Alþýðublaðið - 07.08.1959, Blaðsíða 4

ÆDEEEÖiaKínO)
Dtgelauui .AipyOurioKKunnn. ftltstjórar: BenedlKt Grondai, Glsli j. a«
þórsson ,e ttelgi áæmundsson (áb.). Fulltrúi rilsijornai Sigvaldi Hjain.
arsson. Frétiastjóri. Björgvin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar: 14901 og
14902. auglýsingasimi: 14906. AfgreiSslusími: 14900. - Aðsetur: AlþýBu
húsið Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 9—10
V öruvöndunin
ÁÐIJR hefur hér í blaðinu verið bent á nauð-
syn þess, að íslendingar kosti kapps um að fullnýta
hráefni þau, sem gætu verið grundvöllur að mikl-
um og arðbærum iðnaði. En annað atriði skiptir
ekki síður miklu máli. Það er vöruvöndunin, hvort
sem um hráefni eða iðnaðarvöru er að ræða.
í þessu efni hafa ærnar framfarir orðnar hér-
lendis undanfarin ár, enda aðstæður aliar ger-
breytzt til batnaðar. Samt mun þess enn gæta, að
íslendingar leggi ríkari áherzlu á afköstin en vöru
vöndunina. Hér þarf þess vegna að skipuleggja
eftirlit með því, að allar vörur séu sem vandað-
astar og uppfylli þær kröfur, sem til þeirra verða
gerðar. Þetta er ekki sízt mikilvægt um þær vör-
ur, sem íslendingar selja á erlendum markaði og
þá sér í lagi sjávarafurðirnar. Vöndun þeirra er
eitt af stórmálum okkar eins og íslenzku atvinnu-
lífi er nú háttað.
Mörgum verður áreiðanlega hugsað til fisk-
matsins í þessu sambandi. Því er ekki að neita,
að þær raddir hafa heyrzt erlendis, að íslcnd-
ingar séu ekki eins vandlátir í fiskmati og sam-
keppnisþjóðir okkar, sem selja sjávarafurðir á
sama markaði og við. Þetta mál þarf vissulega
að taka föstum tökum. Virðist mjög til athug-
unar, hvort ekki muni ráðlegt að hreyta ýms-
um fyrirkomulagsatriðum varðandi fiskmatið í
náinni framtíð. Til dæmis er mjög varhugavert,
að fiskimatsmennimir séu eins háir framleið-
endum og nú er. Þeir eiga í senn að vera sjálf-
stæðir og vandlátir í störfum sínum. En satt að
segja er vafasamt, að þeim sé slíkt auðið mcð
núverandi fyrirkomulagi.
Allir hlutaðeigandi aðilar eiga að taka hönd-
um saman um að endurskoða þessa hluti og koma
þeim í viðunandi framtíðarhörf. Vöruvöndunin á
að gera okkur samkeppnisfæra við aðrar þjóðir.
Þá mun koma í ljós, að íslenzku isjávarafurðirnar
eru að ýmsu leyti í sérflokki sem hráefni. En það
hrekkur fyrst til þess gagns, sem orðið getur, þeg-
ar nýtízkuleg og fullkomin vöruvöndun kemur til
sögunnar.
Héher mikið verk að vinna, og almennings-
álitið á að krefjast þess, að framkvæmdimar drag
ist ekki úr hömlu. Málið er svo stórt og tímabært,
að það þolir sannarlega enga bið.
Síökviliðið á von á nýjÉn
sfifliM i sfað þess frá 1 f32
SLÖKKVILIÐ REYKJAVÍK-
UR hefur nú fengið leyfi bæj-
arráðs til að kaupa nýjan stiga-
Ibíl frá félaginu Klöckner-Hum-
boIt-Deutz A.G. í Ulm í Þýzka-
landi og mun liafa fengið fé til
kaupanna frá húsatryggingum
bæjarins. Liðið hefur nú sjö
bíla, en gamli stigabíllinn er
síðan 1932 og því orðinn mjög
lélegur.
Þá hefur Slökkviliðið fp.rið
fram á að fá sex menn til við-
bótar við starfsliðið á stöðinni,
b.e.a.s. 2 menn á hverja vakt,
en svar hefur ekki fengizt við
hví enn, að því er yaraslökkvi-
liðsstjóri tjáði blaðinu í gær.
Mannfæð er orðin mikil á vökt-
unum bæði vegna aukins starfs,
er hlýzt af stækkun bæjarins,
og svo síauknum sjúkraflutn-
ingum. Má heita að tveir menn
af sjö á hverri vakt séu bundn-
ir við sjúkraflutninga og dugir
þó ekki alltaf til, því að fyrir
kemur að senda barf út tvo bíla
í einu, og eru jví ekki eftir á
4 7. ágúst 1959 — Alþýðublaðið
— , ,IN SPIRATION1 ‘ og nokkur
falleg orð, - þeir halda að það
sé ljóð. — Ungskáldin íslenzku
ættu að lesa meira. Ég veit, að
þeir segjast lesa, alltaf hafa
verið að lesa, — en þeir hafa
ekki lesið nóg.
Þetta eru orð frú Ariane
Wahlgren, sem um þessar
mundir er stödd hér á landi.
í aprílmánuði síðastliðnum
kom út í Svíþjóð bók með þýð-
ingum hennar á sýnishorni af
Ijóðum þrettán íslenzkra nú-
tímaskálda. í sambandi við
þýðingarnar þurfti hún að
kynna sér, — ekki einungis
Ijóð skáldanna, heldur og bak-
grunn þeirra, — ræturnar,
sem þeir uxu upp af.
— Svo yður finnst þeir ekki
lesnir? Það kemur víst flatt
upp á suma.
— Já, ég veit þeir móðgast,
en það er ekki nóg að glugga
í eitthvert hrafl af handahófi.
Það er ekki nóg að lesa að-
eins þá höfunda, sem ritað
hafa á Norðurlandamálum eða
ensku.
„Maður á ekki að lesa — bara
yrkja“, segja sumir þeirra.
„Við eigum ekki að sækja til
annarra aftur í fortíðina. Það
er okkar að leita áfram, skapa
nýtt, — nýja öld nýrra hug-
sjóna.
Þörfin til túlkunar krefst
útrásar. Við vitum, hvað við
pilllifl
,Ungskáldin í lenzku
ættu að lesa meira4
verðum að segja“.
— En er það þó ekki frum-
atriðið?
— Jú, einmitt frumatriðið.
En þeir komast ekki að kjarn-
anum. Þeir megna ekki að
túlka öðrum hugsanir sínar,
þannig, að þær skiljist nákvæm
lega rétt. Þeim fatast í að hitta
naglann beint á höfuðið.
Það er ekki eingöngu, að þá
skorti lestur skáldrita, heldur
lestur um skáldskap. Komið
hefur t. d. út í sænskri þýð-
ingu bók Esra Pound um ljóða-
gerð, en hún er mjög þörf lesn-
ing fyrir ungskáld. Þar er sýnt
fram" á gildi hrynjandi, endur-
tekninga, þagna, niðurröðunar
orða o. s. frv.
Skáld eiga ekki að lesa slík-
ar bækur til þess að tileinka
sér skoðanir höfundar né held-
ur stæla hann, en til að þroska
sig sjálf, öðlast víðari yfirsýn,
stærri sjóndeildarhring.
Um leið verður skáldið auð-
mjúkara í túlkun sinni, gagn-
rýnna á eigin verk, sannara og
hæfara að hitta í mark.
— Eru íslenzku nútímaskáld-
in slakari að þessu leyti en
skáld annarra þjóða, t. d. Svía?
— Já, það held ég. Svíarnir
lesa, — vinna meira.
Ef til vil leru einhverjir til
einhvers staðar, sem ekki þurfa
að lesa, en það eru aðeins snill-
ingarnir, stærstu spámennirnir,
með meðfædda sérstæða lífs-
skoðun og heimsyfirsýn. — En
þeir eru sjaldgæfari hvítum
hröfnum, og enginn ungskáld-
anna íslenzku held ég að geti
talizt til þess hóps.
Að mínu áliti ætti ríkið að
leggja fram fé því til styrktar,
að úrvalsbókmenntir erlendra
þjóða, og bækur um bókmennt-
ir, væru þýddar á íslenzku. Þá
gæfist skáldunum aukið tæki-
færi til að auðga anda sinn og
broskast af annarra vizku.
Ég heimsótti Halldór Kiljan
Laxness á dögunum. Við sátum
unpi langt fram á nótt og röbb-
uðum um þetta.
Þá áttum við t. d. tal um
Nicholas Guyllén, Suður-Ame-
rískt skáld, sem ég hef eink-
um kynnzt af safni svertingja-
ljóða, sem komið hefur út í
Svíþjóð. Ljóðasafn þetta heitir
á sænsku „Den svarta brodern11
tHinn svarti bróðir). Nicholas
Guyllén er sérstætt skáld. Hann
notar títt þá aðferð að endur-
taka sömu orðin aftur og aftur,
þannig, að þau hljóta sífellt
aukna áherzlu og seiðmagn.
Ýmis íslenzk nútímaskáld
hafa reynt þetta. En þeim vill
mistakast. — Það sem á að
verða áhrifamikið, verður
„monotont“ (tilbreytingar-
laust).
Það er nauðsynlegt að gera
sér grein fyrir, í hverju góður
árangur er fólginn. Hvað er
það, sem gerir ljóð frábært? Er
það góð uppbygging kvæðisins,
snjöll hugsun eða hvort
tveggja? — Það er ekki af
fræðilegum ástæðum, sem þetta
er nauðsynlegt, heldur til þess
að ná, takmarkinu, að túlka
hugsun sína alla, rétt og um-
búðalaust.
— En hæfileikarnir? Ef til
vill eru íslenzku ungskáldin,
þegar öllu er á botninn hvolft,
aðeins s.káld í eigin draumi?
— Því fer fjarri. ísland á
ekki síðri efnivið en önnur
lönd, og íslenzku skáldin eiga
sameiginlega sérstöðu meðal
allra annarra skálda.
Þau eru öll áberandi sterkt
mótuð af landinu, veðráttunni.
Viðfangsefni allra þeirra eru
mjög svipuð, eiginlega takmörk
uð. Fiskurinn, fjöllin, vorið og
náttúran sjálf er hinn rauði
þráður í öllum íslenzkum
skáldskap.
Það gætir ef til vill lítið
frumlegra lífsskoðana, en
skáldin og Ijóð þeirra eru fyrst
og fremst íslenzk.
fslenzk, — í því orði felst
eitthvað fráhrindandi, eitthvað
,,barbariskt“, en um leið frískt,
hressandi.
Það er fyrst og fremst þessi
sérstaða, sem vekur áhuga er-
lendra þjóða á íslenzkum bók-
menntum. Og gullaldarbók-
menntirna.r, fornsögurnar, lifa
enn í hugum margra og varpa
ljóma á þessa afskekktu ey.
— Hafið þér þýtt ljóð ein-
hvers hinna eldri, Einars Bene-
diktssonar, Gríms Thomsens,
Stephans G. Stephanssonar og
þeirrar aldar manna?
-— Ég hef lesið svolítið af
verkum þeirra, en þeir eru of
torskildir fyrir mig til þess að
ég leggi út í að þýða kvæðin.
Síðan á þeirra dögurn hefur
svo margt breytzt, viðhorf og
aðstæður.
— En hvað um rímið? Ýmsir
halda því fram, að ungskáldin,
sem yrkja án hins hefðbundna
forms, séu í rauninni engin
skáld, a. m. k. ekki ljóðskáld.
Þetta séu „atómskáld“.
— Mér finnst rím eiga rétt
á sér, ef skáldið ræður við það.
En það er glæpur að fórna
hugsuninni fyrir rímið.
Frú Wahlgren er nú hér
á landi til þess að kynna sér
hvaða saga eða sögur íslenzkar
mundu bezt fallnar til þýðing-
ar.
Framhald á 10. síðu.