Alþýðublaðið - 12.12.1959, Blaðsíða 4

Útgefandi: AlþýBufloMcurlnn. — Framkvæmdastjóri: Ingðlfur KrlstjánMoa.
— Ritstjórar: Benedlkt Gröndal, Gísli J. Ástþórsson og Helgi SæmundssoB
(áb.). — Fulltrúi ritstjómér: SÍgvaÍdí Hjálmarsson. — Fréttastjóri: BJörg-
Tin GuSmundsson. — Simar: 14 900 — 14 901 — 14 902 — 14 903. Auglýe-
ingasiml 14 909. — Aðsetur: AlþýðuhúsiS. — Prentsmifiia Alþýðublaðslna.
Hverfisgata 8—10.
Markmið og leiðir
ÞAÐ er vissulega eðlilegt, að Morgunblaðið
ræðir mikið um þá þróun, að jafnaðarmenn í mörg
um löndum Vestur-Evrópu eru að hverfa frá þjóð-
nýtingaráformum sínum. Hins vegar er athyglis-
vert, að á sama tíma sem þetta málgagn Sjálf-
stæðisflokksins fagnar slí'kum tíðindum utan úr
heimi, eru Sjálfstæðismenn að auka þjóðnýtingu
hér uppi á íslandi.
Það var til dæmis með samþykki Sjálfstæðis-
manna, að Sementsverksmiðjan var þjóðareign frá
upphafi. Sjálfstæðismenn hafa nýverið aukið bæj-
arrekstur Reykjavíkur með kaupum á fiskiðjuveri,
og Reykjavíkurbær er sennilega eina höfuðborg
veraldar, sem rekur útflutningsverzlun með fisk.
Þessi dæmi styðja þá skoðun, að íslendingar
eigi að taka afstöðu til þjóðnýtingar eftir íslenzk-
um aðstæðum. Það er vissulega Q.thyglisvert að
heyra fregnir af stefnubreytingu jafnaðarmanna er
lendis í þessum efnum, en hér á landi hafa þeir
ekki haft á stefnUskrá sinni meiriháttar þjóðnýt-
ingu eldri atvinnugreina. Hér varð þessi stefnu-
breyting fyrir allmörgum árum.
Þjóðnýting er ekki takmark — heldur að-
eins leið að takmarki. Það hefur verið og er
grundvallarstefna jafnaðarmanna að tryggja
fulla atvinnu og lífvænleg laun fyrir alla lands-
menn. Aður fyrr virtist ókleift að ná þessu marki
nema með þjóðnýtingu á helztu atvinnutækjum
þjóðanna. Nú hefur ríkisvaldi hvarvetna vaxið
svo ásmegin, að hægt er að tryggja fulla atvinnu
og réttláta tekjuskiptingu án þjtjðnýtingar á
mörgum sviðum.
Hér á íslandi er meiri þjóðnýting en í flestum
öðrum löndum, utan kommúnistaríkjanna. Þetta
stafar af landsháttum og er varla alvarlegt deilu-
efni meðal íslendinga. Varla fer Morgunblaðið að
leggja til í alvöru, að Síldarverksmiðjur ríkisins
verði seldar, að raforkuverkin verði seld, að Bæj
arútgerð Reykjavíkur verði leyst uf o. s. frv. Ef
slíkar tillögur koma fram í alvöru, er hætt við að
ýmis viðhorf stjórnmálanna mundu breytast.
Það eru litlar líkur á því, að margir íslend-
ingar telji það lausn á vandamálum þjóðarinnar að
þjóðnýta verzlunina, kaupskipaflotann, bátaflot-
ann og frystihúsin, verksmiðjuiðnaðinn eða flug-
félögin. Hins vegar munu flestir sammála um að
byggja stóriðju, sem verður að mestu þjóðareign
frá 'byrjun, efla bæjarútgerð og tryggja henni
vinnsluaðstöðu, auka raforkuframkvæmdir rí'kis-
ins o. s. frv.
Þannig skulum við meta íslenzkar aðstæður
taka þjóðnýtingu í þjónustu okkar, þar sem hún
virðist hafa augljósa kosti. Hins vegar er ekki skjm
samlegt að gera þjóðnýtinguna að trúsratriði. Hún
er ein af mörgum leiðum að því marki, sem jafnað
armenn trúa mest á: Að tryggja fulla atvinnu og
réttláta skiptingu tekna.
MRSCAFE
Dansleikur í kvöld
4 13. des. 1959 —
í TILEFNI 15 ára afmælis
Iðnnemasambands Islands,
birtist hér í blaðinu stutt
grein um sögu og tilgang Iðn-
nemasambands íslands:
Iðnnemasamband íslands
var stofnað 23. september
1944. Fimm starfandi iðn-
nemafélög í Reykjavík stóðu
að stofnun þess. Þessi iðn-
r.emafélög voru: Félag bifvéla
virkjanema, Fél. pípulagn-
inganema, Fél. rafvirkja-
nema, Fél. járniðnaðarnema
og Prentnemafélagið í Reykja
vík.

mikið starf sem þeir höfðu
fengið í hendur, enda reynd-
ust þeir vel og brutu iðnnem-
um leið til betri kjara og
betri fræðslu. Við iðnnemar,
sem nú stundum nám í hin-
um ýmsu iðngreinum, stönd-
um í mikilli þakkarskuld við
þá menn sem hófu baráttuna
fyrir sig og okkur, sem kom-
um á eftir.
Á fimmtán ára afmæli Iðn-
nemasambands íslands er
margs að minnast í baráttu
iðnnema fyrir bættum kjör-
um og bættri fræðslu.
Launamálin hafa oftast ver-
ið efst á baugi meðal baráttu-
mála iðnnema og eru það enn,
og munu verða það meðan
iðnnemar fá ekki viðunandi
laun. Það er blettur á okkar
þjóðfélagi hve iðnnemar hafa
lág laun.
Laun iðnnema eru nú sem
hér segir:
Á 1. ári 30% af kaupi sveina.
Á 2. ári 35% af kaupi sveina.
Á 3. ári 45% af kaupi sveina.
Á 4. ári 50% af kaupi sveina.
Á þessu er hægt að sjá, að
það er ekki furða þótt iðn-
nemar geri sér þetta ekki að
góðu. Iðnnemar hafa sett
markið hærra og þeir munu
berjast þar til þeir fá viðun-
andi kjör.
Á síðasta þingi Iðnnema-
sambands íslands, sem var hið
17. í röðinni, voru launamál
iðnnema mikið rædd eins og
Eyjóifur Sigurðsson, varaformaður INSÍ
Sameinaðir stöndum við,
sundraðir föllum við
Af þessum fimm framan-
töldu félögum eru aðéins tvö
þau síðasttöldu sem starfa
enn þann dag í dag.
Það sem aðallega hvatti
þessi iðnnemafélög til að
stofna heildarsamtök meðal
iðnnema, var það, að iðnnem-
ar töldu sig standa betur að
vígi sem ein heild, heldur en
að starfa hver í sínu félagi.
Eins og gefur að skilja þá
kom það oft fyrir að iðnnem-
ar voru ekki ánægðir með
námið hjá meisturum sínum,
aðallega vegna þess að þeir
voru kannski meginhluta
náms síns við svokallaða
,.massaframleiðslu“, þeir voru
látn'r vinna við það verk sem
meistarinn taldi sig hafa mest
upp úr.
Þegar nemar töldu á sér
níðst kærðu beir til Iðnnema-
sambands íslands og stjórn
þess reyndi eftir megni að
hjálpa nemanum til að fá leið-
réttingu mála sinna.
Það kom fljótt í Ijós hve
mikil þörf hafði verið á stofn-
un I.N.S.Í. Mörg kærumál
bárust stjórn I.N.S.Í. og margt
gerði stjórn þess, sem bætti
hag iðnnema.
í fyrstu stjórn Iðnnema-
sambands íslands voru kjörn-
ir Óskar Hallgrímsson form.,
Sigurður Guðgeirsson vara-
form., Egill Hjörvar, ritari,
Kristinn Guðjónsson gjaldk.,
Sigurgeir Guðjónsson meðstj.
Þessir menn, sem stóðu í
broddi fylkingar fyrstu árin,
vissu að það var erfitt og
endranær, og einróma" sam-
þykkt að stefna að því að
laun iðnnema yrðu sem hér
segir:
Á fyrsta ári fái iðnnemar
40% af kaupi sveina.
Á öðru ári fái iðnnemar
50% af kaupi sveina.
Á þriðja ári' fái iðnnemar
60% af kaupi sveina.
Á fjórða ári fái iðnnemar
70% af kaupi sveina.
Þetta er takmark sem við
iðnnemar höfum sett, og
stefnum að og munum stefna
að, þar til úr rætist.
Snúum okkur nú að öðru
máli sem mikið hefur verið
rætt á þingum Iðnnemasam-
bands íslands. Það er iðn-
fræðslan.
Nú loks á síðari árum hafa
verið stofnaðir tveir verk-
námsskólar við Iðnskólann í
Reykjavík. Það eru Prent-
skólinn og Verknámsskóli raf
virkja. Með stofnun þessara
skóla var stigið stórt spor í
rétta átt, þó reyndar sé þetta
aðeiris til bóta fyrir tvær iðn-
greinar. En þetta er byrjunin
og gefur öðrum fordæmi. Þeir
nemar, sem stundað hafa
nám í þessum verknámsskól-
um, eru einróma samþykkir
því, að þessir skólar hafi verið
bráðnauðsynlegir, og fullyrða
að beir mvndu aldrei fá eins
fullkomna kennslu á vinnu-
stöðum. Það var kominn tími
til að gert væri eitthvað til
þess að gera íslenzka iðnaðar-
menn að góðum verkmönnum.
Það væri ekki óeðlilegt að
hið opinbera reyndi að flýta
fyrir því að sem flestir verk-
námsskólar, í sem flestum iðn
greinum, yrðu settir á stofn
hið fyrsta.
Til þess að þ.jóðrn geti eign-
ast góða og nýta iðnaðarmenn
og íslenzkur iðnaður orðið
samkeppnisfær við iðnaðar-
framleiðslu annarra þjóða,
þurfa íslenzkir iðnaðarmenn
að fá fullkomna kennslu, og
þá fyrst og fremst verklega
kennslu.
Er við iðnnemar minnumst
fimmtán ára afmælis heildar-
samtaka okkar, skulum við
minnast þess að þó mikið hafj
áunnist á þessum árum, er
margt ennþá óleyst.
Höfum því það í huga að
sameinaðir stöndum við en
sundraðir föllum við.
Afmælishóf
f TILEFNI af 15 ára afmæli
Iðnnemasambandsins verður
haldinn fagnaður í Tjarnarkaffi
í kvöld og hefst hann kl. 9.
Þar flytur Sigurjón Péturs-
son, formaður sambandsins,
ávarp, og Þorsteinn O. Step-
hensen leikari les upp.
Þá verða ýmis konar skemmti
atriði og að lokum dans.
Iðnnemar eru hvattir til að
fjölmenna á afmælisfagnaðinn
og taka með sér gesti.
Núverandi stjórn Iðnnemafélagsins, talið frá vinstri: Jóhannes
B. Jónsson rafvirkjanemi, ritari; Adolf Tómasson, járniðnaðar-
nemi, varaniaður; Sigurjón Pétursson, húsaþmíffanemi, for-
maður; Guffbergur Guðbergsson, járniðnaðarnemi, meðstjórn-
andi; Eyjólfur Sigurðsson, prentnemi, varaformaður; Trausti
Finnbogason, prentnemi, gjaldkeri.
Alþýðublaðið