Þjóðólfur - 05.08.1864, Blaðsíða 7

— 155 —
við íslenzku læknarnir séum »ákaflega djarfir með
að opna sullinan, og kynni þetta að verða matr
fyrir suma, er vilja okkr vel á sína vísu, en ég er
alveg sannfærðr um, að við íslenzku læknarnir höf-
vim allt til þessa tíma verið allt of deigir í því að
opna þá, því að einmitt heilsa og líf landa vorra
útheimtir að þeir, þarsem faung eru á, se opnaðir
sem allra fyrst. í>eir hálærðu herrar erlendis verða
nú að fyrirgefa okkr það, þó oss kunni að virðast
svo, að hér geti þeir lært af okkr en við ekki af
þeim. það sem okkr íslenzku læknunum nú ríðr
mestá, er, að við getum um hönd haft sem flesta
líkuppskurði á öllum þeim er deya úr sullaveikinni
og þess vona eg og óska, að allir skynsamir menn
styði að þessu. Eg er búinn að reka mig á svo
margar rángar meiníngar um veiki þessa í erlend-
um læknisbókum, að mér þyki sæmd læknisfræð-
innar liggja við, að þær sé leiðréttar. J>ann veg
halda sumir, að það sé skelfíng hættulegt ef ofur-
lítið af sullavatni falli niðr í lífið, en aðrir halda,
að það þurfi endilega að ná sullinum öllum út ef
duga skuli; hvorutveggja er rángt, og getr eigi
staðizt sem nokkur almenn regla ; það er alt komið
undir stærð Og náttúru sullsins og ýmsum öðrum
kríngumstæðum sem hér yrði oflángt upp að telja
og almenníugi þess utan lítt skiljanlegt.
Eg hætti þá að sinni, en vona áðr lángt um
líðr, L. G., að tala meira um veiki þessa og ýmis-
legt er að henni lýtr.
Reykjavík, 22. Maí 1864.
J. IljaUalín.
Fornmenja- og pjóÖgripasafniÖ i Eeylijavik.
Fyrir her um bil 20 árum síftan fundust austr í fjjársár-
dal ýmsar merkar fornmenjar, en hvort þær fundust í haug
e«6a í bæjarrústum er mí*r því mi?)r enn óljóst.
Sýslumabr hra. Sigurbr Sverrisson heílr geftí) safninu
þessar fornmenjar.
Tvær hvelfdar og sporbskjulagaftar spennur et)a mbtt-
olsskildi úr bronce (koparblendíng,) í þeim bábum innan-
'erlbum hafa verib þorn af Járni, til þess a?> menn gæti ef
Tildi, nælt saman klæí)i sín meft bt'rum þeirra ofta haft þá í
sta^inn fyrir feldardálk, þarahauki eru boruc) 16 gbt í
ruI1dina á þeim, til þess aí) menn gæti saumaí) þá á klæfci
til B^art«, ef vildi, og sýnir þaí), aí) menn muni hafa haft þá
fyrir mbttulsskildi og fest þá til skarts á möttulinn þar sem
týgillinn
festr í. J>egar skildir þessir fundust, loddi enn
grænt klæibi inuaní fúbrnm þeirra eþa báílum. I Danmörku
og Svíþjóíi hafa menn fundib mikib af þessum skjiildum, og
Jafnan tvo saman, eins og her, og bendir petta á þaí> sama
aþ þeir hatt verib hafþir 2 á möttli. Ofan á skjöldunum er
laus grind sem er negld á moí) 4 járnnöglum; grindin er
oll gagnskoriu meb drekamyndum, og þar aí> auki tveim
mannshöfibum meí) stórum kömpum, grindin heflr verit) gylt
og platan undir heflr veri?) fógr og gylt,. Á hliímnum eru 8
ferhyrníngar siifraííir, og þar á milli drekamyndir gyltar, og
nokkur drekahiifuí) siifrtií) eru net)st á röndinni. Skildirnit
eru 4 þnml. og 3 lin. á lengd og hálfr 4 þuml. á breidd. I
„Annaler for Nordisk Oidkyndighed" 1844 — 45 eru sýndar
þesskyns spennur og þar segir bls. 313, aí) þesskyns spennur
hafl opt fundizt í haugutn á íslaridi. par scgir og, bls. 315,
aþ þesskyns spennur eí)a skildir hafl fundizt á Islandi meí)
„cufiskum peníngum" frá 10. óld, en hvort þaí) ern þess-
ar sömu spennur e?)a aþrar skal eg enn láta ósagt; þar um
væri fróhlegt a?) vita. I „Nordisk Tidskrift for 01dkyndighed“
2. bindi bls. 312 — 12 segir, at) á Kálfárbökkum hjá Flögu
í Skaptártúngn hafl fundizt 2 þess kyns spennur ásamt meí)
tölum, sem hafl verií) sendar forngripasafniuu í Kaupmanna-
höfn. Einnig segir í „Antiqvariske Annaler" 4. bindi bls. 383
—390, a?) þess kyns spennur haft fundizt á Islandi meí) gler-
tölum, en hér er ekki getií) um neina penínga, og ekki sézt
mei) vissu, hvort þetta er allt þær 2 fyrgreindu spennur, sem
eru á safninu í Kaiipmannahöfn, eísa enn þá a&rar, eíia hvort
safnib á 2 et)á 4 þess kyns spennur frá íslandi; eg veit a?)
eins, aí) Finui Magnússyni var send lýsíng af þessum pjórs-
árdalsfundi, sem her ræíiir um, on hvort hún er til ebaprent-
u%, veit eg ekki. lUr fanst og sylgja úr bronce e?)a teg-
und af feldardálk; (heyrt hefl eg og, a?) fleiri þesskyns spenn-
nr 60 til hór á landi, og væri fróí)legt a'b fá þær til safnsins).
paí) var svo stór hríngr met) 2 hnúþum á og opinn á einn
veg; hann var brotinn þá hann fanst; yfrum hrínginn lá
stórt þorn meí) stórum hnúí) og typpi aptrúr á ofanverbu þar
sem hríngrinn lék f þorninu. Hríngrinn þessi er nú týndr og
þornií) brotií), og ab eiris eptir af því helmíngrinn, þ. e. efri
partrinn, sem er 2 þuml. og 7 lín. I'ar hafbi verib í þornib
og þar um hafbi þab brotnaí), og muna menn, aí> þab
var hér nm bil hálfu lengra en þab er núJ. pess kyns munu
hafa verií) gullsylgjur þær sein okkar sögur segja ab fornmenn
sprettu frá sér, og gáfu vinum sínum Sturl. 8. þátt, bls. 154, 8.
þátt 122, og þess kyus sylgja mun þab hafa verib sem Kári SBI-
mundarson gaf Gubmnndi ríka, nema hvab hún var úr gulli, Njála
bls. 241, og bls. 167 segir, at) Mörbrgaf Skarphébni gullsylgju
mikla. I „Annalerfor Nordisk Oldkyndighed" 1844—45, bls. 316
segir, aí) þríblat)abar eba sináralagabar spennur hafi
fundizt á Islandi ásamt meb Cufiskum peníngum frá 17.
öld (eri hvat) er orbib um þær?); þesskyns spennurhafa og fundizt
margar bæbi í Danmörku og Svíþjót), og þær eru ein tegund af
þeim fornufeldardálkum, og þesskyns feldaradálkr mun þab hafa
veri?), sem Víga-Glúmr hafbi, því hann var saumabr í feldinn, og
Iíka lítr svo út, ab hann hafl verib nældr í feldinn meb nál;
þetta sýnir hvab merkir þess kyns fundir eru fyrir okkar forn-
fræbi og sögu landsins, því hér getum vér órækt sýnt alt í
einu svart á hvítu, ab þeir fornn Islendíngar hafa haft þessar
3 feldardálkategundir á söguöldinni snemma, því í heibni eru
1) Sjá Nordiske Oldsager i det Kongelige Museum i Ivjöb-
enhavn af J J A Worsaae 1859. par í eru sýndar samslags
spenriur og meb samslags verki, sjá nr. 420 og421, og dreka-
myndirnar á spennuiiiii nr. 414 eru líkar og á þessum er í
kríng.
2) Sjá „Nordiske Oldsager" i det Kongelige Museum i Kjöb-
enhavn af J. J. A. Vorsaae 1859, þar er sýndr dálkr eba
sylgja af líkri stærb, sjá nr. 411; en nr. 410 heflr mjög
líkt lag og sú sylgja heflr haft, sem hér ræbir um, nema hvaí)
hún er krotub og smelt.