Þjóðólfur - 11.02.1865, Blaðsíða 4

brauð þegar losnar, eða tekið fram yfir hann, þegar
hann sækir, miklu ýngra prestsefni óvígðan, með
sömu einkunn. Færi nú svo eins og við er að
búast á hverri stundu, þóað menn ráðgjöri ekki
dauða svo úngra manna, hver mundi þá bjóða sig
fram til að taka Skaptártúngubrauðið, sem er í
raun rettri mikiu rírara en Meðallandsþíngin og
þartil margfalt erfiðara? Stiptsyfirvöld vor, þau
sem nú eru, segja, eptir því sem þeim fórust orð
á Álþíngi 1863l>að gjörir ekkert til, við skip-
um næsta presti að þjóna Skaptártúngubrauðinu
»það er almenn regla yfir allt land». Ilverjum?
Meðallandið er prestslaust, og þóað þar væri prestr
mundi honum óvinnandi að þjóna jafnframt Ása
og Búlandssóknum því það væri sama eins og að
ætla prestinum á Görðum á Akranesi að taka að
sér Hvanneyrar og Bæarsóknir eða Lundar og Fitja
sóknir í Borgarfirði, eðaprestinum í Hraungerði að
taka að sér þíngvalla- og Grafníngssóknir. Hér yrði því
á engan annan að leita til að þjóna hinu prestslausa
Skaptártúngu hrauði heldren prestinn í Álptaveri,
sama prestinn sem áðr er búið að skipa að taka
að sér hið prestslausa Meðallandsbrauðið, og sem
að öllu samanteknu, á skemst og hægastað j)jóna
því að nokkru, þóað aldrei geti það orðið nema
að nafninu og endr og sinnum, bæði sakir Iíúða-
fljóts og víðáttu Meðallandsins suðr og austr. En
ætti Álptavers prestrinn þannig að þjóna báðum
þessum prestlausu brauðum, í Skaptártúngu og
Meðallandi, þá yrði það viðlíka sóknir allt til sam-
ans, að víðáttu og erfiðleikum, eins og efprestin-
um að Arnarbæli í Ölfusi væri ætlað að þjóna,
Flóanum öllum, Grafníngi og þingvallasveit1 2 jafn-
framt sínu brauði, og sjá allir hvaða forsjá í and-
legum efnum að söfnuðunum væri fengin með
annari eins ráðstöfun. Nú mega líka allir sjá, að
nágranna prestrinn er eigi æfinlega fastari í sess-
1) Kætiur konúngsfulltrúa (bins setta stiptamtmanns) og
biskupsins á Alþíngi 1863, er at) efni þessu lúta, í málinu
„nm at) rát)a bót á prestaekiu nni,“ iná lesa í Alþ.tío.
1863 bls.654—5,676 — 84; 721—2og2723. (Konúngsfuiltrúi:
„þab er almenn regia yflr alit land, aí) brauþum þeim, sem
ekki eru prestar í, sá þjúnat) í „vacancen* (þ. e. á meílan
þau standa óveitt), „og eg veit aldrei til at) neinn prestr hafl
skorast undan því“. Ætli konúngsfulltrúinn þekki eitt dæmi
til þess, aukheldr mörg, aíi prestaköllin hafl stafcií) óveitt ár-
um saman?
2) Eg miía samjöfnuí) þenna ekki viþ kirkjustaíiafjólda,
býla fjólda ebn mannfjólda, heldr a?) eins viþ afstóíiu, lands-
víbáttn og torfærur og erfibleika til yflrferbar, og þá mun
hann reynast &b fara mjög nærri. En í Leibvaliahrepp óilum
þ. e. Alptaveri, Meþaliaudi og Skaptártúngu, eru ekki nema 4
kirkjustaftir samtals, og 118 búeDdr eíia heimili. J. G.
inum eða til lengri frambúðar heldren sá var, sem
hvarf frá hinu liðuga prestakalli er prestsþjónust-
una vantar, nágrannaprestrinn sem verðr að fela
á hendr að þjóna hinurii prestlausu söfnuðum, getr
og einatt verið sá, að honum sé fullfengið að leysa
af hendi helztu embættisskyldurnar í sínum söfn-
uðum sjálfs, bæði sakir elliburða, vanheilsu og
annara annmarka, og sé því ógjörandi að ætlahon-
um prestlega forstöðu og umsjá 2—3 erfiðra og
fjölmennra safnaða að auki, og það svo að miss-
irum skipti ef til vill. Yart verðr heldr nokkrum
presti gjört þetta að nauðúngarskyldu, ef hann er
sjálfr ófús á það eða treystir sér eigi til þess, og
ef söfnuðum hans er það nauðugt. Prestlausa
söfnuðinum, sem á að þyggja þessi hlaupa-prests-
verk og leiguliða störf, — því hér kemr frarn:
»leiguliði en engi hirðir«, —Jverðr naumast heldr
skyldaðr til að gjalda aðskota-prestum slíkum allar
hinar vanalegu og lögákveðnu prestsskyldur, þó að
þeir sýni sig þar innan safnaðar nokkrum sinnum
á ári.
Meðallandsbrauðið hefir aldrei, það menn vita
eða geta séð af annálum og ritum, staðið óveitt
missiri lengr, fyr en nú; - það hefir æfinlega
þókt nokkurn veginn bjargvænlegt, þóað það sé
talið með hinum rírari meðal brauðum, og hafa
lika flestir prestar komizt þar af og sumir efnazt.
Og þóað það megi telja ókljúfandi fyrir hvern ná-
granna prestinn sem er, að þjóna Meðallandsþíng-
unum, þá er það fremr hægt brauð að sjálfu sér
til, einkum ef prestrinn býr á kirkjustaðrnim Láng-
holti eðr einhverjum hinum næstu jörðum þar um-
hverfis, t. d. Efriey, Lýngum, Staðarholti; það eru
alt klaustrjarðir eðr þjóðeignir, eins og Lángholt,
og bæði hægar jarðir og viðunandi. því eru þau
brauð næsta mörg hér á landi er ekki sé betri
eða aðgengilegri heldren Meðallandsþíngin, og má
því búast við, að þessleiðis brauð losni smám-
saman og fjölgi svo prestslausu og forstöðulausu
brauðin æ meir og meir, þar sem hin fáu presta-
efni, sem kostr er nú á' og sem gutr orðið kostr
á um hin næstu 7 — 10 ár, draga sig í hlé og
sækja ekki um nein hin lakari meðalbrauð, nema
fyrir einhverjum aukakostum yrði að gánga með-
fram, af því þeir þykjast hafa í lófa lagin hin betri
brauðin, að fárra ára fresti, ef þeir bíða þeirra.
Stiptsyfirvöld landsins mega því að vísu til að
leita einhverra annara úrræða en þessara, að skipa
nágrannaprestinum að þjóna hinum prestslausu
rírðarbrauðum, hve mörg sem losna, þau er engir
sækja um, og hversu sem úrræði þetta reynist hæpnara