Þjóðólfur - 01.11.1856, Side 2

- 2 -
ætlan þeirra væri, til spánskra og franskra markaða
í tækan tíma, þá mundi þar meí> abalatvinnuvegur
landsbúa, — fiskiafli þeirra, — verba þeim ab engu,
því einstakir menn gæti ekki keppt vií> slíkan skipa-
og mannafla Frakka, sem jafnframt væri uppörfab-
ur og styrktur meb verfelaunum frá stjórninni, og
þar til hlyti verkun Frakka á fiskinum þar sem jafn-
margir menn ynnu ab jafnmiklum afla, rétt eins og
í annari verksmi&ju, ab ver&a miklu vanda&ri og
betri, heldur en hjá hverjum einstökum landsmanna;
því kæmi þaö Islendíngum fyrir ekki par þótt Frakk-
ar by&i þeim þann kost ab 'mega flytja fisk til Frakk-
lands gegn vægara tollgjaldi en ákve&ib hefir verib,
því fiskur sá er Frakkar þannig verku&u hér á landi
hlyti ab bola landsmenn frá allri verzlun meí> þeirra
lakarí fisk, á útlendum marka&um. Ab sí&ustu segir
svo mebal annars í þessu bréfi:
„Eptir vorum löguu eiga Frakkar kost á að setjast
hér að á Islandi, og ná hér innlcndra réttindum, svo
að þeir séu þegnlega háðir liinni dönsku stjúrn; með
þeirn skilyrðum eiga þeir kost á að liafa hér vcrzlun
og útveg til fiskiafla, og þurfa þá ekki að greiða ncina
2 rdl. fyrir lest af skipum sínum sem búin eru þá að
vinna innanlands réttindi, cins og þeir; en það er
engan veginn þetta1, sem Frakkar nú fara fram á,
þeir vilja ávinna réttindi án þess að vera bundnir
neinum álögum'.
I hinni fyr nefndu grein í „Fœdrelandet“ 18.
sept. þ. árs, er nú aö nokkru leyti lágt út af tébu
bréfi, án þessþví sé abneinu sérstaldega mótmælt, sem
í bréfinu segir; því greinin höndlar einkum um, hvab
þab sé eblilegt og sanngjarnt aö, Frakkar fari þess
á leit aö ná hér bólfestu til aö verka fisk sinn er
þeir afla hér undir landi, — enda „hafi stjórn Frakka
íariö fram á þetta bæÖi á Islandi2 og í Kaupmanna-
höfn“, — aö þaö sé eölilegt aö helzt sé kosinn til
bólfestn Dýrafjöröur þar er þar sé bezta höfn, og
góös afla von — og aö þaö sé rétt, aö stjórn Frakka
leiti leyfis um þetta hjá stjórninni í Danmörku
(— en einkis leyfis eöa álits sé leitaö þar um af
hendi Íslendínga?!) „af því DýrafjörÖur sé ekki meö-
al þeirra hafna sem verzlunarlögin 15. apríl 1854,
2. gr. hafi leyft útlendum þjóöum til uppsiglíngar,
og því þyrfti beinlínis leyfi stjórnarinnar(I) til þess
aö útlend skip megi verzla á Dýrafiröi".
*) þessi orð höfum vér auðkennt. Abm.
*) Ef hér er meint til fyrirspurnar þeirrar eða uppá-
stúngn sem herra Demas lagði fyrir Alþfng 1855, þá var
það ckki að tilhlutun s t j ó r n ari n n a r á Frakklandi, held-
ur „eptir bón nokkurrakaupmanna f Dunkerken“,
vér vitum og ekki til að Frakkastjórn liafi farið fram
á þetta málefni hér á annan hátt eða endrarnær, og mun
því höf. vaða reyk f þessu efni.
Framvegis segir í greininni:
„Engu að síður mun það fara eins fjærri, að hin
frakkneska stjórn hugsi sér að beiðast afhendfngar á
lóð á íslandi til þess að koma þar upp slfkri stofnun
mcð leyfi til að stofnsetja þar fiskiinannanýlendu þá er
sé þegnlega háð Frökkum, eins og engri danskri
stjórn getur koinið til liugar, að láta eptir, að slfkt fyrír-
tæki hafi framgáng, enda ætti hún og ekki með að leyfa
það, án sainþykkís löggjafarvaldsins (þ. e. Ríkisþíngs-
ins eða Ríkisráðsins), og ætti þá þar að auki sjálfsagt að
Ieita þar um álits alþíngís („og Itvorom det islandske
Althing fomuftigviis (!) burde föres"). A hinn bóginn
mundi það vcra inikill ábyrgðarhluti („uforsvarligt8),
sakir vorra íslenzku bræðra sem helzt til of lengi hafa
átt við illa yfirstjórn að búa, að sitja af þeiin þau gæði,
sem leiða mundi af verzlunarkeppni er kæmist á, cf
einstakir menn útlendir („fremmede Privatmænd"),
Fraltkar ekki sfður en Bretar, Ilollendíngar ekki sfður
en Spánverjar, settist að, hvort helditr er á Djrafirði
eður annarstaðar á íslandi, og verzluðu þar eða hefði
úti skip til fiskiveiða með söinu kjöruin og háðir sömn
lögum scm Danir og íslendfngar".
„Látum þvf Frakka, prinz Napoléon eða aðra i
hamíngju nafni kaupa cður á annan hátt eignast lóð á
Íslandi samkvæint hinum gildandi landslöguin, og látum
þá koma þar upp hverjum þeiin viðskipla- eður atvinnu-
stofnuniiin (“Conimerciellc Etablissementer“), sein
þeir girnast, allt hvað þær eru ekki til hersetu,
látum þá fiska og verzla þar eins og geð þeirra býð-
ur, cn vcl að merkja, verit þegnlega háðir Dön-
u m og d ö n s k u m (!) 1 ö g u m“.
Greinin fer því næst nokkrum orÖuin um, aö hinir
svo nefndu „íslenzku kaupmenn verÖi aö * *láta sér
lynda, þó nokkur verzlunarkeppni komist á fyrir
þaÖ, ef Frakkar ná þessari fyrirætlan sinni og sé
kaupmönnum þessnm þaö mátulegt, þó þeir fram-
vegis neyddist til aö dvelja nokkuö lengur í því landi
er þeir hafa af allt lífsuppeldi sitt, heldur en eina
þrjá blíöustu sumarmánuöina; og aö síöustu óskar
höfundur greinarinnar, aö stjórnin vekist af þessu
til aö fjölga samgaungum milli íslands og Danmerk-
ur fremur hér eptir en híngaötil, því alla megi á
því stanza, bæöi útlenda og innlenda, hve sljóva og
hiröulausa aö stjórnin hafi sýnt sig í þeim efnum.
Yér ætlum, aö Hver maÖur sem er, hljóti aö
veröa samdóma höfundinum um þessar síöustu at-
hugasemdir hans, bæöi áhrærandi afskiptaleysi stjórn-
arinnar um samgaungur inilli fslands og Danmerk-
ur og hér innanlands, og ýmsar aÖrar framkvæmdir
hér landinu til sannarlegs viögángs og framfara, og
eins um hina svo nefndu „íslenzku kaupmenn" sem
eru búsettir utanlands, draga þángaÖ og verja þar
og eyöa öllurn arÖi af verzlun sinni hér, en bregöa
ser híngaÖ aö eins snöggva 4‘erÖ um hásumartímann
sumir, en sumir aptur sita — eins og annar Nabob
eöur Dalai-Lama ósýnilegir á veldisstóli sínum utan-