Alþýðublaðið - 31.10.1959, Blaðsíða 4

Útgefandl: AlþýSufloMoirinn. — Framkvæmdastjórf: íngólfur Kristjánsson.
— Rttstjórar: Benedikt Gröndal. Gisll J. Ástþórsson og Helgi Sæmundsson
(áb.). — Fulltrúi ritstjómar: Sigvaldi Hjálmarsson. — Fréttastjóri: Björg-
vin GuSmundsson. — Símar: 14 900 — 14 901 — 14 902 — 14 903. Auglýs-
lngasírm 14 906. — Aðseturr. AlþýSuh.úsi3. — PrentsmiBja Alþýóublaósins,
Hverfisgata 8—10.
Pólitískt jafnvœgi
FRAMSÓKNARMENN hafa fullyrt, að kjör-
dæmabreytingin yrði tilfinnanlegt áfall fyrir
byggð landsins. Nú hafa kosningar farið fram sam-
kvæmt nýju kjördæmaskipuninni. Eru úrslit
þeirra þau, sem Framsóknarmenn þóttust sjá fyr-
ir í deilunum um kjördæmamálið? Öðru nær.
Byggðastefnan hefur aldrei mátt sín meira en nú.
Staðreyndirnar segja þetta:
Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn hafa fengið þingmenn kosna í öllum
kjördæmum landsins, Alþýðubandalagið í sjö
af átta og Alþýðuflokkurinn í sex af átta. Breyt
ingin á umboði flokkanna reynist því sú, að
þingmennirnir eru fulltrúar héraðanna í ríkari
mæli en áður var. Tilfærslan er aðeins á þá lund
fyrir Framsóknarflokkinn, að hann leggur fjöl-
mennustu kjördæmunum til fulltrúa. Það var
þá þetta, sem Framsóknarmönnum stóð mestur
stuggur af í vetur og vor, þegar tilhugsunin um
kjördæmahreytinguna truflaði skapsmuni
þeirra og tilfinningar.
Fullyrðingin, að fólkið í héruðunum úti á
landi fengi ekki að ráða þingmannaefnum sínum,
dæmast sömuleiðis fjarri lagi. Úrslit kosning-
anna um síðustu helgi taka af öll tvímæli í þessu
efni. Byggðastefnunni hefur vaxið ásmegin. Eina
undantekningin er Framsóknarflokkurinn. Hann
þjónar sízt þeirri stefnu, sem hann þóttist kjörinn
að berjast fyrir. Hvað segja staðreyndirnar um
þetta?
Níu af tíu þingmönnum Alþýðuhandalags-
ins eru búsettir í kjördæmum sínum, sjö af níu
þingmönnum Alþýðuflokksins og tuttugu og
einn af tuttugu og fjórum, þingmönnum Sjálf-
sæðisflokksins, en ellefu af seytján þingmönn-
um Framsóknarflokksins. Eina stóráfall byggða
stefnunnár að þessu leyti samkvæmt málflutn-
ingi Framsóknarflokksins færist á hans reiltn-
ing. Hermann Jónasson, Sigurvin Einarsson, Ol-
afur Jóhannesson, Gísli Guðmundsson, Eysteinn
Jónsson og Halldór Ásgrímsson eru ekki búsett

Framhald af 1. síSu^
lagar í nafnr varnarliðsins og
sölu hans til íslendinga við
verði, sem miðað var við að toll
ur hefði verið greiddur.
Með bréfi utanríkisraðuneyt-
isins, ds. 27. nóvember 1958,
var Gunnar Helgason, fulltrúi
lögreglustjórans á Keflavíkur-
fluvelli, skipaður umboðsdóm-
ari í máhnu. Var honum falið
að rannsaka starfsemi HÍS á
Keflavíkurflugvelli vegna ætl-
aðra brota félagsins á innflutn-
ings- og gjaldeyrislöggjöfinni.
Dómsrannsókn hófst 16. desem
ber 1958. Hefur henni verið
fi'am haldíð æ síðan.
Með umboðsskrá utanríkis-
ráðuneytisins, ds. 20. apríl 1959
var umboð Gunnars Heigason-
ar víkkað. Var honum nú einn-
is falið að rannsaka starfsemi
Olíufélagsins h.f. á Keflavíkur-
flugvelli vegna ætlaðra brota’
félags þessa á innflutnings- og
gjaldeyrislöggjöfinni, svo og
öðrum lögum, sem rannsókn
málsins kynni að gefa tilefni til,
en Olíufélagið h.f. og HÍS eru
eins konar systurfyrirtæki,
enda sama stjórn í báðum félög
unum.
Með umboðsskrám dóms- og
utanríkismálaráðuneytisins, ds.
8. ágúst 1959, var umboð Gunn-
ars Helgasonar enn fært út og
jafnframt skipaður annar rann
sóknardómari í málið að auki,
Guðm. Ingvi Sigurðsson, full-
trúi sakadómarans í Reykjavík.
Var rannsóknardómaranum nú
falið að rannsaka starfsemi fé-
laganna, ekki aðeins að því er
varðar viðskiptin við varnarlið,
heldur og einnig starfsemi félag
anna að öðru leyti, eftir því sem
ástæða þykir til, og kveða síðan
upp í málinu dóm, ef til máls-
höfðunar komi.
Rannsókn máls þessa er
mjög umfangsmikil. Var því
brugðið á I :.5 ráð, að brrjóta

málið niður í þætti og rann-
saka hvern um sig, eftir því
sem kleift þykir, svo sem inn
flutning og sölu fyrirtækj-
anna á flugvélaeldsneyti, gas
olíu, mótorbenzíni og smurn-
ingsolíu. Affriir þættir rann-
sóknarinnar beinast aff gjald-
eyrisviðskiptum, öflun gjald-
eyris og skiluni á honum, ol-
íubirgðageymum og olíuleiffsl
um, innflutning bifreiffa, alls
kyns tækja, véla, varahluta,
frostlagar, ísvarnarefnis og
terpentínu, A3 sjálfsögðu
grípa þessir þættir hver inn
í annan og verffa því eigi
fyllilega affgreindir. Er rann-
sókn þessara ýmsu þátta mis-
jafnlega langt á veg komin.
Segja má, að rannsókn eins
þessaira þátta sé að mestu lok
ið. Er þaff þátturinn, sem
fjallar um tollfrjálsan inn-
flutning HÍS og Olíufélagsins
h.f. á bifreiðum, alls kyns vél
um, tækjum, varahlutum,
frostlegi, ísvarnariefnum og
terpentínu.
Þar sem rannsóknardómar-
arnir eru þess áskynja, að ýms-
um sögum fari af þessum inn-
flutningi fyrirtækjanna og þar
sem þessi þáttur málsins virð-
ist liggja ljós fyrir í öllum að-
aldráttum, þykir bæði rétt og
skylt að skýra frá, hvað rann-
sóknin hefur leitt í ljós um
hann, ef það mætti verða til
að leiðrétta missagnir:
Hinn 9. apríl 1952 i'eit þá-
verandi framkvæmdast j óri
HÍ5, Haukur Hvannberg, utan-
ríkismálaráðuneytinu bréf með
beiðni um, að utanríkisráðu-
neytið úrskur'ði, hvort HÍS
heimilist tollfrjáls innflutning-
Ur á tækjum til afgreiðslu á
flugvélabenzíni og öðrum olíu-
afurðum til varnarliðsins, þar
sem það væri skilningur HÍS á
varnarsamningnum frá 5. maí
1951, að félagið ætti rétt á slík-
H a n n es
á horninu
; ir í kjördæmum sínum. Framsóknarflokkurinn á
þannig landsmetið í andstöðunni við þá byggða-
stefnu, sem Tíminn hefur lofsungið hástöfum í
deilunum um kjördæmamálið.
Þetta eru staðreyndirnar um áhrif kjördæma-
breytingarinnar. Þær yirðast sannarlega jákvæðar
fyrir pólitískt jafnvægi í byggð landsins, þegar sér
staða Framsóknarflokksins er undan skilin. En sex
menningar hans ættu að getað farið með umboð
stórra kjördæma eins og lítilla úr bækistöðvum
, sínum í Reykjavík.
KVIKOYHDASÝNING GERMANÍU
verður í Nýja Bíói í dag laugardaginn 31.
okt. og hefst kl. 2 e. h.
Sýndar verða frétta- og fræðslumyndir. —
Aðgangur ókeýpis og öllum heimill.
Böm þó aðeins í fylgd með fullorðnum.
ýV Hvað hefur þú sagt?
ýlf Samtal við gamian
brautryðjanda á leið
í veizlu.
ýV Breytingar á hálfri
öld.
ÁGÚST ÍÓSEFSSON var ann
ar affalstofnandi fyrsta Alþýffu-
blaffsins í ársbyrjun 1906, en
affeins þrír stofnendanna eru á
lífi: Árni Bjarnason, skósmiffur
og fyrrverandi þingvörffur og
Jóhann Ármann úrsmiffur. —
Viff ókum saman í bll til afmæl-
ishófs Alþýffublaffsins, ég og Ág-
úst, og ég sagffi við hann: „Hvaff
hefffir þú sagt viff mig, Ágúst,
ef ég hefði veriff einn stofnenda
gamla Alþýðublaffsins og haldiff
því fram á fundum okkar, aff
eftir 53 ár yrffi Alþýffublaffiff
annaff útbreiddasta blaff lands-
ins, aff þaff hefði um 60 starfs-
menn, aff afmælisblaðið kæmi út
á afmæli sínu 1959 60 síður aff
stærff — og aff hóf yrffi haldið í
tveimur húsum, sem jafnaffar-
menn ættu og stjórnuðu".
OG ÁGÚST svaraði: „Ég hefði
horft undrandi á þig, en hvíslað
að Pétrj Guðmundssyni: „Þetta
er meiri draumakollurinn, en
við skulum ekki láta hann koma
nærri peningamálunum“. Við
hlógum að þessu báðir. Síðan
sagði Ágúst: „Ef þú hefðir hins
vegar sagt ,að verkafólkið hefði
næga atvinnu eftir 53 ár, að
það hefði hrint af sér atvinnu-
rekendavaldin.u, að það hefði
fleygt frá sér sultarólinni, að
allsherjarsamtökin og fagfélög-
in hefðu skapað sér jafn sterka
aðstöðu við samningsborðið og
atvinnurekendurnir, þá hefði ég
trúað á það. Annars hefði maður
ekki farið af stað með allt þetta
brölt“.
,,EN HVAÐ hefðir þú sagt“,
spurði ég enn, „hefði ég haldið
ræðu eða beðið um grein í blað
ið um að men gætu hlustað á
ræður erlendis frá heima í rúmi
sínu, að vélknúnir vagnar þytu
um steinsteyptar götur í Reykja
vík, að þjóðin ætti tugi verzlun-
arskipa óg marga íugi vélknú-
inna hafskipa til fiskveiða, að þú
mundir áður en þú yrðir hálf-
níræður geta farið til Danmerk-
ur á fjórum tímum . . . að krakk
ar fengju að eyða peningum svo
tugum króna skipti á sunnudög-
um, að ekki væri hægt að sjá
mun á verkamanni og atvinnu-
4 31. okt. 1959 —
um tollfrjálsum innflutningi,
því að a& öðrum kosti félli það
í hiut HÍiS að greiða- aðflutn-
ingsgjöldin af' tækjunum " og
yrði því félagið að hækka gjald'
ið fyrir þjónustuna við varnar-
liðið, sem því næmi. Ekki verð-
ur séð af gögnum utanríkis-
ráðuneytisins,. að þessu bréfi
hafi nokkurn tíma verið svarað.
'Úpplýst er, að utanríkisráðu-
neytið hefur aldrei veitt HÍS
leyfi til tollfrjáls. innflutnings
bifreiða, tækja, varahluta eða
byggingarefnis.
Engu að síður hófst HÍS
handa um innflutning alls kyns
tækja, véla o. fl. þegar árið
. 1952,. án þess að greiða toll af
varningnum. Rannsóknin á
slíkum tollfrjálsum innflutn-
ingi HÍS og Olíufélagsins h.f.
nær yfir öll árin frá komu varn
arliðsins 1951 til ársins 1959. í
stórum dráttum gekk þessi inn
flutningur þannig fyrir sig, að
fyrirtækin pöntuðu hjá fyrir-
tækinu Esso Export Corpora-
tion. New York, munnlega eða
skriflega, varninginn með
beiðni um, að fylgiskjöl með
varningnum væru stíluð á varn
arliðið'eða erlenda verktaka á
Keflavíkurflugvelli, en send
HÍS eða Olíufélaginu h.f. Varan
var greidd af gjaldeyrisinnstæð
um fyrirtækjanna hjá Esso Ex-
port Corporation, sem sér um
innheimtur fyrir HÍS og Olíú-
félagið h.f. á því, sem þessi fé-
lög selja varnarliðinu og erlend
um flugvélum, þ. e. vörum og'
þjónustu. Þegar varan var kom
in til landsins og fylgiskjölin í
hendur Olíuféiagsins h.f. eða
HÍS voru farmskírteinin send
suður á Keflavíkurflugvöll til
fyrirsvarsmanna HÍS þar, sem
sáu um að afla yfirlýsingar
varnarliðsins og áritunar á
farmskírteinið þess efnis, að
varan væri flutt 'fln til notkun
ar fyrir varnarliðið. Síðan Voru
farmskírteinin send til Reykja-
víkur, þar sem þeim var fram-
vísað tii tollafgreiðsiu. Lá þá
varan á lausu, án greiðslu tolis,
Framliald á 5. síðu.
rekanda þegar báðir væru bún-
ir að fara í sparifötin á sunnu-
degi og löbbuðu út með kerling-
unum sínum. sem heldur ekki
væri hægt að sjá mun á klæða-
burði . . . ?
„VERTU ekki að þessari bölv
aðri vitleysu, þú færð mig til að
vatna músum yfir hungrinu, at-
vinnuleysinu, niðurlægingunni
og svívirðingunni um það leyti
er við stofnuðum Alþýðublaðið.
Ég hef þó aldrei verið neinn
vælukjói, skal ég segja þér. —
Þetta er ekki hægt að tala um.
Það var heldur ekki einu sinni
hægt að láta sig dreyma um
þetta allt 1916, ekki fremur en
þig gat dreymt það 1940, að
menn gætu endasenst til tungls-
ins“.
„EN hefði ég sagt við þig, að
á árinu 1959 myndu fagrar ung-
lingsstúlkur snúast í kringum
þig léttan á fæti og teinréttan,
brosmildan og rjóðan í kinnum
á dansgólfi í stórhýsi þar sem
forsætisráðherrann sæti í horni
og hvíslaðist á við prentara, en
einn af slyngustu lögfræðingum
í Reykjavík stjórnaði hófinu? —
Hvað hefðir þú sagt?
„ÉG HEFÐI ekki sagt neitt,
því að ég hefði verið fyrir löngu
hættur að hlusta á bullið í þér.
En ef þú ætlar að halda svona
áfram, þá heimta ég að konan
þín aki mér aftur heim og ég
fer ekki fet í hófið“. — Og þar
með lauk spurningum mínum.
Ég vildi ekki eiga neitt á hættu.
Hannes á horninu.
Alþýðublaðið