Alþýðublaðið - 15.08.1959, Blaðsíða 4

•* <

0tgelauu. upyðuIioKKurmn. itltstjörar. íseiieaiKi Grönaai, eíisi.
þórssoii ,g Heigí Sæmundsson (áb.). Fulltrúi riistjórnar Sigvald jam
arsson Frétlastjóri: Björgvin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar 14901 o*
14802 > uglýsingasími: 14906. Afgreiðslusími 14900. - Aðsetur 'lbom'
’uisið Prentsmiðja Aljjýðublaðsins Gverfisgata « u
Sveitarfélögin
HÁLFT annað hundrað fulltrúa frá sveitar-
félögum um land allt sitja þing í Reykjavík um
þessar mundir. Á þeim hvíla miklar skyldur og
margvíslegar, enda eru þeim verkefnum lítil tak-
mök sett, sem ætlast er til að sveitarfélögin leysi
af hendi. Þó er fjarri því að þeim hafi verið sýndur
nægilegur skilningur eða þeim skapaðar aðstæð-
ur til að leysa hlutverk sín af hendi.
Þegar rætí er um bæi og borgir á íslandi verða
menn að hafa hugfast, hversu ungt þéttbýlið er
í þessu landi, — hversu stuttan tíma það hefur
haft til að koma upp þeirri þjónustu, sem óskað
er eftir. Þar að auki verður sú staðreynd að við-
urkennast, að ríkisvaldið hefur sýnt sveitarfé-
lögunum mjög takmarkaðan skilning, sérstak-
lega í fjárhagsmálum. Sí og æ hafa verið lagðir
á sveitafélögin nýir útgjaldaliðir án þess að
þeim væri séð fyrir nokkrum tekjustofnum á
móti. Á þessu þarf að verða breyting og er þess
að vænta, að þing það, er nu stendur yfir, geri
tillögur í þeim efnum.
Jónas Guðmundsson, formaður sveitastjórna-
sambandsins, gerði glögga grein fyrir ýmsum
vandamálum þessara aðila í viðtali við Alþýðu-
blaðið. Hann benti þar á, að sennilega veittu sveit
arfélögin meiri og margvíslegri þjónustu en sjálft
ríkið, en þó hefði þeim ekki verið sá gaumur gef-
inn hér á landi sem annars staðar. Til dæmis kem-
ur sjaldan fyrir, að alþingi fjalli um málefni þess-
ara aðila, en í grannlöndum okkar er það eitt al-
gengasta viðfangsefni löggjafarþinganna að ráða
fram úr vandamálum sveitarfélaga.
Verkefnin eru margvísleg, eftir stærð hvers
sveitarfélags. Hér skortir mikið á gatnamenningu
og fegrun byggðanna, og er tími til kominn að því
verkefni verði sinnt. Minni byggðir glíma við vatn
og frárennsli og sitthvað er þar á milli. Öllu þarf
að sinna, en það verður ekki gert nema bæjarfé-
lögin vinni saman að lausn erfiðleikanna og þeim
sé sköpuð aðstaða til að gegna hlutverki sínu.
íslendingar þurfa að gefa málefnum sveitar-
félaganna miklu meiri gaum en þeir hafa gert
hingað til. Það verður að skapa þeim aðstæður til
að gera stórátak til að bæta og fegra bæina, sem
4/s þjóðarinnar lifa í.
Ný hreyfing um „enosis"
við Grikkland
NICOSIA, 12. ág. (Reuter). —
Uppvakning hreyfingar til að
Sameina Kýpur Grikklandi,
fundur. grunaðrar vopnaverk-
smiðju og strand í viðræðum
um stjórnarskrá fela öll í sér
hættu á, að stofnun sjálfstæðs
ríkis í þessari gömlu brezku
nýlendu verði ekki eins hnökra
laus og við var búizt. Vélritað-
ir flugmiðar, sem dreift var
hér í borg í gærkvöldi til-
kynntu stofnun nýrrar leyni-,
hreyfingar, ér hefur pólitíska
sameiningu (enosis) Grikklands
og Kýpur á stefnuskrá sinni,
„með valdi, ef með þarf“.
4 15. ágúst 1959 — Alþýðub
á Kýpur
Lögreglan hóf hér í dag leit
að vopnum fyrir norðan Nicos-
ia og gaf hún ekkert eftir að-
gerðum brezkra hermanna gegn
grískum hermdarverkamönn-
um á sínum tíma, áður en sam-
komulagið náðist í London fyr-
ir hálfu ári. — Jafnframt slitu
grískir og tyrkneskir fulltrúar,
er ræða um stjórnarskrá hins
nýja lýðveldis, viðræðum sín-
um, að, bví er talið er vegna
ágreinings um forseta og vara-
forsetaembættin. Þeir flugu
hvor til sinnar höfuðborgar til
viðræðna við stjórnir sínar.
Dreifibréfin, sem tilkynntu
Reykholtsskóli í Borgarfirði.
NÝLEGA er lokið við mjög
rækilega viðgerð á Snorralaug
í Reykholti og hinum fornu
jarðgöngum að henni. Hefur
Þorkell Grímsson safnvörður
verið í Reykholti undanfarnar
vikur og unnið að þessu verki
á vegum Þjóðminjasafnsins.
Snorralaug hefur verið í
sama forml svo lengi sem menn
vita, en elzta lýsing á henni er
í ferðabók Eggerts Ólafssonar
og Bjarna Pálssonar. Annað
mál er það, að auðvitað hefur
þurft að halda henni við, og
seinst var hún gaumgæfilega
hlaðin upp árið 1868 að tilhlut-
an séra Vernharðs Þorkelsson-
ar, sem þá var prestur í Reyk-
holti. Verkið vann Þorsteinn
Jakobsson steinsmiður frá
Húsafelli, faðir Kristleifs bónda
og fræðimanns á Stóra-Kroppí.
Þessi hleðsla Þorsteins var
prýðileg, en þurfti mjög lag-
færingar við eftir heila öld, —
margir steinar voru brotnir
oðnir og tærðir eða með öl!u
horfnir. Nú hefur hún verið end
urnýjuð að rhiklu leyti. 01] er
laugin hlaðin úr tilhöggnu
hveragrjóti; bændurnir á Úlfs-
stöðum og Kópareykjum í Reyk
holtsdal, Þorsteinn Jónsson og
Benedikt Egilsson sýndu þá
greiðasemi að leyfa að tekið
væri hveragrjót úr landi sínu
eins og þurfti til þessarar við-
gerðar. Þess hefur vandlega ver
ið gætt nú að breyta ekki lög-
un né svip laugarinnar frá því
sem áður var.
GERT YFIR GÖNGIN.
Enn fremur hefur að nýju
verið gert yfir göngin sem frá
lauginni liggja í átt til gamla
bæjarstæðisins. Til að verjast
jarðvatninu voru og gerð hol-
ræsi fram úr gólfi ganganna og
meðfram lauginni báðum meg-
in. Ekki er unnt að hafa til sýn-
is nema nokkurn hluta gang-
anna, enda liggja þau undir hús
á staðnum og hafa því ekki enn
verið fullrannsökuð. Verður sú
rannsókn að bíða um sinn, en
einhvern tíma gefst að líkínd-
um tækifæri til að skoða til hlít
ar þetta forna mannvirki og
hafa það sýnilegt í allri lengd
sinni.
Aðhlynning þessara fornleifa
í Reykholti er að nokkru levti
gerð fyrir atbeina Reykho'lts-
nefndar og kostuð af fé, er síð-
asta alþingi veitti í þessu skyni.
j (Frétt frá Þjóðminjasafninu.)
FERÐASKRIFSTOFA ríkis-
ins efnir tÚ eftirfariandi ferða
næstu daga:
Laugardagur: Ráðgerð ferð í
Þórsmörk. Lagt verður upp í
þá ferð kl. 13.30, komið aftur
á sunnudagskvöld. — Einnig á-
ætluð síðdegisferð til Krísuvík-
ur.
Sunnudagur: í fótspor Egils
og Snorra. Farið verður frá
Reykjavík kl. 9,00 að morgni og
ekið um Hvalfjörð, í Borgarnes
— þaðan að Borg á Mýrum, —
Hreðavatni, Reykholti, Barna-
fossum, Húsafelli. Síðan farið
um Kaldadal til Þingvalla og
Reykjavíkur.
Hestaferð: — Lagt af stað frá
Ferðaskrifstofu ríkisins kl. 9,00
og ekið til Hveragerðis. Þaðan
verður farið á hestum um
Reykjadal, að Hengli og í Marar
dal. Þar verður snúið við, og
farin önnur leið til baka til
Hveragerðis, en þaðan er aftur
ekið í bílum til Reykjavíkur.
Að lokum er svo ferð til Gull-
foss og Geysis kl. 9 árd. Ekið
er um Hreppa að Gullfossi, —
Geysi og síðan um Grímsnes
til Reykjavíkur með viðkomu á
Þingvöllum.
Allar nánari upplýsingar eru
gefnar á Ferðaskrifstofu ríkis-
„Hvað má ég vinna lengi én
bess að missa lífeyrinn?”
upphaf nýrrar baráttu fyrir
enosis, sögðu, að hreyfingin,
sem heitir K.E.M. (grísk skamm
stöfun fyrir Kýpur Enosis Fylk
ingin), sé „leynileg samtök, er
muni berjást með öllum ráð-
um, er þau hafi yfir að ráða —
friðsamlega og með valdbeit-
ingu, ef börf krefur — til að ná
fram okkar þjóðlega vilja og
rifti“.
Þá segir í dreifibréfinu, að
K.E.M, sé ópólitískt og telji
stofnun lýðveldis „eitt af
fyrstu skrefunum í áttina til
enosis“. Þá er borið lof á Gri-
vas ofursta, leiðtoga EOKA,
sem gagnrýnt hefur samkomu-
lagið, þar sem hugmyndinni
um enosis er sleppt, en fallizt
á sjálfstæði í staðinn.
Lögreglan segist hafa fundið
í þorpi hér fyrir norðan „hluti
og vélar, sem nú sem stendur
eru talin standa í sambandi við
framleiðslu vopna og skot-
færa“. — Deila samninga-
manna er talin vera um hver
vold forseti og vararfprseti
skuli hafa hvor um sig, en á-
kveðið er, að forseti. skuli vera
grískur en varaforseti tyrk-.
neskur.
ÞAÐ kom fram í umræðum
í neðri deild alþingis í gær, að
algengt sé, að gamalt fólk
ko.mi inn í Tryggingastofnun
ríkisins og spyrji: „Hve má ég
vinna lengi án þess að missa
allan lífeyrinn minn?“
Stafar bessi spurning af því
að lífeyrisþegar mega ekki
samkvæmt núgildandi ákvæð-
um hafa nema 1200 króna mán-
aðartekjur án þess að lífeyr-
irinn skerðist og við 2628 króna
mánaðartekjur falla allar líf-
eyrisgreiðslur niður ef lífeyr-
isþegi býr á fyrsta verðlags-
svæði en við 2280 krónur búi
hann á öðru verðlagssvæði. í
þessu sambandi sagði Kjartan
Jóhannesson, þingmaður ís-
firðinga, að skipting landsins í
•verðlagssvæði. væri alveg út í
hött;, eins og málum . væri -hú
komið og Hannibal. yaldimars.-
rsón upplýsti, að vegna skerð-
ingarákvæða þeirra, sem á
undan er getið og ætluð hafi
verið í öndverðu sem bráða-
birgðaúrræði, hafi útgjöld
Tryggingastofnunarinnar s. 1.
ár verið 15—20 milljónum
króna lægri en ella, vegna
þess að margir menn á ellilíf-
eyrisaldri hefðu of háar tekj-
ur til að geta hlotið fullan líf-
eyri..
Þetta kom fram í umræðum
um frumvarp Skúla Guðmunds
sonar um breytingu á almanna-
tryggingalögunum .og er frum-
varp hans samhljóða frum-
varpi, sem hann flutti ásamt
Benedikt Gröndal á ofanverðu
síðasta þingi.
. Breytingartillagan var sam-
þykkt og henni vísað til ann-
arrar .umræðu.
Almannatryggingalögin verða
eiidurskoðuð. í heild á næstí-
unni.