns við
völd, og við höfum séð, að
þeir eru óhræddir við að
beita valdi sínu. ef beir telja
sér á einhvern hátt ógnað.
Það stendur yfir óigutíð,
sem gpfur leitt af sér eitthvað
gott. En við verðum að vera
viðbúnir umhleypingum,
skiótum sviptingum og ó-
bægilegum uppgötvunum.
Þess vegna megum við alls
ekki láta af hendi neitt af bví
öryggi. sem við höfum skap-
að okkur með mikilli fvrir-
höfn, og við verðum að var-
ast ævintýrin. Við verðum að
sýna stillingu og bolinmæði,
vera jafnan reiðubúnir að
reyna samningaleiðina, en
blunda aldrei á verðinum.
Aflanishafsbandalagið
Fi’amhaid at 8. síðu.
Tilgangur Atlantsihafsbandalagsins var fyrst og fremst sá,
að sameina ihinar frjálsu þjóðir og samhæfa landvarnir
'þeirra, þannig aðstyrkur þeirra yrði svo miikill, að Sovétrík-
in legðu ekki til atlögu. Þetta hefur tekizt og sókn 'kom(mún-
isrnans í Evrópu Ihefur verið stöðvuð. Með loftbrúnni til
Berlínar settu hinar frjálsu þjóðir fyrst hnefann í borðið
gagnvart Rússum, þegar þeir ætluðu að hremma Vestur-
Berlín. Nú, 10 árum síðar, er Vestur-Berlín enn frjáls og
velmegun borgarlnnar slík, að kommúnistar þola v.arla að
leyfa fólkinu í Austur-Þýzkalandi aðhorfa á það.
Atlantshiafsbandalagið er annað og meira en hernaðar-
'bandalag. Það er samtök þjóða, sem eru skyldar um margt
irjenningarlega og efnahagslega, og eiga framar öllii sameig-
inlega hugsión frelsisins. Þa5 hefur gengið hægar að koma á
fullnægjandi samvinnu þessara þjóðia á efnahagssviði og
deilumál eins og Kýpurmálið og landlhelgismál íslendinga
eru opin sár á þessu samstarfi. Þessi mál — svo alvarleg
sem þau eru — sýna þó, að inpan þessa bandalags Ihafa þjóð-
irnar frelsi til sjálfstæðra skoðana og sjálfstæðrar stefnu,
en það er meira en sast verður um’ Ispmmúnistaríkin í laustri.
Og hver mundi í dag Ihugsa umi fullveldi á Kýpur eða fisk-
veiðilandlhelgi á Norður-Atlantshafi, ef Rússar hefðu feng-
ið að v-aða óhindrað vestur yfir Evrópu? Hver ihefðu orðið
örlög miannkynsins í þeirri styrjöld, semi tþ-á hefði Ihafizt fyrr
eða síðar? Oa hvar væri ful'lveldi smíáþjóðanna og frelsi
borgaranna í Vestur-Evrópu, -ef Atlantshafsbandalagið
hefði ek.ki komið til sögunnar?
Þetta er íhin stóra mynd, sem ekki má gleyma. Þetta er
það ómetanlega sögulega 'hlutverk, sem Atlantshafsbanda-
lagið hefur gegnt á síðasta áratug'.
cic, var Þjóðleikhúskórinn.
Með ágætu söngfólki þessa
kórs hafði hann unnið marga
sigra og lifað fjölmargar á-
nægjustundir í hópi þess.
Formaður kórsins, Þor-
steinn Sveinsson, brást þá
líka fljótt við og sýndi þakk-
læti söngfélagsins með því
að boða til fundar strax dag
inn eftir andlát dr. Urbancic
og gangast fyrir því, að stofn
aður yrði sérstakur sjóður,
sem bærj nafnið: Minningar-
sjóður dr. Urbancic, hljóm-
sveitarstjóra Þjóðleikhússins.
Þetta gerðist 5. apríl 1958.
Söngfólkið lagði þá begar
fram fé til stofnunarinnar.
Ákveðið var í reglugerð að
veita árlega, á afmælisdegi
dr. Urbancic, 9. ágúst, helm-
ing sjóðsupphæðar til styrkt-
ar lækni, er legði stund á
framhaldsnám erlendis, með
heila- og taugaskurðlækning-
ar að sérgrein. í fyrsta sinni
hlaut á liðnu ári úthlutun,
kr. 4200,00, Guðmundur
Tryggvason, sem nú nemur
grein sína í Svíþjóð.
Til tekjuöflunar fyrir sjóð-
inn hefur kórinn ráðgert að
halda á ári hverju einn kon-
sert til minningar um dr. Ur-
bancic. Á þessum vetri hefur
það þó farizt fyrir vegna ann-
ríkis sinfóníuhljómsveitar-
innar, en í þess stað flutti
Þjóðleikhúskórinn með hljóm
sveit Ríkisútvarpsins, 29.
marz í útvarninu, 79. kantötu
Johanns Sebastian Bachs,
„Drottinn er vor sól og skjöld
ur“. Skal meginhluti af bókn
un til kórsins, kr. 4700,00,
leggjast í sjóðinn.
Þessi kantata Bachs er
helguð siðtabótarhátíðinni, og
er textahöfundurinn ókunn-
ur. Hún einkennist af sigur-
hreim og traustblandinni bæn
í öllum sex köflum. Sérlega
fagur er dúettinn .,Ó, guð, yf-
irgef oss aldrei framar“, sem
Evgló Viktorsdóttir og Hiálm
ar Kjartansson sungu smekk
víslega. Alt-sóló flutti af miög
góðum næmleik Sigurveig
HjaRested, í aríunni „Guð er
vor sól og skjöldur", en bess-
ir sólistar eru allir úr kórn-
um. Söngstjórn var í örugg-
um höndum hiá Róbert Abra-
ham Ottóssvni. Páll ísólfsson
annaðist kostgæfilega kon-
tínúóleik á orgelið ásamt
Ernst Doboritsch á celló, en
óskeikulir einleikarar voru
Biörn Guðjónsson og Jón Sig
urðsson á trompet og Ernst
Novtmsn á flautu. Þióðieik-
húskórinn söne þrjá kafla
kantötunnar með vandaðri
framsögn og prýðilega sam-
felldum hlióm, en hins vegar
hefði unntakan getað verið
befri. bví að tónsporið var
misbétt. Var mikil ánægja að
h^ýða á þetta verk og eins á
Ralskan barok-konsert, sem
hliómsveitin flutti á undan
kantötunni undir stiórn Anto
litséh. Skaði var að bví, að
ekki skvldi hæst að hlusta á
pfnissk’’ána í kirkiu eða í
hljómleikasal (þó ekki í bíói).
Hliómgæði geanum útvarp og
bátalara s+andast aldrei sam-
anburð við beinan lifandi
flutning.
í nóvember síðastl. efndi
Tónskáldafélag ísiands til
hiiómieika með verkum eftir
dr. Urbancic. Voru fluttar
tónsmíðar teknar upp á seg-
ulband. Viðeigandi væri nú
að minnast fyrstu ártíðar dr.
Urbancic með því að útvarpa
uppteknu efni sem næst dán-
ardegi höfundarins. Með því
væri stigið spor til þess að
bæta fyrir sumt, sem í lif-
anda lífi var vangjört við
þennan merka tónlistarmann,
en hann var einhver gagn-
menntaðasti maður, sem unn-
ið hefur að eflingu íslenzks
músíklífs um tveggja áratuga
skeið. Minning slíkra manna
skal í heiðri höfð. Og Minn-
ingarsjóður Þjóðleikhúskórs-
ins er varanlegur minnisvarði
um mætan og mikilhæfan
kunnáttumann. Fyrir svo ó-
venjulegt en þó í rauninni
sjálfsagt framtak ber að
þakka Þjóðleikhúskórnum af
heilum hug.
Dr. Hallgrímur Helgason.

Dansleikur í kvöld kl, 9.
KJír-sextettinn ásamt Elly Vilh|álms
og Ragnari Bjarnasyni. ..
Gestir mega reyna hæfni sína í dægvtr-
lagasöng.
Aðgöngumiðasala kl, 4—6.
Tryggið ykkur miða tímanlega.
IÐNÓ.
TILKYNNING FRÁ
Sorpeyðingarsföðinni.
Á tímabilinu 1. apríl til 30. september er tekið á móti úrgangi,
sem hér segir:
Alla virka daga frá M. 7.40—23.00.
Á helgidögum frá kl. 14.00—18.00.
Hafa ber sámráð við starfsmenn stöðvarinnar um losun,
Sérstbk athygli skal vakin á því, að óheimilt er að flytja úr,-
gang á aðra staði í bæjiarlandinu. Verða þeir látnir sæta ábyrgð,
semi gerast brotlegir í þessu efni.
Soi’peyðingarstöð Reykjavíkurbæjar,
Ártúnshöfða,
Faðir okkar,
JÓN SIGURÐSSON
járnsmíðameistari, Laugavegi 54, landaðist 2. þessa mán.
Börnin.
Þökkum innilega sýnda samúð vegna andláts
ÞÓRU PÉTURSDÓTTUR.
Ingjaldur Þórarinsson,
börn og tengdabörn.
4. apríl 1959 — Alþýðublaðið