Alþýðublaðið - 27.06.1959, Blaðsíða 1

Ernil Jónsson flytur ræðu á flokksþingi Alþýðu-
flokksins síðast liðið haust.
nmUMMMWUUUHMMMMMmWHMMMMUUWWIHMIW]
40. árg. — Laugardagur 27. júni 1959 — 132. tbl.
KOSNINGARNAR 28. júní
n. k. eru fyrir ýmsra hluta
sakir þýðingarmeiri og at-
liyglisverðari en margar aðr-
ar alþingiskosningar. Það sem
kosið er um er að formi til
kjördæmamálið, en það mál
getur haft — og mun hafa —
örlagaríkar afleiðingar í ís-
lenzkri stjórnmálabaráttu í
nánustu framtíð. Einn flokk-
ur, Framsóknarflokkurinn,
hefur um mörg undanfarin ár
haft miklu fleiri fulltrúa á
Alþingi en honum ber, í hlut-
fálli við kjósendatölu sína, í
krafti ranglátrar kjördæma-
skipunar. Það er náttúrlega
kánnski ekki nema mannlegt
að þessi flokkur reyni nú, til
hins ýtrasta, að halda í þessa
forréttindaaðstöðu' sína. En
það er vonlaust verk. Þjóðin
þolir það ekki til lengdar að
eínn sitji yfir annars hlut.
Það er líka vonlaust verk að
ætla að telja strjálbýliskjör-
dæmunum trú um að verið sé
að taka af þeim einhvem rétt
með þessari breytingu. Það er
miklu fremur verið að gefa
minnihlutaflokkunum á þess-
um stöðum möguleika til að
þéirra rödd heyrist ekki síð-
ur en þess flokksins, sem flest
atkvæði hefur í þessum kjör-
daemum, og vissulega eiga
þeir rétt á því, að þeirra rödd
heyrist líka, ekki síður, ert
stærsta flokksins á staðnum.
Falskenning Framsóknar-
flokksins um að verið sé með
þessari breytingu að þurrka
út gömlu kjördæmin og áhrif
þeirra ,er því svo fjarri veru-
leikanum, að þvert á móti er
verið með breytingunni að
Kommúnistar hafa reynt að setja verðbólgu-
hjólið af stað a ný til að skapa það öngþveiíi,
er þarf til að sá flokkur geti þrifizt, sagði Emil
Jónsson, forsætisraðherra, í ræðu sinni
skapa möguleika til þess að
þeir, sem á þessum stöðum
eru ekki jábræður meirihlut-
ans, fái aðstöðu til þess að
koma sinni skoðun á fram-
færi líka. Kjördæmabreyting-
in, sem fyrirhuguð er, er því
tvímælalaust til þess fallin
fyrst og fremst að strjálbýlis-
kjördæmin fái að velja full-
trúa í samræmi við heildar-
skoðun þessara kjördæma,
þannig að enginn einn fái rétt
til að túlka vilja þess fólks,
sem þar býr, umfram það, sem
fólkið sjálft á þessum stöðum
vill.
Framsókn höfðar til
sýslurígs.
Rökin, sem ég hef heyrt bor
in fram gegn breytingunni,
eru næsta haldlítil. Er aðal-
lega reynt að höfða til héraðs-
metnaðar og sýslurígs, þannig
að verði forminu breytt, sé
verið að fremja eitthvert fer-
legt ranglæti gagnvart hinu
gamla kjördæmi. Heldur er
það því óljóst í hverju þetta
ranglæti er fólgið, og hinu er
vandlega leynt og ekki minnst
á að réttur fólksins, í þessum
fornhelgu stöðum, til að velja
sér fulltrúa, er vissulega bet-
ur tryggður eftir en áður. Það
er aðalatriðið og kjarni máls-
ins.
En það er líka kosið um
fleira en kjördæmamálið í
þetta sinn.
Sjálfstæðismeim vörðu
aðeins falli.
Alþýðuflokkurinn hefur nú
farið með stjóm landsins síð-
asta misserið og allar ríkis-
stjórnir fá í öllum kosning-
um dóm fyrir verk sín.
Því er linnulaust haldið
fram af andstæðingum ríkis-
stjórnarinnar, að það sé nú
raunverulega ekki Alþýðu-
flokkurinn sem hafi farið með
stjórn landsins þetta tímabil,
heldur Sjálfstæðisflokkurinn.
Hann sé sá, sem raimverulega
hafi haft stjórnartaumana á
sinni hendi, þó að honum af
einhverjum annarlegum á-
stæðum hafi þótt heppilegra
að bera Alþýðuflokkinn fyrir
sig. Allt er þetta sagt gegn
betri vitund. Samkomulag
það, sem Alþýðuflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn gerðu
um áramótin var um það eitt
að Sjálfstæðisflokkurinn sæi
um að víkja frá vantrausti ef
fram kæmi, á meðan freistað
væri að finna lausn á þeim
vanda, sem að steðjaði í efna-
hagsmálunum og koma fram
breytingu á kjördæmaskipun-
inni. Annað samkomulag og
meira hefur ekki verið gert á
milli þessara flokka — og hafa
báðir staðið við sitt. Það er
því algerlega úr lausu lofti
gripið og út í hött — þegar
öðru er haldið fram. Sjálf-
stæðisflokkurinn eða einstak-
ir forystumenn hans hafa
enga tilraun gert til þess að
taka í sínar hendur, eða hafa
áhrif á mál eða afgreiðslu
mála, sem undir ríkisstjórn-
ina heyra, og ber Alþýðuflokk
urinn því einn alla ábyrgð á
stjórnarstörfunum þetta tíma-
bil. Hins vegar hefur á Al-
þingi verið samstarf milli
allra flokka um þá lagasetn-
ingu, sem þar var stefnt að
að ná.
Alþ.fl., Sjálfstæðisfl. og
Framsóknarflokkur bera á-
byrgð á lausn efnahagsmál-
anna, og Alþýðufl., Sjálfstæð-
isfl. og Alþýðubandalag unnu
saman að lausn kjördæma-
málsins. Alþýðuflokkurinn
hefur ávallt haft þann hátt á,
að semja um framgang áhuga-
mála sinna við andstæðing-
ana, stundum þennan, stund-
um hinn, eftir því sem þeir á
hverjum tíma voru fáanlegir
til. Vitaskuld þýðir ekki slíkt
samkomulag milli flokka um
lausn ákveðins máls, eða á-
kveðinna mála, að einn flokk-
ur sé genginn öðrum á hönd,
meira og minna fyrir fullt og
allt, eins og hinir, sem á móti
samkomulaginu eru, burðast
oft við að halda fram. j
Á þingi Alþýðuflokksins,
sem haldið var í Reykjavík
s. 1. vetur, var mest áherzla
lögð á tvö mál, efnahagsmál-
in og kjördæmamálið og skýrt
mótuð stefna í báðum að
heita mátti með samhljóða
samþykki allra þingfulltrúa,
Bæði þessi mál voru svo af-
greidd á Alþingi í öllum aðal-
atriðum samkvæmt þeim lín-
um, sem á flokksþinginu voru
lagðar, og með aðstoð þeirra
flokka, sem ég hef hér greint
frá.
17 vísitölustiga
hækkun í einu
Efnahagsmálin, eða nánar
tiltekið, verðbólguþróunin,
olli falli fyrrverandi ríkis-
stjórnar og er sú saga svo
kunn, að óþarft er að rekja
Tsvuáudi á I. eflte.