Þjóðólfur - 27.09.1856, Side 2

— 1:38 -
En óbar en verzlunin hér á landi var gefin laus
vih allar þjó&irþá var téb uppástúnga e&a fyrirspurn
borin upp fyrir alþíng, og er í henni fari& á leit: hvort
„Íslendíngar e&a fulltrúar þeirra sam-
þykkis", ab Dunkirken-kaupmenn stofni til fiski-
verkunar-(„stö&uf<?) abseturs vib Dýrafjörb þannig:
a, „ab reist verbi þar íbúbarhús handa þeim
mönnum er þarf til ab verka fiskinn, á ab gizka
400 til 500 manns;
b, ab reist verbi þar forbabúr og geymsluiiús,
þar sem í verbi geymt matvæli fiskur og salt;
c, ab reistir verbi pallar og staurar, er naglar
verbi í reknir til ab þenja út fiskinn á og þurka
hann.
þetta er nú hib helzta sem Frökkum er áskilib
í uppástúngunni, en aptur í móti er þar heitib af
þeirra hálfu því: ab á mönnum þeim sem á landi
yrbi hafbir til ab verka fiskinn og sömuleibis á hin-
um „mörgu skipverjum", þeim er þángab flytti
fiskinn og þaban aptur, skuli verba hafbur strángur
agi, hinn sami og sá er hafbur er á herskipum
Frakka, — ab eitt af herskipum þeirra skuli liggja
þar stöbugt á firbinum frá þeim degi ab fiskverk-
unarmennirnir stígi þar fæti á land og til þess þeir
fara í burtu aptur, og skuli yfirmenn og skipshöfn
þess herskips hafa alla ábyrgb og eptirlit bæbi á
þeim mönnum öllum er vinna ab fiskverkuninni og
flytja hann ab landi og frá, og sömuleibis sjá um
ab lögum landsins verbi í alla stabi fyigt.
í uppástúngunni er talib víst ab þess konar
stofnun, sem sú er þar er farib fram á, „hljóti ab
verba til hagnabar fyrfr íbúa þessa hluta íslands
(vesturlandib), því „peníngar verbi vib þab ab ber-
ast inn í landib og verba þar", „og þar“, — vib
fiskverkunarstofnunina, — muni augljóslega verba
hægt og óhult ab geta komib því út sem landib af
sér gefur, t. a. m. „nautum og sanbfénabi\ o. fl.,
landsþúar gæti og fengib þar vinnu fyrir kaup; og
mundi þá þurfa ab flytja færrimenn af Frakklandi
til fiskverkunarinnar; svo og mundi öllu landinu
mega verba þetta til hagnabar, því abflutníngar og
verzlun mundi jafnframt opnast bæbi meb nýlendu-
varníng og þann varníng sem Frakkland sjálft af
sér gefur; mundi hvorttveggja „geta orbib látib meb
mjög sanngjörnu verbi þar sem hægbir væri svo
miklar vib innflutninginn, og sú verzlan mundi verba
tilefni til verzlunarsambands milli Frakklands og
íslands, sem hvorumtveggjun\ yrbi ab verba til mik-
ils hagnabar".
Þetta er abalinntakib úr þessari uppástúngu
eba fyrirspurn, sem ritub var til fulltrúa Íslendínga
eptir bón hlutabeigandi kaupmanna á
♦ rakklandi“, þ. e. fáeinna kaupmanna í
D u n k i r k e n, og hafa A1 þ í n g i verib valin ámæli
í Nýjum Félagsritum 16. ári bls. 123, í athuga-
greininni, fyrirþab, ab þíngib vísabi frá sér þessari
fyrirspurn eba uppástúngu; þar segir nefnil.: „ab
þíngib hafi s 1 e p p t (?!) atkvæbisrétti sínum í svo
mikilvægu(I) máli, — og „sleppt honum svo,
ab gefa stjórninni enga bendíngu um nokkurn hinn
minnsta hagnab sem óskanda \iæri(!) ab íslandi
yrbi áunninn fyrir þab leyfi er Frökkum kynni ab
verba veitt", - og hafi Alþíng „jafnframt
sýnt hinn mesta sljóleik og tómlæti í ab
gegna skyldu sinni vib landib, og einurbar-
skort í því ab segja ekki beint, hvort þab vildi
óska ab leyfib yrbi veitt eba ekki, annabhvort for-
takslaust eba meb skilmálum“.
Þab skyldi nú hver mabur ætla, sem les þenna
ómilda dóm þeirra herra landsmanna vorra sem út
gáfu Ný Félagsrit í ár, ab Alþíng 1855 hefbi gjört
sig mikillega sakfallib bæbi vib fsland, konúnginn
og stjórn hans, meb því „tómlæti", „sljóleikíc
og „einurbarskorti", er þíngib á ab hafa gjört
sig bert a& er þab vísabi frá sér málinu, og því
er þess vert ab vér skobum þab nokkub nákvæmar
hvort þessi dómur Nýrra Félagsrita er á rökum
byggbur ebur eigi, og þar næst hvort þab er satt,
sem í dómi þessum segir, „ab þíngib hafi sleppt
frá sér", eba gjörsamlega afsalab sér, „atkvæbis-
réttinum í þessu máli“.
Þab er enginn vafi á því, ab hvaba útlend
þjób sem væri, mundi sjá sér hag vib ab geta
fengib hér fastan fót annab hvort til þess ab afla
hér fisks og hákalls á hinum fiskisælu mibum vor-
um og mega svo eiga frjálst ab verka hann hvar
á landi sem þeir vildi sumarlángt, ebur og til verzl-
unar, svo, ab þeir mætti eiga hér bólfestu á landi
vib hvaba höfn sem þeir vildi, fyrir 400 — 1000
manns ebur fleiri; - því þegar því er ab skipta,
ab geta áunnib sér veruleg réttindi og verulega
hagsmuni, án þess því fylgi neinar skyldur eba
skuldbindíngar í móti, þá gleypa menn vib slíku
og fá reyndar færri , en vilja, því þab er sannar-
leg nýlunda í mannleg i félagi ab geta áunnib veru-
leg réttindi og hagsmuni án þess neinar skyldur
koinii moti. Þo hala þessir Dunkirken-kaupmenn
farib fram á þetta í uppástúngu sinni til alþíngis,
því þar sem Frakkar hafa þær tollálögur, ef abrar
þjóbir vilja flytja þángab nokkurn fisk og selja, —
Ný Félagsrit segja 2 4rdl. 7 0sk. á hverju skip-
pundi, - ab þetta vérbur sama sem blátt bann